Haplodrassus ponomarevi

Haplodrassus ponomarevi, "Yer Örümcekleri" olarak bilinen Gnaphosidae familyasına ait orta büyüklükte bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak hızlı hareket eden, gece avlanan ve ipeksi yuvalar veya sığınaklar inşa eden türleri barındırır. Haplodrassus cinsi, geniş yayılışı ve tür zenginliği ile bilinir. Cinsin üyeleri genellikle güçlü çeneleri ve karapaks ile karın arasındaki belirgin renk farklılıklarıyla dikkat çeker.

Haplodrassus ponomarevi, Gnaphosidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 2008 yılında Tuneva & Kovblyuk tarafından tanımlanmıştır. "Ponomarevi" tür adı, Rus araknolog A. V. Ponomarev'e ithaf edilmiştir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Haplodrassus ponomarevi'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Gnaphosidae Pocock, 1898 (Yer Örümcekleri)
• Cins (Genus): Haplodrassus Chamberlin, 1922
• Tür (Species): Haplodrassus ponomarevi Tuneva & Kovblyuk, 2008

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Haplodrassus ponomarevi, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre bilinen dağılımı Güney Rusya'yı (Kafkasya ve Volga Federal Bölgesi) kapsamaktadır. Bu, türün Palearktik bölgenin daha doğu ve güneydoğu kısımlarına özgü olduğunu düşündürmektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmamıştır. Mevcut bilgilere göre, Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde Haplodrassus ponomarevi yer almamaktadır. Dolayısıyla, bu türün Türkiye'de doğal olarak bulunmadığı varsayılmaktadır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Haplodrassus ponomarevi orta büyüklükte bir örümcektir. Spesifik boyut bilgileri genel kaynaklarda yaygın olarak belirtilmemiştir, ancak Haplodrassus cinsi üyeleri genellikle 4 ila 10 mm arasında değişen boyutlardadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Bu türün genel morfolojisi ve renklenmesi diğer Haplodrassus üyelerine benzerdir.
• Genel Görünüm: Genellikle mat veya hafif parlak, kahverenginin çeşitli tonlarında bir görünüme sahiptir.
• Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Genellikle tekdüze kahverengidir.
• Bacaklar: Karapaks ile aynı renkte, genellikle halkasızdır ve hızlı koşmaya adapte olmuşlardır.
• Karın (Opisthosoma): Karın oval şekillidir ve genellikle desensiz, tek renk kahverengi tonlardadır. Ön örü memeleri (anterior spinnerets) silindirik ve belirgindir, bu da Gnaphosidae familyasının tipik bir özelliğidir.
• Ayırt Edici Özellikler: Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle belirlenir. Tuneva & Kovblyuk'un orijinal tanımında bu genital yapılar, türü diğer Haplodrassus türlerinden ayıran temel özellikler olarak detaylandırılmıştır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Haplodrassus ponomarevi, Güney Rusya'nın belirli bölgelerine özgü bir yer örümceği türüdür. Diğer Gnaphosidae üyeleri gibi, genellikle kahverengi tonlarında, gece aktif avlanan ve hızlı hareket eden bir avcıdır. Kuru ve açık habitatları tercih eder. Ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir görev üstlenir. Türkiye'de doğal olarak bulunmamaktadır. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; ısırıkları genellikle lokal ve hafif semptomlara neden olur."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Haplodrassus ponomarevi, diğer Gnaphosidae üyeleri gibi aktif ve gececil avcılardır. Ağ örmezler; bunun yerine geceleyin aktif olarak avlarını arar ve kovalayarak yakalarlar. Gündüzleri genellikle taşların altında, kuru otların ve çalılıkların arasında, kütüklerin altında veya toprak altındaki ipekten sığınaklarda gizlenirler. Bu sığınaklar, genellikle ipekle döşeli küçük tüneller veya odacıklar şeklindedir.
• Avlanma Davranışı: Küçük böcekleri ve diğer omurgasızları avlarlar. Hızlı hareket edebilme yetenekleri, avlarını etkili bir şekilde yakalamalarına olanak tanır.
• Üreme: Üreme döngüsü diğer örümceklerinkine benzerdir. Dişiler, yumurtalarını genellikle bir ipek keseye sarar ve bu keseyi sığınaklarında korurlar.
• Habitat Tercihi: Bu türün dağılımı göz önüne alındığında, genellikle bozkırlar, açık çayırlar, kumlu veya taşlık araziler gibi kuru ve açık habitatları tercih ettiği düşünülmektedir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Haplodrassus ponomarevi de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Gnaphosidae familyasının genel olarak insanlar için tıbbi önemi olmayan türleri içerdiği kabul edilir. Haplodrassus ponomarevi'nin zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı düşüktür çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve tehdit altında hissetmedikçe ısırmazlar. Çeneleri insan derisini delebilecek kadar güçlü olsa da, zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Gnaphosidae familyasındaki diğer türler gibi, Haplodrassus ponomarevi de insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir ve nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu örümcekler, biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin önemli birer parçasıdır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
• Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
• Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2134094 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• Haplodrassus ponomarevi (Araneae, Gnaphosidae), a new spider species from southern Russia - Zoologischer Anzeiger: Türün orijinal tanımını ve morfolojik detaylarını içeren bilimsel makale.
• Kaynağa Erişim: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S004452310700057X (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).