Aphantaulax cincta
Aphantaulax cincta, "Yer Örümcekleri" olarak bilinen Gnaphosidae familyasına ait küçük boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak hızlı hareket eden, gece avlanan ve ipeksi yuvalar veya sığınaklar inşa eden türleri barındırır. Aphantaulax cinsi, 1895 yılında Eugène Simon tarafından tanımlanmıştır ve genellikle Palearktik, Afrotropik ve oryantal bölgelerde yayılış gösteren türleri içerir.
Aphantaulax cincta, Gnaphosidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1878 yılında L. Koch tarafından tanımlanmıştır. "Cincta" tür adı Latince kökenli olup, "kuşaklı" veya "bantlı" anlamına gelir ve bu örümceğin karnındaki belirgin bantlara veya kuşaklara atıfta bulunur.
Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım
Taksonomik Konum
Aphantaulax cincta'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:
- Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
- Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
- Familya (Family): Gnaphosidae Pocock, 1898 (Yer Örümcekleri)
- Cins (Genus): Aphantaulax Simon, 1878
- Tür (Species): Aphantaulax cincta (L. Koch, 1866) (Bazı kaynaklarda ilk tanım L. Koch, 1866 olarak da geçmektedir.)
Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu
Aphantaulax cincta, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik, Afrotropik ve oryantal bölgelerde geniş bir yayılış gösterir. Bu, Güney Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu, Kafkasya, Orta Asya, Hindistan ve Sri Lanka'yı kapsayan geniş bir coğrafyadır. Özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde bulunur.
Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer alan bir Aphantaulax türüdür. Ülkemizin özellikle Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki sıcak ve kurak habitatlarda yaygın olarak görüldüğü bilinmektedir.
Fiziksel Özellikler
- Boyut: Aphantaulax cincta küçük boyutlu bir örümcektir.
- Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4 ila 6 mm arasındadır.
- Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 5 mm arasındadır. Erkekler dişilerden biraz daha küçük olabilir.
- Gövde Yapısı ve Renk: Bu türün renklenmesi ve desenleri, "bantlı" anlamına gelen adıyla uyumludur.
- Genel Görünüm: Vücut genellikle koyu kahverengi ila siyah renkte olup, parlak bir görünüme sahiptir.
- Karapaks (Baş-Göğüs Kısmı): Genellikle parlak koyu kahverengi veya siyah renkte olup, üzeri ince tüylerle kaplı olabilir.
- Bacaklar: Genellikle karapaks ile aynı renkte, koyu ve parlaktır. Avlarını takip etmek ve yakalamak için hızlı koşmaya adapte olmuş güçlü bacaklara sahiptirler.
- Karın (Opisthosoma): Karın genellikle oval ve parlak siyah renkte olup, üzerinde beyaz veya açık renkli, belirgin enine bantlar veya lekeler bulunur. Bu bantlar türün tanımlanmasında en ayırt edici özelliklerinden biridir. Bantların sayısı ve şekli bireyden bireye değişebilir, ancak genellikle 1 ila 3 adet belirgin bant bulunur.
- Ayırt Edici Özellikler: Parlak siyah karın üzerindeki belirgin beyaz veya açık renkli bantlar bu türün görsel olarak tanınmasında temel ipucudur. Gnaphosidae familyasının diğer üyelerine benzer şekilde, silindirik iğcikleri (spinnerets) belirgin ve dışa dönük olabilir. Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Aphantaulax cincta, Gnaphosidae familyasının en göz alıcı üyelerinden biridir ve adını parlak siyah karnı üzerindeki belirgin beyaz bantlardan alır. Genellikle sıcak ve kurak bölgelerde, taşların altında veya bitki örtüsü içinde saklanarak yaşar. Gece avlanan, hızlı ve çevik bir örümcektir. Türkiye'nin faunasında yaygın olarak bulunur ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarını kontrol altında tutmada önemli bir rol oynar. Zehirleri insanlar için önemli bir tehlike arz etmez."
Yaşam Biçimi ve Habitat
- Yaşam Tarzı: Aphantaulax cincta, diğer Gnaphosidae üyeleri gibi aktif ve gececil avcılardır. Ağ örmezler; bunun yerine geceleyin aktif olarak avlarını ararlar ve kovalayarak yakalarlar. Gündüzleri genellikle taşların altında, kaya çatlaklarında, kuru yaprakların veya bitki kalıntılarının arasında yaptıkları ipekten sığınaklarda gizlenirler. Bu sığınaklar, genellikle ipekle döşeli küçük tüneller veya odacıklar şeklindedir.
- Avlanma Davranışı: Küçük böcekleri ve diğer omurgasızları avlarlar. Hızlı hareket edebilme yetenekleri, avlarını etkili bir şekilde yakalamalarına olanak tanır.
- Üreme: Üreme döngüsü diğer örümceklerinkine benzerdir. Dişiler, yumurtalarını genellikle bir ipek keseye sarar ve bu keseyi sığınaklarında korurlar.
- Habitat Tercihi: Genellikle kurak ve yarı kurak bölgelerde, bozkırlarda, çöllerde, taşlık alanlarda, makiliklerde ve açık ormanlık alanlarda bulunurlar. Genellikle toprak seviyesine yakın yerlerde, taşların veya diğer objelerin altında yaşarlar.
Zehir ve Tıbbi Önem
- Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Aphantaulax cincta da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
- İnsanlar İçin Tehlikesi: Gnaphosidae familyasının genel olarak insanlar için tıbbi önemi olmayan türleri içerdiği kabul edilir. Aphantaulax cincta'nın zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı düşüktür çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve tehdit altında hissetmedikçe ısırmazlar. Çeneleri insan derisini delebilecek kadar güçlü olsa da, zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Gnaphosidae familyasındaki diğer türler gibi, Aphantaulax cincta da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir ve nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu örümcekler, doğadaki biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin önemli birer parçasıdır."
- Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
- Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.
Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar
- World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
- Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- araneae - Aphantaulax cincta - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
- Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2836/Aphantaulax_cincta (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
- Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2173169 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- Updated Checklist of Ground Spiders (Araneae: Gnaphosidae) of Turkey, with Zoogeographical and Faunistic Remarks - ResearchGate: Türkiye'deki Gnaphosidae familyasının güncel kontrol listesi ve Aphantaulax cincta'nın Türkiye'deki varlığı.
- Kaynağa Erişim: https://www.researchgate.net/publication/232666199_Updated_Checklist_of_Ground_Spiders_Araneae_Gnaphosidae_of_Turkey_with_Zoogeographical_and_Faunistic_Remarks (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- Contributions to the knowledge of the Gnaphosidae (Araneae) from Turkey - Zoological Studies: Türkiye'deki Gnaphosidae örümcekleri üzerine bilimsel bir makale.
- Kaynağa Erişim: https://zoolstud.sinica.edu.tw/Journals/46.6/693.pdf (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- https://www.inaturalist.org/photos/516469880





