Hystrix indica

I. Taksonomik Sınıflandırma

• Takım (Order): Rodentia (Kemirgenler).
• Familya (Family): Hystricidae (Oklu Kirpigiller - Eski Dünya Oklu Kirpileri).
• Cins (Genus): Hystrix (Oklu Kirpi Cinsi).
• Tür (Species): H. indica
• Tanımlayan: Kerr, 1792
• Türkçe Adı: Hint Oklu Kirpisi, Oklu Kirpi.
• Latince Anlamı: Hystrix, Antik Yunanca'da "oklu kirpi" anlamına gelir. Tür adı indica ise Hindistan'a atıfta bulunur ve türün yayılımının bir kısmını belirtir.

II. Temel Özellikler ve Ekoloji

• Yayılış Alanı: Güneybatı Asya'dan Güney ve Orta Asya'ya kadar geniş bir alana yayılmıştır. Batıda Türkiye ve Levant'tan (İsrail, Ürdün), doğuda Hindistan ve Sri Lanka'ya kadar uzanır.
• Habitat Tercihi: Kayalık yamaçlar, tepeler, seyrek ormanlık alanlar ve makilikler gibi taşlık ve ıssız bölgeleri tercih eder. Genellikle yağışı az, Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde, doğal mağara ve kaya kovuklarında yaşar.
• Morfoloji (Kritik Ayırt Edici Özellik): Türkiye'deki en büyük kemirgen türüdür. Görünümü adındaki kirpi kelimesini içerse de, Kirpigiller (Erinaceidae) ailesine ait olan gerçek kirpilerle akrabalığı yoktur; tamamen farklı bir kemirgen familyasıdır.
• Boyut ve Ağırlık: Boyu 55 ila 60 cm, kuyruk uzunluğu 10 ila 18 cm civarındadır. Ağırlığı 11 ila 22 kg arasında değişir.
• Dikenler (Oklar): Ense, sırt ve omuzları, kalınlığı 3 ila 8 mm ve boyu 15 ila 35 cm arasında değişen sivri, ok benzeri dikenlerle kaplıdır. Tehlike anında bu dikenleri kabartır. Kuyruğunda, ses çıkarmak için kullandığı, uçları koyu renkli, içi boş dikenler bulunur.
• Beslenme: Otçul (herbivor) ağırlıklıdır. Bitki kökleri, yumrular, soğanlar, patates, kavun ve meyve gibi bitkisel materyalleri tüketir. Sürekli uzayan kesici dişlerini bitkilerin sert kısımlarını ve köklerini kemirerek aşındırır.
• Davranış: Gececil (noktürnal) ve genellikle yalnız yaşar. Yuvalarını kaya yarıklarında, mağaralarda veya kendisinin kazdığı basit tünellerde yapar.
• Üreme: Gebelik süresi yaklaşık 60 ila 70 gün (9 hafta) sürer. Dişi, yeraltı yuvasında gözleri açık ve yumuşak dikenli 2 ila 4 yavru doğurur.

III. Korunma Durumu ve Yasal/Ekolojik Bilgiler

• Uluslararası Durum (IUCN): Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisindedir. Küresel popülasyonu yaygındır ve istikrarlıdır.
• Türkiye'deki Durum: Türkiye'de sayıları azalma eğiliminde olduğu için, bazı yerel raporlara göre Tehdide Yakın (Near Threatened - NT) veya Hatta Tehlike Altında (Endangered - EN) kategorilerinde değerlendirilmektedir (Kaynak: DergiPark, Türk Tarım Orman Dergisi). Bu durum, türün Türkiye'de özel koruma tedbirlerine ihtiyaç duyduğunu gösterir.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

• YANLIŞ (Saldırı Miti): Oklu kirpi, dikenlerini düşmanına fırlatabilir.
• Gerçeklik: Hayır. Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi ve yaban hayatı kaynakları, oklu kirpinin dikenlerini fırlatma yeteneği olmadığını doğrular. Tehlike altında kuyruğunu sallayarak ses çıkarır ve geriye doğru sıçrayarak dikenlerini batırır. Dikenler, sadece düşmana temas ettiğinde kolayca kopar ve vücutta kalır.
• DOĞRU (Kemirgen Gerçeği): Oklu kirpi, adı "kirpi" olmasına rağmen biyolojik olarak bir kirpi değil, kemirgendir.
• Gerçeklik: Evet. Hystrix indica Rodentia (Kemirgenler) takımının bir üyesidir, aynı fare ve sincaplar gibi. Gerçek kirpiler ise Eulipotyphla (Böcekçiller) takımına aittir.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• Vikipedi & IUCN Red List: Türün Asgari Endişe (LC) statüsü, Kerr (1792) tarafından ilk tanımı, morfolojik özellikleri (boyut, dikenler) ve genel coğrafi yayılımı.
• DergiPark & Türk Tarım Orman Dergisi: Türkiye'deki yerel koruma durumu (NT/EN), habitat tercihleri (kayalık ve ıssız yamaçlar) ve Türkiye faunasındaki tek temsilci olma özelliği.
• ResearchGate (Adıyaman-Kâhta Çalışmaları): Türün ekolojisi, davranışları (gececil, yalnız) ve Rodentia takımına ait olduğu bilgisi.