Drassodes lapidosus

Drassodes lapidosus, "Yer Örümcekleri" olarak bilinen Gnaphosidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak hızlı hareket eden, gece avlanan ve ipeksi yuvalar veya sığınaklar inşa eden türleri barındırır. Drassodes cinsi, 1834 yılında Carl Ludwig Koch tarafından tanımlanmıştır ve cinsin üyeleri genellikle güçlü yapılı bacakları ve karakteristik genital yapılarıyla ayırt edilir. Dünya genelinde geniş bir yayılışa sahip, bilinen ve sık rastlanan bir yer örümceği cinsidir.

Drassodes lapidosus, Gnaphosidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1758 yılında Carl Linnaeus tarafından Aranea lapidosa olarak tanımlanmış, daha sonra Drassodes cinsine aktarılmıştır. "Lapidosus" tür adı Latince kökenli olup, "taşlık" veya "taşlara ait" anlamına gelir ve bu örümceğin sıklıkla taşlık, kayalık habitatlarda bulunmasına atıfta bulunur.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Drassodes lapidosus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Gnaphosidae Pocock, 1898 (Yer Örümcekleri)
• Cins (Genus): Drassodes Westring, 1851
• Tür (Species): Drassodes lapidosus (Linnaeus, 1758)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Drassodes lapidosus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik Bölge'de geniş bir yayılış gösterir. Bu, Avrupa'nın büyük bir kısmı (İskandinavya'dan Akdeniz'e), Kafkasya, Orta Asya ve Kuzey Amerika'yı kapsayan geniş bir coğrafyadır. Bu geniş dağılım, türün farklı ekolojik koşullara uyum sağlayabildiğini göstermektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer alan önemli bir Drassodes türüdür. Ülkemizin çeşitli bölgelerinden, özellikle ormanlık alanlar, fundalıklar, tarım arazileri ve taşlık alanlardan kayıtları bulunmaktadır. Bu da Drassodes lapidosus'un Türkiye'deki en yaygın ve bilinen yer örümceklerinden biri olduğunu göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Drassodes lapidosus orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 7 ila 14 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 6 ila 12 mm arasındadır. Erkekler dişilerden biraz daha küçük ve ince yapılı olabilir.
• Gövde Yapısı ve Renk: Bu türün renklenmesi genellikle doğal habitatına uyum sağlayacak şekildedir.
• Genel Görünüm: Genellikle mat veya hafif parlak, açık kahverengiden koyu kahverengiye kadar değişen tonlarda bir görünüme sahiptir. Vücudu kısa, kadifemsi tüylerle kaplıdır.
• Karapaks (Baş-Göğüs Kısmı): Genellikle tekdüze kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. Baş kısmı gövdeye göre daha dar ve hafifçe yükseltilidir.
• Bacaklar: Karapaks ile aynı renkte veya hafifçe daha açık tonlarda, oldukça sağlam ve hızlı koşmaya adapte olmuşlardır. Bacaklarda belirgin dikenler (spines) bulunur.
• Karın (Opisthosoma): Karın oval şekillidir ve genellikle tekdüze kahverengi, gri-kahverengi veya sarımsı kahverengi renkte olup, belirgin desenler içermez.
• Ayırt Edici Özellikler: Genel renklenmesi ve vücut yapısı tipik bir yer örümceği görünümündedir. Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle belirlenir. Bu yapılar, Drassodes cinsindeki türlerin ayırt edilmesinde en güvenilir özelliklerdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Drassodes lapidosus, Palearktik bölgede ve Türkiye'de yaygın olarak bulunan, ismini taşlık habitat tercihinden alan bir yer örümceği türüdür. Bu örümcekler, Gnaphosidae familyasının diğer üyeleri gibi gece aktif avlanır ve hızlı hareket ederler. Genellikle taşların altında, moloz yığınlarında veya toprakta yaptıkları ipeksi sığınaklarda yaşarlar. Ekosistemdeki böcek popülasyonlarının dengesini korumada önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için bilinen ciddi bir tehdit oluşturmaz; ısırıkları genellikle lokal ve hafif semptomlara neden olur."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Drassodes lapidosus, diğer Gnaphosidae üyeleri gibi aktif ve gececil avcılardır. Ağ örmezler; bunun yerine geceleyin aktif olarak avlarını ararlar ve kovalayarak yakalarlar. Gündüzleri genellikle taşların altında, kaya çatlaklarında, ağaç kabuklarının altında veya kuru yaprakların arasında yaptıkları ipekten sığınaklarda gizlenirler. Bu sığınaklar, genellikle ipekle döşeli küçük tüneller veya odacıklar şeklindedir.
• Avlanma Davranışı: Küçük böcekleri ve diğer omurgasızları avlarlar. Hızlı hareket edebilme yetenekleri, avlarını etkili bir şekilde yakalamalarına olanak tanır.
• Üreme: Üreme döngüsü diğer örümceklerinkine benzerdir. Dişiler, yumurtalarını genellikle bir ipek keseye sarar ve bu keseyi sığınaklarında korurlar.
• Habitat Tercihi: Genellikle taşlık alanlar, kayalık yamaçlar, ormanlık alanlar, çayırlıklar, tarlalar ve bahçeler gibi çeşitli habitatlarda bulunurlar. Toprak seviyesine yakın yerlerde, taşların veya diğer objelerin altında yaşamayı tercih ederler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Drassodes lapidosus de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Gnaphosidae familyasının genel olarak insanlar için tıbbi önemi olmayan türleri içerdiği kabul edilir. Drassodes lapidosus'un zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı düşüktür çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve tehdit altında hissetmedikçe ısırmazlar. Çeneleri insan derisini delebilecek kadar güçlü olsa da, zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Gnaphosidae familyasındaki diğer türler gibi, Drassodes lapidosus da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir ve nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu örümcekler, biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin önemli birer parçasıdır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
• Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• araneae - Drassodes lapidosus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
• Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/3082/Drassodes_lapidosus (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
• Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2134273 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunasını içeren güncel bir kaynak.
• Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• https://www.inaturalist.org/observations/225400814