Araneus alsine

Harika bir örümcek türü daha! Araneus alsine, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, "çilek örümceği" veya "turuncu tekerlek ören örümcek" olarak da bilinen, oldukça çarpıcı görünümlü bir örümcek türüdür. Latince "alsine" kelimesi, "kuşotu" anlamına gelir ve belki de bu isim, örümceğin yaşadığı bitki örtüsüne bir göndermedir.

Araneus alsine: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Araneus alsine için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Ancak, İngilizcedeki yaygın adları olan "Çilek Örümceği" veya "Turuncu Tekerlek Ören Örümcek" olarak anılabilir. Familyasının genel adı olan "Küre Ağ Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır.

Araneus alsine, Araneidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Kazakistan, Japonya) geniş bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1802 yılında Walckenaer tarafından tanımlanmıştır. Genellikle nemli ortamlarda, orman açıklıklarında, bataklıklarda, sulak çayırlarda, uzun otlaklarda ve gölgeli yerlerde bulunurlar.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Araneus alsine'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Araneidae Simon, 1864 (Küre Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Araneus Clerck, 1757
Tür (Species): Araneus alsine (Walckenaer, 1802)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Araneus alsine, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Kazakistan, Japonya) geniş bir yayılışa sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer alan bir türdür. Özellikle nemli ormanlık alanlar ve sulak çayırlar gibi habitatlarda yapılan faunistik çalışmalarda kaydedilmiştir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. ormanlık alanların nemli kısımları, bataklık alanlar, sulak çayırlar) bulunma potansiyeli vardır, ancak diğer bazı Araneus türleri kadar yaygın olmayabilir. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 12-14.9 mm civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 6.5-8.5 mm civarındadır. Erkekler dişilere göre daha küçüktür.
Renk: En dikkat çekici özelliklerinden biri, parlak renkleridir.
Karapaks (Prosoma): Kızılımsı kahverengidir.
Karın (Opisthosoma): Geniş, neredeyse küresel veya hafif eliptik şekilli olup, bejden kızılımsı-turuncuya kadar değişen çok canlı bir renge sahiptir. Yüzeyinde çok sayıda beyaz ve sarımsı nokta bulunur ve bazen bu noktalar bir haç işareti oluşturabilir. Bu görünüm, ona "çilek örümceği" adını vermiştir.
Sternum (Göğüs plakası) ve Keliserler (Çene Yapıları): Kızılımsı kahverengidir.
Bacaklar: Kızılımsı kahverengi olup, erkeklerde daha koyu halkalar görülebilir.
Ayırt Edici Özellikler:Küre Ağı (Orb Web): Araneidae familyasının tipik özelliği olan dikey, tekerlek şeklinde, büyük küre ağları örerler. Bu ağlar genellikle zemine yakın (10-20 cm yükseklikte), alçak bitki örtüsü arasına kurulur.
Karın Rengi ve Deseni: Parlak turuncu veya kırmızımsı karın rengi ve üzerindeki beyaz/sarı noktalar, onu diğer türlerden ayırır.
Gizlenme Yeri (Retreat): Genellikle ağlarının yakınında, kurumuş yaprakları rulo yaparak oluşturdukları ters koni şeklinde bir sığınakta (retreat) beklerler. Bu sığınak, ağın bir sinyal ipliği ile bağlantılıdır.
Habitat Tercihi: Nemli orman açıklıkları ve sulak çayırlar gibi belirli habitatları tercih etmeleri.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Araneus alsine, renkleri ve belirgin karın deseniyle gerçekten göz alıcı bir türdür. "Çilek örümceği" adı, bu canlıya tam da uyan bir benzetmedir. Ağlarını genellikle yere yakın kurmaları ve kurudukları yaprakları yuva olarak kullanmaları, onların doğal ortamlarına mükemmel adaptasyonlarını gösterir. Bu tür, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli bir rol oynayan avcı örümceklerden biridir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Araneus alsine, tipik olarak küçük (10-20 cm yüksekliğinde), dikey ve tekerlek şeklinde küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle zemine yakın, otlar, fundalıklar veya bataklık bitki örtüsü arasına kurulur. Örümcek, genellikle ağının tepesine yakın, kıvrılmış kuru yapraklardan oluşan ters koni şeklindeki gizlenme yerinde bekler ve bir sinyal ipliği aracılığıyla ağındaki titreşimleri algılar.
Habitat Tercihi: Bu türler nemli ortamları tercih eder:
Orman Açıklıkları: Nemli ve gölgeli orman içindeki açıklıklar.
Bataklıklar ve Sulak Alanlar: Özellikle huş ağaçları ve fundalıklarla kaplı bataklıklar.
Nemli Çayırlar ve Uzun Otluklar: Yüksek otların bulunduğu nemli alanlar.
Gölgeli Yerler: Doğrudan güneş ışığı almayan, daha serin ve nemli bölgeler.
Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan uçan böcekler (örn. yaprak pireleri, turna sinekleri, çekirgeler) ile beslenen avcılardır. Yetişkin dişiler Haziran'dan Ekim'e kadar, erkekler ise genellikle Haziran ve Temmuz aylarında aktif olarak görülür. Yavru örümcekler yumurtadan çıktıktan sonra kışı subadult (ergen öncesi) evrede geçirir ve bir sonraki yaz başında tam boyuta ulaşırlar.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan çeşitli uçan böceklerdir.
Üreme: Çiftleşme genellikle Haziran ve Temmuz aylarında gerçekleşir. Yumurtalar Ağustos'a kadar bırakılır. Yumurta keseleri genellikle korunaklı bir yere gizlenir.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Araneus alsine de zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Araneus alsine'nin insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları orta ila büyük seviyede olmasına rağmen, zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar. Sakin ve çekingen bir türdür, en ufak bir rahatsızlıkta yuvasına kaçar.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Küre ağ örümcekleri genellikle insanlara karşı agresif değildir ve zehirleri klinik olarak önemli reaksiyonlara neden olmaz. Isırıkları, bir arı sokmasına benzer, lokalize ağrı, kızarıklık ve şişlikle sınırlıdır. Bu türler, doğanın biyolojik çeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal dengesini sağlarlar. Özellikle nemli ormanlık alanlar ve sulak çayırlar gibi hassas ekosistemlerdeki varlıkları, o ortamın sağlığı açısından önemlidir.
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Araneus alsine Kayıtları

Araneus alsine, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş bir türdür. Geniş bir Palearktik yayılışa sahip olması nedeniyle Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde, özellikle nemli ormanlık alanlar ve sulak çayırlar gibi uygun habitatlarda bulunabilir. İstanbul'da da, Belgrad Ormanı gibi nemli ve gür bitki örtüsüne sahip alanlarda karşılaşılması mümkündür.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
araneae - Araneus alsine - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/126/Araneus_alsine (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2160258 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Wikipedia - Araneus alsine: Tür hakkında genel bilgiler ve yaygın isimler.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Araneus_alsine (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Spider Recording Scheme (SRS) - British Spiders: İngiltere'deki örümcekler hakkında detaylı bilgi, habitat ve ekoloji.
Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Araneus+alsine (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Türkiye Yaban Hayatı - Araneus alsine (Walckenaer, 1802): Türkiye'deki tür kayıtları ve genel bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/araneus-alsine-walckenaer-1802 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Araneidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Araneus alsine'nin Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Walckenaer, C. A. (1802). Faune parisienne. Insectes. Ou Histoire abrégée des insectes des environs de Paris. Paris, Volume 2, pp. 187-250. (Bu kaynakta A. alsine'nin orijinal tanımı yer almaktadır).