Araneus circe

Harika bir örümcek türü daha! Araneus circe, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait bir örümcek türüdür. Latince "Circe" ismi, Yunan mitolojisindeki büyücü Kirke'ye atıfta bulunabilir, ancak örümcekle doğrudan bir bağlantısı olup olmadığı açık değildir. Bu tür, genellikle belirgin küre ağları ören, orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.

Araneus circe: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Araneus circe için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Küre Ağ Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır.

Araneus circe, Araneidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya, Orta Asya) geniş bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1826 yılında Audouin tarafından tanımlanmıştır. Genellikle kayalık duvarlarda, çalılıklarda, ormanlık alanlarda ve nemli, açık alanlarda bulunurlar. Özellikle Araneus angulatus türüne morfolojik olarak çok benzerdir ve ayrımı genellikle üreme organları incelenerek yapılır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Araneus circe'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Araneidae Simon, 1864 (Küre Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Araneus Clerck, 1757
Tür (Species): Araneus circe (Audouin, 1826)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Araneus circe, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede (Azorlar, Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), İran, Orta Asya, Çin, Japonya, Kuzey Afrika) geniş bir yayılışa sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer alan bir türdür. Özellikle Batı ve Güney Anadolu'dan (örneğin Muğla ve Antalya gibi illerdeki zeytinlikler ve çalılıklar) kaydedilmiştir. Hatta bazı çalışmalarda çalılıklarda en yaygın araneid türlerinden biri olarak belirtilmiştir. İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. ormanlık alanlar, çalılıklar, kayalık bölgeler) bulunma potansiyeli vardır. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 15-21 mm civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 13.5-14.5 mm civarındadır.
Renk: Genellikle açık gri veya açık kahverengi tonlarında olup, üzerinde belirgin bir sırt deseni bulunur. Araneus angulatus ile fiziksel görünüm olarak neredeyse ayırt edilemez, bu nedenle tür tespiti genellikle genital karakterlere dayanır.
Karapaks (Prosoma): Açık kahverengi veya açık gridir, dorsal kısmı kırmızımsı kahverengi olabilir.
Karın (Opisthosoma): Geniş ve oval şekilli olup, sırt kısmında koyu benekli, yaprak şeklinde bir folyum deseni bulunur. Ortasında sarımsı bir leke görülebilir. Canlı örneklerde belirgin beyaz, tüy benzeri kıllar (flaumhaare) bulunur. Ventral (karın altı) kısmı koyu, ortası açık renklidir. Dört adet açık renkli enine leke bulunur; ilk çift epigastrik oluğun hemen arkasında, ikincisi ise epigastrik oluk ile örü memeleri arasındadır.
Bacaklar ve Palpler: Belirgin şekilde açık-koyu halkalıdır. Erkeklerde tibia II (ikinci bacak incik kısmı) daha uzun ve güçlü dikenlere sahiptir.
Ayırt Edici Özellikler:Küre Ağı (Orb Web): Araneidae familyasının tipik özelliği olan dikey, tekerlek şeklinde, büyük küre ağları örerler.
Morfolojik Benzerlik: Araneus angulatus ile benzerliği nedeniyle kesin tür teşhisi için dişideki epigyn (dişi üreme organı) ve erkekteki palp (erkek üreme organı) yapılarının incelenmesi esastır. Dişideki epigynin skapusu (uzantısı) yan kısımları neredeyse tamamen kaplar ve sadece dikiş benzeri bir orta yapıyı ortaya çıkarır. Erkeklerdeki palplerin distal apophysis'i (uç uzantısı) kanat benzeri şekilde geniştir.
Habitat Tercihi: Özellikle kayalık duvarlar ve taşlık alanlar gibi daha spesifik habitatları tercih etmeleri.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Araneus circe ve Araneus angulatus arasındaki morfolojik benzerlik, araknologlar için önemli bir ayırt edici özelliktir ve bu türlerin doğru teşhisi için detaylı morfolojik incelemeler şarttır. Özellikle kayalık ve çalılık alanlardaki varlığı, bu örümceklerin belirli mikroklimatik ve habitat koşullarına adaptasyonunu göstermektedir. Ağları, doğal böcek kontrolünde önemli bir biyolojik faktördür.

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Araneus circe, tipik olarak büyük, dikey ve tekerlek şeklinde küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle bitki örtüsü arasına, çalılar, ağaçlar veya kayalık duvarlar üzerine kurulur.
Habitat Tercihi: Bu türler çeşitli açık ve yarı açık habitatlarda bulunur:
Kayalık Duvarlar: Özellikle güneş alan ve korunaklı kayalık yüzeyler.
Çalılıklar: Zeytinlikler ve diğer çalılık alanlar.
Ormanlık Alanlar ve Açıklıklar: Genellikle daha nemli ve yarı gölgeli kısımlar.
Stepler ve Çayırlıklar: Bitki örtüsünün olduğu açık alanlar.
Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan uçan böcekler (sinekler, güveler, diğer böcekler) ile beslenen avcılardır. Yetişkin bireyler genellikle yaz aylarında ve erken sonbaharda (Haziran-Eylül arası) aktif olarak görülürler. Bazı bölgelerde aktivite zirvesi Mayıs ve Haziran başlarında görülebilir.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan çeşitli uçan böceklerdir.
Üreme: Üreme dönemi genellikle yaz aylarındadır. Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır. Yumurta kesesi genellikle korunaklı bir yere gizlenir.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Araneus circe de zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Araneus circe'nin insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları orta ila büyük seviyede olmasına rağmen, zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Küre ağ örümcekleri genellikle insanlara karşı agresif değildir ve zehirleri klinik olarak önemli reaksiyonlara neden olmaz. Isırıkları, bir arı sokmasına benzer, lokalize ağrı, kızarıklık ve şişlikle sınırlıdır. Bu türler, doğanın biyolojik çeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal dengesini sağlarlar. Özellikle doğal ekosistemlerde böcek kontrolü açısından faydalı canlılardır.
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Araneus circe Kayıtları

Araneus circe, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş bir türdür. Özellikle Batı ve Güney Anadolu'dan (örn. Muğla ve Antalya) kayıtları bulunmaktadır. İstanbul'da da, Belgrad Ormanı gibi ormanlık alanlar, çalılıklar ve uygun kayalık habitatlarda bulunma potansiyeli vardır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
araneae - Araneus circe - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/164/Araneus_circe (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2159867 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Arachnophoto.com - Araneus circe (Audouin, 1826): Türün özellikleri ve A. angulatus ile karşılaştırılması.
Kaynağa Erişim: https://www.arachnophoto.com/en/araneidae-2/araneus-circe/ (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Araneidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Araneus circe'nin Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Audouin, V. (1826). Explication sommaire des planches d'arachnides de l'Égypte et de la Syrie. In: Savigny, J. C. (ed.) Description de l'Égypte, ou recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l'expédition de l'armée française. Histoire naturelle, Paris, 1(4): 1-339. (Bu kaynakta A. circe'nin orijinal tanımı yer almaktadır).
Fotoğraf:Fritz Geller-Grimm