Haplodrassus invalidus

Haplodrassus invalidus: Detaylı Bilgiler

Haplodrassus invalidus, "Yer Örümcekleri" olarak bilinen Gnaphosidae familyasına ait orta büyüklükte bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak hızlı hareket eden, gece avlanan ve ipeksi yuvalar veya sığınaklar inşa eden türleri barındırır. Haplodrassus cinsi, geniş yayılışı ve tür zenginliği ile bilinir. Cinsin üyeleri genellikle güçlü çeneleri ve karapaks ile karın arasındaki belirgin renk farklılıklarıyla dikkat çeker.

Haplodrassus invalidus, Gnaphosidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1872 yılında O. Pickard-Cambridge tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Haplodrassus invalidus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Gnaphosidae Pocock, 1898 (Yer Örümcekleri)
• Cins (Genus): Haplodrassus Chamberlin, 1922
• Tür (Species): Haplodrassus invalidus (O. Pickard-Cambridge, 1872)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Haplodrassus invalidus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Güney ve Doğu Avrupa (Yunanistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Ukrayna vb.), Türkiye, İsrail, Mısır ve Azerbaycan'ı kapsayan geniş bir Palearktik yayılışa sahiptir. Portekiz, İspanya, Fransa ve İtalya'dan yapılan bazı eski kayıtların ise muhtemelen hatalı olduğu belirtilmiştir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde önemli bir Haplodrassus türüdür. Özellikle Niğde, Bursa ve Doğu Akdeniz bölgelerinden kayıtları bulunmaktadır. Bu da Haplodrassus invalidus'un Türkiye'de geniş bir yayılıma sahip olduğunu göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Haplodrassus invalidus orta büyüklükte bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 7.8 ila 8.0 mm arasındadır. Karapaks uzunluğu 2.7-3.5 mm, genişliği 2.0-2.7 mm'dir. Karın uzunluğu 4.3-5.1 mm, genişliği 2.7-3.1 mm'dir.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3.4 ila 7.0 mm arasındadır. Karapaks uzunluğu 1.92-2.95 mm, genişliği 1.50-2.15 mm'dir. Karın uzunluğu 2.9-4.0 mm, genişliği 1.8-2.2 mm'dir.
• Gövde Yapısı ve Renk: Bu türün genel morfolojisi ve renklenmesi diğer Haplodrassus üyelerine benzerdir.
• Genel Görünüm: Çoğu Haplodrassus türünde olduğu gibi açık kahverengi bir renge sahiptir.
• Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Açık kahverengidir. Erkeklerde karapaks genellikle 2 promarjinel diş ve retromarjinalde testere benzeri, iki çatallı bir çıkıntıya sahip çeliserlere (chelicerae) sahiptir. Dişilerde ise 4 promarjinel ve 3 retromarjinal dişe sahip olabilirler.
• Bacaklar: Karapaks ile aynı renkte, halkasız ve çok sayıda dikenli olabilir. Hızlı koşmaya adapte olmuşlardır.
• Karın (Opisthosoma): Karın oval şekillidir ve genellikle desensiz, açık kahverengi tonlardadır. Dorsalde (sırt kısmında) iki çift sigilla (çukurcuklar) bulunabilir. Ön kısımda uzun setalar ve küçük, üçgen şeklinde bir skutum (kalkan) olabilir. Ön örü memeleri (anterior spinnerets) silindirik ve belirgindir.
• Ayırt Edici Özellikler: Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle belirlenir. Erkeklerde, ince bir embolus üzerinde içe doğru mahmuz benzeri bir çıkıntı ve belirgin olmayan bir retrosentral tibial apofiz (RTA) bulunur. Dişilerde ise epiginal fovea (çukurcuk) anterior kısımda daralmış ve yan cepler (lateral pockets) uzun ve neredeyse paraleldir. Spermatekalar küreseldir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Haplodrassus invalidus, Palearktik bölgede geniş bir yayılıma sahip, özellikle kuru çayırlar, bozkırlar ve kumul alanları gibi açık habitatları tercih eden bir yer örümceği türüdür. Tipik olarak açık kahverengi tonlarında, hızlı hareket eden ve gece avlanan bir avcıdır. Ekosistemdeki böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli bir rol oynar. Türkiye faunası için yeni kayıtlardan biridir. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; ısırıkları genellikle lokal ve hafif semptomlara neden olur."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Haplodrassus invalidus, diğer Gnaphosidae üyeleri gibi aktif ve gececil avcılardır. Ağ örmezler; bunun yerine geceleyin aktif olarak avlarını arar ve kovalayarak yakalarlar. Gündüzleri genellikle taşların altında, kuru otların ve çalılıkların arasında, kütüklerin altında veya toprak altındaki ipekten sığınaklarda gizlenirler. Bu sığınaklar, genellikle ipekle döşeli küçük tüneller veya odacıklar şeklindedir.
• Avlanma Davranışı: Küçük böcekleri ve diğer omurgasızları avlarlar. Hızlı hareket edebilme yetenekleri, avlarını etkili bir şekilde yakalamalarına olanak tanır.
• Üreme: Üreme döngüsü diğer örümceklerinkine benzerdir. Dişiler, yumurtalarını genellikle bir ipek keseye sarar ve bu keseyi sığınaklarında korurlar.
• Habitat Tercihi: Bu tür, çayırlar, bozkırlar ve kum tepeleri (sand dunes) gibi açık ve genellikle kuru habitatları tercih eder. Bu habitatlar, Orta ve Doğu Avrupa'dan Orta Doğu'ya kadar geniş bir coğrafyada bulunur.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Haplodrassus invalidus da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Gnaphosidae familyasının genel olarak insanlar için tıbbi önemi olmayan türleri içerdiği kabul edilir. Haplodrassus invalidus'un zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı düşüktür çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve tehdit altında hissetmedikçe ısırmazlar. Çeneleri insan derisini delebilecek kadar güçlü olsa da, zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Gnaphosidae familyasındaki diğer türler gibi, Haplodrassus invalidus da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir ve nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu örümcekler, biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin önemli birer parçasıdır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
• Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• araneae - Haplodrassus invalidus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı, habitatı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
• Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/3076/Haplodrassus_invalidus (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
• Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2134079 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunası için güncel bir kaynak.
• Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• A review of the spider genus Haplodrassus Chamberlin, 1922 in Crimea (Ukraine) and adjacent areas (Araneae, Gnaphosidae) - ZooKeys: Erkek ve dişi genital yapılarının detaylı teşhisi ve vücut ölçüleri hakkında bilgi.
• Kaynağa Erişim: https://zookeys.pensoft.net/article/2888/ (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• Bursa İli Karacabey ve Mustafakemalpaşa İlçeleri Örümcek (Arachnida, Araneae) Faunası (Uludağ Üniversitesi): Bursa bölgesinden Haplodrassus invalidus kayıtlarını içeren yüksek lisans tezi.
• Kaynağa Erişim: https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstreams/2761ba25-28f0-4d97-8ee2-418b92ef2ea9/download (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• Melendiz Dağları (Niğde) Yer Örümcekleri (Araneae, Gnaphosidae) Faunası ve Sistematiği (Niğde Üniversitesi): Niğde bölgesinden Haplodrassus invalidus kayıtlarını içeren yüksek lisans tezi.
• Kaynağa Erişim: https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/670211/yokAcikBilim_10032609.pdf?sequence=-1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).