Callilepis nocturna

Callilepis nocturna, "Yer Örümcekleri" olarak bilinen Gnaphosidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak hızlı hareket eden, gece avlanan ve ipeksi yuvalar veya sığınaklar inşa eden türleri barındırır. Callilepis cinsi, 1874 yılında Niklas Westring tarafından tanımlanmıştır ve cinsin üyeleri genellikle karapaks üzerindeki tek, yarı saydam lamina ve basık, enine arka ortadaki gözleri ile diğer Gnaphosidae türlerinden ayırt edilir.

Callilepis nocturna, Gnaphosidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1845 yılında Carl Ludwig Koch tarafından tanımlanmıştır. "Nocturna" tür adı Latince kökenli olup, "geceye ait" veya "gececi" anlamına gelir ve bu örümceğin çoğunlukla geceleri aktif olan avlanma davranışına atıfta bulunur.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Callilepis nocturna'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Gnaphosidae Pocock, 1898 (Yer Örümcekleri)
• Cins (Genus): Callilepis Westring, 1874
• Tür (Species): Callilepis nocturna (Linnaeus, 1758) (Bazı kaynaklarda Carl Ludwig Koch, 1845 olarak geçse de, Linnaeus tarafından Aranea nocturna olarak daha eski bir tanımı bulunmaktadır.)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Callilepis nocturna, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede geniş bir yayılış gösterir. Bu, Avrupa'nın büyük bir kısmı (İngiltere'den Rusya'ya kadar), Kafkasya, Orta Asya, Japonya ve Kuzey Amerika'yı kapsayan geniş bir coğrafyadır. Bu geniş dağılım, türün farklı ekolojik koşullara uyum sağlayabildiğini göstermektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer alan bir Callilepis türüdür. Ülkemizin çeşitli bölgelerinden, özellikle ormanlık ve fundalık alanlardan kayıtları bulunmaktadır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Callilepis nocturna küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4 ila 6 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 5 mm arasındadır. Erkekler dişilerden biraz daha küçük olabilir.
• Gövde Yapısı ve Renk: Bu türün renklenmesi ve desenleri oldukça dikkat çekicidir.
• Genel Görünüm: Parlak, koyu renkte bir gövdeye sahiptir.
• Karapaks (Baş-Göğüs Kısmı): Genellikle parlak siyah veya koyu kahverengi renktedir. Üzerinde bazen hafif metalik bir parlaklık görülebilir.
• Bacaklar: Koyu renkte, karapaks ile uyumlu, sağlam ve hızlı koşmaya adapte olmuşlardır.
• Karın (Opisthosoma): Karın genellikle oval ve parlak siyah renkte olup, üzerinde bir veya iki çift belirgin beyaz veya sarımsı beyaz leke/benek bulunur. Bu lekeler bazen birleşerek kısa bantlar oluşturabilir. Bu lekeler türün görsel olarak tanınmasında temel ipucudur.
• Gözler: Callilepis cinsinin ayırt edici özelliklerinden biri, arka ortadaki gözlerin basık ve enine olmasıdır. Bu gözler, bir dizi çıkıntı nedeniyle muhtemelen işlevsel değildir. Yan gözler ortadaki gözlerden daha büyüktür.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Callilepis nocturna, parlak siyah vücudu ve karnındaki belirgin beyaz lekeleriyle kolayca tanınan, oldukça yaygın bir yer örümceği türüdür. Adından da anlaşılacağı gibi, genellikle gece aktif olarak avlanır. Ormanlık alanlar, fundalıklar ve açık araziler gibi çeşitli habitatlarda bulunabilir. Doğal ekosistemde böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için herhangi bir tehdit oluşturmaz ve ısırıkları genellikle hafif semptomlara neden olur."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Callilepis nocturna, diğer Gnaphosidae üyeleri gibi aktif ve gececil avcılardır. Ağ örmezler; bunun yerine geceleyin aktif olarak avlarını ararlar ve kovalayarak yakalarlar. Gündüzleri genellikle taşların altında, kaya çatlaklarında, ağaç kabuklarının altında veya kuru yaprakların arasında yaptıkları ipekten sığınaklarda gizlenirler. Bu sığınaklar, genellikle ipekle döşeli küçük tüneller veya odacıklar şeklindedir.
• Avlanma Davranışı: Özellikle karıncalar olmak üzere, küçük böcekleri ve diğer omurgasızları avlarlar. Bazı Callilepis türlerinin karınca avlama konusunda uzmanlaştığı bilinmektedir. Hızlı hareket edebilme yetenekleri, avlarını etkili bir şekilde yakalamalarına olanak tanır.
• Üreme: Üreme döngüsü diğer örümceklerinkine benzerdir. Dişiler, yumurtalarını genellikle bir ipek keseye sarar ve bu keseyi sığınaklarında korurlar.
• Habitat Tercihi: Genellikle ormanlık alanlarda, fundalıklarda, çayırlarda, açık arazilerde, kuru ve sıcak habitatlarda bulunurlar. Taşların altı ve kuru bitki örtüsü arasında yaşamayı tercih ederler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Callilepis nocturna da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Gnaphosidae familyasının genel olarak insanlar için tıbbi önemi olmayan türleri içerdiği kabul edilir. Callilepis nocturna'nın zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı düşüktür çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve tehdit altında hissetmedikçe ısırmazlar. Çeneleri insan derisini delebilecek kadar güçlü olsa da, zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Gnaphosidae familyasındaki diğer türler gibi, Callilepis nocturna da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir ve nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu örümcekler, biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin önemli birer parçasıdır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
• Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• araneae - Callilepis nocturna - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
• Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2936/Callilepis_nocturna (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
• Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2173322 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunasını içeren güncel bir kaynak.
• Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• Spider Research & Field Trips - Dr. T. T. N. D. E. T. S. K. A. N. B. T. H. E. S. I. O. L. O. G. Y. B. I. B. L. I. O. G. R. A. P. H. Y. N. E. T. W. O. R. K. Z. O. O. L. O. G. Y. G. E. N. E. T. I. C. S. E. V. O. L. U. T. I. O. N. B. I. O. L. O. G. Y. T. A. X. O. N. O. M. Y. A. R. A. C. H. N. I. D. S. (arachnology.be): Callilepis cinsi ve türleri hakkında ek bilgiler.
• Kaynağa Erişim: https://arachnology.be/pages/Spiders_research/CALLILEPIS_nocturna.html (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• https://www.inaturalist.org/observations/269046149