Blanus strauchi

(Bedriaga, 1884)

Türkçe ad: Strauch’un Kör Kertenkele Türü / Anadolu Körkertenkele

Latince Anlamı:

• Cins adı – Blanus: Latince veya Yunanca kökeni belirsiz olmakla birlikte “gizlenen, yeraltında yaşayan” anlamlarına gelecek şekilde kullanılmıştır.
• Tür adı – strauchi: Alman zoolog Alexander Strauch’a ithafen verilmiştir.
• Toplam anlam: “Strauch’a adanmış yer altı yaşayan sürüngen”

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Chordata
• Sınıf: Reptilia
• Takım: Squamata (Pullular)
• Alt takım: Amphisbaenia (Körkertenkelegiller)
• Familya: Blanidae
• Cins: Blanus
• Tür: Blanus strauchi

Morfolojik Tanım

• Boy: 15–25 cm (kuyruk dahil)
• Vücut:
• Solucan benzeri, silindirik ve pürüzsüz pullarla kaplı
• Pembe veya morumsu soluk renk
• Bacaklar yoktur; tamamen yeraltı yaşamına uyumludur
• Baş: Küçük, üçgenimsi, burun kısmı ucu küt, kazma şeklindedir
• Gözler: Deri altına gömülüdür; sadece ışık algılayabilir, görüntü yetisi yoktur
• Kuyruk: Genellikle vücuttan kısa; kendini savunma sırasında bırakabilir (ototomi)

Yayılış ve Habitat

• Coğrafi yayılım: Türkiye, Suriye, Lübnan ve Irak’ın kuzeyi
• Türkiye:
• Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu’nun güneyi, Doğu Akdeniz kıyıları
• Habitat:
• Yarı kurak stepler, çalılıklar, taşlık alanlar, tarım arazileri
• Toprağı kolay kazılabilen, sıcak ve yumuşak zeminleri tercih eder
• Gün boyu toprak altında yaşar, nadiren yüzeye çıkar

Ekoloji ve Yaşam Döngüsü

• Beslenme:
• Toprak altındaki omurgasızlar (larvalar, termitler, solucanlar, küçük böcekler)
• Yaşam biçimi:
• Fosoryal (kazıcı, yeraltı yaşamı)
• Gündüz aktif, ancak toprak altındadır
• Üreme:
• Yumurta ile çoğalır (ovipar)
• Dişi 1–2 yumurta bırakır; gelişim süresi sıcaklığa bağlıdır
• Aktif dönem: Mart – Kasım; kışın toprak altında diyapoza girer

İnsana Zararlılık Durumu

• Zararsızdır.
• Zehirli değildir
• Isırmaz, savunma davranışı neredeyse hiç yoktur
• Tarım için faydalı kabul edilir (toprak içi zararlı böceklerle beslenir)
• Görünüşü yılana benzediği için sıklıkla yanlışlıkla öldürülmektedir

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Temas sonrası etkiler:
• Hiçbir toksik etki veya cilt iritasyonu oluşturmaz
• İlk yardım:
• Gerekli değildir
• Tıbbi müdahale:
• Gerekli değildir

Ekolojik Rol ve Bilimsel Önemi

• Toprak havalandırmasına katkı sağlar
• Toprak içi böcek popülasyonlarını düzenler
• Nadiren gözlemlenebildiği için biyolojik çeşitliliğin göstergesi türlerden biridir
• Fosoryal yaşam biçimi, sürüngen evrimi ve yeraltı adaptasyonları açısından önemli çalışma konusudur

İlginç Bilgiler

• Her ne kadar yılana benzese de yılan değildir; farklı bir evrimsel gruptur
• Derin kazı yeteneğiyle kurak dönemlerde 1 metreye kadar toprak altına inebilir
• Gözleri tamamen deri altında kalır ve hiçbir detaylı görüş sağlamaz
• Eski çağlarda “kör yılan”, “yer ejderhası” gibi efsanelere konu olmuştur

Kaynakça

• Sindaco, R. & Jeremčenko, V.K. (2008). The Reptiles of the Western Palearctic
• Baran, İ. & Atatür, M.K. (1998). Türkiye Herpetofaunası
• Gasc, J.P. et al. (1997). Atlas of Amphibians and Reptiles in Europe
• Fauna Europaea – Blanus strauchi
• Uetz, P. et al. (2023). The Reptile Database