Callilepis cretica
Callilepis cretica, "Yer Örümcekleri" olarak bilinen Gnaphosidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak hızlı hareket eden, gece avlanan ve ipeksi yuvalar veya sığınaklar inşa eden türleri barındırır. Callilepis cinsi, 1874 yılında Niklas Westring tarafından tanımlanmıştır ve cinsin üyeleri genellikle karapaks üzerindeki tek, yarı saydam lamina ve basık, enine arka ortadaki gözleri ile diğer Gnaphosidae türlerinden ayırt edilir.
Callilepis cretica, Gnaphosidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1928 yılında Roewer tarafından Minosia cretica adı altında tanımlanmış, daha sonra Callilepis cinsine aktarılmıştır. "Cretica" tür adı, türün ilk olarak kaydedildiği Girit Adası'na (Crete) atıfta bulunur.
Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım
Taksonomik Konum
Callilepis cretica'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:
- Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
- Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
- Familya (Family): Gnaphosidae Pocock, 1898 (Yer Örümcekleri)
- Cins (Genus): Callilepis Westring, 1874
- Tür (Species): Callilepis cretica (Roewer, 1928)
Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu
Callilepis cretica, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Doğu Akdeniz Bölgesi'nde ve Kafkasya'da yayılış gösterir. Başlıca Yunanistan (özellikle Girit), Türkiye, Kuzey Makedonya, Bulgaristan, Kosova ve Azerbaycan'da kaydedilmiştir.
Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve çeşitli bölgelerde bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer alan bir Callilepis türüdür. Adana gibi illerden de kayıtları bulunmaktadır. Özellikle Akdeniz ve Ege Bölgeleri gibi kuru ve açık alanların bulunduğu yerlerde yaşaması beklenir.
Fiziksel Özellikler
- Boyut: Callilepis cretica küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
- Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 5.0 ila 6.12 mm arasında değişir. Bazı kaynaklarda 7.3-9.82 mm'ye kadar dişiler de belirtilmiştir.
- Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4.3 ila 4.7 mm arasında değişir.
- Gövde Yapısı ve Renk: Bu türün genel morfolojisi ve renklenmesi diğer Gnaphosidae üyelerine benzerdir.
- Genel Görünüm: Vücut genellikle koyu kahverengi ila siyah renkte olup, hafif parlak bir görünüme sahiptir.
- Karapaks (Baş-Göğüs Kısmı): Kestane rengi kahverengi olup, üzeri açık renkli tüylerle kaplıdır. Belirgin bir fovea (çukurluk) bulunur.
- Bacaklar: Karapaks ile aynı renkte veya siyaha yakın koyu kahverengi olup, tarsileri (ayak uçları) kırmızımsı sarı renkte olabilir.
- Karın (Opisthosoma): Karın genellikle koyu kahverengi veya siyah renktedir. Erkeklerde karın ön kısmında belirgin olmayan küçük, üçgen şeklinde parlak bir skutum (sert plaka) bulunabilir. Bazı Callilepis türlerinde karın üzerinde beyaz lekeler görülebilir.
- Gözler: Callilepis cinsinin ayırt edici özelliklerinden biri, arka ortadaki gözlerin basık ve enine olmasıdır. Bu gözler, bir dizi çıkıntı nedeniyle muhtemelen işlevsel değildir. Yan gözler ortadaki gözlerden daha büyüktür.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Callilepis cretica, Girit ve Türkiye gibi Doğu Akdeniz bölgelerinde yayılış gösteren karakteristik bir yer örümceği türüdür. Koyu renkli ve hızlı hareket eden bu örümcekler, Gnaphosidae familyasının genel özelliklerini taşır. Özellikle gece aktif olarak avlanırlar ve böcek popülasyonlarının doğal dengesinde önemli bir role sahiptirler. İnsanlar için bilinen ciddi bir tehlikeleri yoktur ve zehirleri genellikle lokal ve hafif semptomlara neden olur."
Yaşam Biçimi ve Habitat
- Yaşam Tarzı: Callilepis cretica, diğer Gnaphosidae üyeleri gibi aktif ve gececil avcılardır. Ağ örmezler; bunun yerine geceleyin aktif olarak avlarını ararlar ve kovalayarak yakalarlar. Gündüzleri genellikle taşların altında, kaya çatlaklarında, kuru yaprakların veya bitki kalıntılarının arasında yaptıkları ipekten sığınaklarda gizlenirler.
- Avlanma Davranışı: Küçük böcekleri ve diğer omurgasızları avlarlar. Hızlı hareket edebilme yetenekleri, avlarını etkili bir şekilde yakalamalarına olanak tanır.
- Üreme: Üreme döngüsü diğer örümceklerinkine benzerdir. Dişiler, yumurtalarını genellikle bir ipek keseye sarar ve bu keseyi sığınaklarında korurlar.
- Habitat Tercihi: Callilepis cinsi türleri genellikle kurak alanlarda, kumlu yollarda ve plajlarda bulunur. Callilepis cretica da benzer şekilde Akdeniz iklimine sahip, kuru ve açık habitatları tercih eder. Çalılıklar, makilikler, kuru otlaklar ve taşlık alanlar tipik yaşam alanlarıdır.
Zehir ve Tıbbi Önem
- Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Callilepis cretica de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
- İnsanlar İçin Tehlikesi: Gnaphosidae familyasının genel olarak insanlar için tıbbi önemi olmayan türleri içerdiği kabul edilir. Callilepis cretica'nın zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı düşüktür çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve tehdit altında hissetmedikçe ısırmazlar. Çeneleri insan derisini delebilecek kadar güçlü olsa da, zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
- Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Gnaphosidae familyasındaki diğer türler gibi, Callilepis cretica da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir ve nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu örümcekler, biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin önemli birer parçasıdır."
- Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
- Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.
Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar
- World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
- Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- araneae - Callilepis cretica - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
- Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2934/Callilepis_cretica (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
- Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2133311 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- Callilepis (spider) - Wikipedia: Callilepis cinsi hakkında genel bilgiler ve C. cretica dağılımı.
- Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Callilepis_(spider) (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- New records of ground spiders (Araneae: Gnaphosidae) from Anatolia - ResearchGate: Anadolu'dan yeni yer örümceği kayıtlarını içeren ve C. cretica hakkında bilgiler sunan bilimsel yayın.
- Kaynağa Erişim: https://www.researchgate.net/publication/270851661_New_records_of_ground_spiders_Araneae_Gnaphosidae_from_Anatolia (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
- https://www.inaturalist.org/photos/301830188






