Araniella cucurbitina

Harika bir örümcek türü daha! Araniella cucurbitina, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, "Salatalık Yeşil Küre Ağ Örümceği" veya kısaca "Hıyar Örümceği" olarak bilinen yaygın bir örümcek türüdür. Adını, karnının salatalık benzeri yeşil renginden ve şeklinden alır.

Araniella cucurbitina: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: En yaygın Türkçe adı "Hıyar Örümceği" veya **"Salatalık Yeşil Küre Ağ Örümceği"**dir.

Araniella cucurbitina, Araneidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik biyocoğrafik bölgesinde (Avrupa, Türkiye, Orta Asya, Çin, Kore) oldukça geniş ve yaygın bir yayılışa sahiptir. Kuzey Amerika'ya da muhtemelen insanlar tarafından tanıtılmıştır. İlk olarak 1757 yılında İsveçli entomolog ve araknolog Carl Alexander Clerck tarafından Araneus cucurbitinus adıyla tanımlanmış, daha sonra 1942 yılında Chamberlin & Ivie tarafından Araniella cucurbitina adıyla revize edilmiştir. Genellikle ormanlık alanlarda, ağaçlarda, çalılıkların ve bitkilerin arasında, bahçelerde ve parklarda ağ örer.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Araniella cucurbitina'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Araneidae Simon, 1864 (Küre Ağ Örümcekleri / Çark Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Araniella Chamberlin & Ivie, 1942
• Tür (Species): Araniella cucurbitina (Clerck, 1757)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Araniella cucurbitina, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Orta Asya, Çin, Kore, Japonya) oldukça geniş ve yaygın bir dağılıma sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da sıkça yer alan ve çok yaygın görülen bir türdür. Türkiye'nin birçok farklı bölgesinde (örn. Marmara, Doğu Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu) hem kıyı hem de iç kesimlerdeki ormanlık alanlarda, bahçelerde ve çalılıklarda yapılan faunistik çalışmalarda kaydedilmiştir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. bahçeler, parklar, ormanlık alanlar ve çalılıklar) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir ve sıkça görülebilir. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4.5–9.5 mm civarındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3.5–4.5 mm civarındadır. Erkekler dişilere göre daha küçüktür ve uzuvları daha incedir.
• Renk: En dikkat çekici özelliği parlak yeşil rengidir. Bu renk, bitki örtüsü içinde mükemmel bir kamuflaj sağlar.
• Karapaks (Prosoma): Genellikle açık sarımsıdan kızıl kahverengiye kadar değişebilir.
• Karın (Opisthosoma): Genellikle parlak yeşil veya yeşilimsi sarı renktedir. Sırtında genellikle iki sıra halinde dört veya beş çift küçük siyah nokta bulunur. Bu noktalar bazen çok belirsiz veya hiç olmayabilir. En ayırt edici özelliklerinden biri, örü memelerinin (spinnerets) üzerinde bulunan parlak kırmızı bir noktadır.
• Bacaklar: Sarımsı yeşil veya sarı-kırmızı-kahverengidir. Bazı siyah dikenler ve halkalar bulunabilir. Erkeklerin femoraları (uyluk kemikleri) bazen kısmen kırmızımsı renkte olabilir.
• Ayırt Edici Özellikler:Küre Ağı (Orb Web): Araneidae familyasının tipik özelliği olan küçük, dikey ve tekerlek şeklinde küre ağları örerler. Ağlar genellikle 10 cm çapında olup, yapraklar ve çiçekler arasına kurulur. Örümcek genellikle ağın merkezinde gizlenmez, renkleriyle kamufle olarak avını bekler.
• Parlak Yeşil Renk: Adını aldığı ana özellik budur.
• Karnın Üzerindeki Siyah Noktalar ve Kırmızı Nokta: Sırtındaki siyah noktalar (değişken sayıda) ve özellikle örü memelerinin üzerindeki belirgin kırmızı nokta, tür teşhisinde önemli ipuçlarıdır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Araniella cucurbitina, bahçelerimizde ve ormanlık alanlarımızda kolayca gözlemleyebileceğimiz, zarif ve faydalı bir örümcek türüdür. Yeşil rengi sayesinde yapraklar arasında adeta görünmez olur. Küçük boyutuna rağmen, ağlarıyla sinek, sivrisinek gibi birçok uçan böceği yakalayarak doğal dengeye katkıda bulunur. Kırmızı noktası, onu akrabası Araniella alpica'dan ayırmaya yardımcı olan önemli bir detaydır, ancak kesin ayrım için uzman incelemesi gerekebilir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Küre Ağı): Araniella cucurbitina, tipik olarak küçük, dikey ve tekerlek şeklinde küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle bitki örtüsü arasına, çalılar, ağaçlar, uzun otlar ve bahçe bitkileri üzerine kurulur. Örümcek, kamuflajına güvenerek genellikle ağın merkezinde veya yakınında avını bekler, bir sığınak kullanmaz.
• Habitat Tercihi: Bu türler çeşitli açık ve bitki örtüsünün yoğun olduğu yerlerde bulunur:
• Ormanlık Alanlar ve Kenarları: Ağaçların ve yoğun çalılıkların bulunduğu yerler.
• Bahçeler ve Parklar: Bitki örtüsünün bol olduğu kentsel ve yarı kentsel alanlar.
• Çalılıklar ve Uzun Otlar: Nemli ve güneşli alanlar.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük uçan böcekler (sinekler, yaprak bitleri, sivrisinekler, küçük güveler) ile beslenen avcılardır. Yetişkin bireyler genellikle ilkbahar sonundan sonbahara kadar (Mayıs-Eylül arası) aktif olarak görülürler. Genç örümcekler kışın olgunlaşmadan önce kışı geçirir ve ertesi ilkbaharda erişkin olurlar. Yeni çıkan örümcek yavruları kırmızı renkte olup, sonbahara kadar kahverengiye döner, yeşil rengi ilkbaharda olgunlaştıklarında alırlar.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor/insektivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan çeşitli küçük uçan böceklerdir.
• Üreme: Çiftleşme genellikle ilkbahar sonu ve yaz başında gerçekleşir. Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır. Bu yumurta keseleri genellikle yaprakların altına veya diğer korunaklı yerlere gizlenir. Yumurtadan çıkan yavrular, genç örümcekler olarak kışı geçirir ve bir sonraki ilkbaharda yetişkinliğe ulaşırlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Araniella cucurbitina da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Araniella cucurbitina'nın insanlar için tehlikesi çok düşüktür ve genellikle zararsız kabul edilir. Zehirlerinin insanlar üzerinde klinik olarak önemli etkilere yol açtığına dair herhangi bir rapor bulunmamaktadır. Boyutları küçük olduğu için insan derisini delmekte zorlanabilirler. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya ciddi şekilde tahrik edildiklerinde ısırırlar. Isırıklar oldukça nadirdir ve savunma amaçlıdır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Hıyar Örümceği'nin zehri, insanlar için minimal risk taşır. Isırıklar çok nadirdir ve ortaya çıktığında da genellikle arı sokmasına benzer, lokalize, hafif bir rahatsızlık verir. Bu örümcekler, bahçelerimizdeki zararlı böcekleri kontrol etme konusunda önemli bir doğal müttefiktir ve varlıkları ekolojik sağlığın bir göstergesidir."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Araniella cucurbitina Kayıtları

Araniella cucurbitina, Türkiye örümcek faunası içinde çok yaygın olarak kaydedilmiş bir türdür. Marmara Bölgesi (İstanbul dahil), Doğu Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu gibi birçok farklı bölgedeki faunistik çalışmalarda kaydedilmiştir. İstanbul'da da, bahçelerde, parklarda, ormanlık alanlarda ve çalılıklarda sıkça karşılaşılması mümkündür.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Araniella cucurbitina - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/4705/Araniella_cucurbitina (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2158388 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Wikipedia - Araniella cucurbitina: Tür hakkında genel bilgiler, fiziksel özellikler, dağılım ve habitat.
8. Kaynağa Erişim: https://tr.wikipedia.org/wiki/Araniella_cucurbitina (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. NatureSpot - Cucumber Green Orb Spider: Türün İngiltere'deki durumu, habitat, yaşam döngüsü ve ayırt edici özellikleri.
10. Kaynağa Erişim: https://www.naturespot.org/species/cucumber-green-orb-spider-0 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
11. Picture Insect - Cucumber Green Spider (Araniella cucurbitina): Türün genel bilgileri, habitat, beslenme ve insan etkileşimi hakkında bilgiler.
12. Kaynağa Erişim: https://pictureinsect.com/wiki/Araniella_cucurbitina.html (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
13. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Araneidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Araniella cucurbitina'nın Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
14. Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
15. Clerck, C. (1757). Svenska Spindlar, uti sina hufvud-slägter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrefne och med illuminerade figurer uplyste. Stockholm, 154 pp. (Bu kaynakta A. cucurbitina'nın orijinal tanımı yer almaktadır).