Calomyscus kiabii

Calomyscus kiabii, fareye benzeyen hamsterler olarak da bilinen Fırça Kuyruklu Fareler (Calomyscus cinsi) ailesine ait, yakın zamanda (2024) tanımlanmış bir kemirgen türüdür. Bu tür, özellikle İran Platosu'ndaki genetik çeşitliliğin yüksek olduğunu ortaya koyan moleküler çalışmalar sonucunda ayrı bir tür olarak geçerlilik kazanmıştır.

I. Taksonomik Sınıflandırma ve İsimlendirme

SeviyeBilimsel AdıAçıklama / NotTakım (Order)RodentiaKemirgenlerAile (Family)CalomyscidaeFırça Kuyruklu Faregiller (Monogenerik bir ailedir.)Cins (Genus)CalomyscusFırça kuyruklu fareler.Tür (Species)C. kiabiiAtropatene Fırça Kuyruklu Faresi olarak da bilinir.Tanımlayan(Rezazadeh ve ark., 2024)Oldukça yeni tanımlanmıştır.Latince Anlamı/Etimolojiİsimlendirme, türün tanımlandığı bilimsel makalede (2024) yer almakta olup, büyük ihtimalle, bilimsel çalışmaya veya keşfe katkıda bulunan bir isme atıfta bulunmaktadır. Yaygın kullanılan "Atropatene" adı ise, Batı Azerbaycan'ın yer aldığı tarihi bölgeye (Media Atropatene) gönderme yapmaktadır.Türkçe AdıAtropatene Fırça Kuyruklu FaresiKaryotipDiploid kromozom sayısı (2N) 56 ve temel kol sayısı (FNa) 56 olarak rapor edilmiştir.

II. Morfolojik ve Ekolojik Özellikler

• Dağılım: İran'a özgü (endemik) bir türdür. Tip lokalitesi, İran'ın kuzeybatısındaki Batı Azerbaycan Eyaleti, Piranshahr bölgesidir (yaklaşık 1647 m rakım). Yayılımı, Kuzey Zagros ve Batı Alborz Dağları'ndaki izole popülasyonlarla sınırlıdır.
• Habitat: Karakteristik olarak kurak ve kayalık dağlık habitatları ve yarı çöl dağlık alanları tercih eder. Yuvalanmak için tüneller kazar ve genellikle akarsu kenarlarındaki kayalık bölgelerde, yarı bitkili yamaçlarda bulunabilir.
• Fiziksel Özellikler: Cinsin diğer üyeleri gibi, vücutlarına göre oldukça uzun olan kuyrukları, fırça şeklinde sık kıllarla kaplıdır. Görünüşleri farelere benzese de, genetik olarak hamsterlerle akrabadır.
• Yaşam Tarzı ve Beslenme: Gece aktiftir (noktürnal). Besinini tohumlar, otlar ve böcekler gibi yiyeceklerden sağlar.

III. Korunma Durumu (IUCN Red List)

• Calomyscus kiabii, çok yakın bir tarihte (2024) tanımlandığı için, IUCN Kırmızı Listesi'nde henüz resmi olarak değerlendirilmemiştir ve durumu Değerlendirilmemiş (Not Evaluated - NE) olarak listelenmiştir.
• Ancak, tüm Calomyscus türleri gibi sınırlı ve izole bir dağılıma sahip olması, habitat bozulması ve insan etkilerine karşı potansiyel olarak hassas olduğunu göstermektedir.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

Bu başlık altındaki bilgiler, Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi referansı ile sunulmuştur:

• YANLIŞ: Calomyscus türleri, bilimsel olarak sadece fareler veya sadece hamsterlerdir.
• Gerçeklik: Hayır. Calomyscus cinsi, eski dünya fareleri ve hamsterler gibi tipik kemirgenlerden ayrı, Calomyscidae adı verilen kendine özgü bir familya oluşturur. "Fırça Kuyruklu Fare" ismini alsa da, filogenetik olarak ne fare ne de tipik bir hamsterdir; kendi evrimsel soy hattına sahiptir. Bu, kemirgenlerin taksonomik çeşitliliğinin ne kadar karmaşık olduğunu gösterir.
• DOĞRU: Calomyscus türlerinin genetik farklılaşmasında, coğrafi izolasyon ve kromozom evrimi kilit rol oynamıştır.
• Gerçeklik: Evet. C. kiabii gibi yeni türlerin keşfi, Calomyscus popülasyonlarının dağlık habitatlar nedeniyle uzun süre coğrafi olarak izole kaldığını kanıtlamaktadır. Bu izolasyon, her bir popülasyonda bağımsız olarak yüksek hızlı karyotipik evrime yol açarak, morfolojik olarak benzer ama genetik olarak farklı birçok türün ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu durum, biyolojik türleşme mekanizmalarının anlaşılması açısından önemlidir.
• Folklorik Bilgi: Calomyscus kiabii'ye atfedilen spesifik bir tarihi veya mitolojik hikaye bulunmamaktadır. Bölgesel folklor, genellikle bu tür küçük kemirgenlere özel bir rol atfetmek yerine, onları daha genel "fare" veya "zararlı" figürleri içinde değerlendirir.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

1. ASM Mammal Diversity Database (Rezazadeh ve ark., 2024): Calomyscus kiabii'nin yeni bir tür olarak tanımlanması, güncel taksonomisi ve endemik dağılım alanı (İran, Batı Azerbaycan).
2. Oxford Academic & ResearchGate: Calomyscus cinsinin monogenerik familyası, dağlık habitat tercihi, coğrafi izolasyonu ve türler arasındaki (özellikle İran'daki popülasyonlar) moleküler ve karyotipik farklılaşma.
3. TÜBİTAK Academic Journals: İran'daki Calomyscus türlerinin taksonomik karmaşıklığı ve karyotip analizlerinin önemi.