Metellina segmentata

Harika bir örümcek türü daha! Metellina segmentata, Tetragnathidae familyasına (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri) ait oldukça yaygın bir örümcek türüdür. "Segmentata" Latince'de "segmentli" veya "parçalı" anlamına gelir, bu da türün karın (opisthosoma) kısmındaki belirgin desenlere atıfta bulunabilir. Bu tür, bilim dünyasında oldukça yaygın ve iyi bilinen bir örümcek türüdür.

Metellina segmentata: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Metellina segmentata için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Uzun Çeneli Küre Ağ Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. Halk arasında bazen "Sonbahar Küre Ağ Örümceği" veya "Yaygın Küre Ağ Örümceği" gibi isimlerle anılabilir, zira özellikle sonbaharda çok yaygın olarak görülürler.

Metellina segmentata, Tetragnathidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Holarktik bölgede (Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın bir kısmı) ve Kuzey Afrika'da geniş bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1802 yılında Clerck tarafından tanımlanmıştır. Genellikle ormanlık alanlarda, orman kenarlarında, çalılıklarda, bahçelerde, çayırlarda ve tarlalarda, yani çeşitli açık ve yarı açık habitatlarda bulunurlar.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Metellina segmentata'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Tetragnathidae Menge, 1866 (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Metellina Chamberlin & Ivie, 1941
• Tür (Species): Metellina segmentata (Clerck, 1757)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Metellina segmentata, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Holarktik bölgede (Kuzey Amerika, Avrupa, Kafkaslar, Rusya, Orta Asya, Japonya, Kuzey Afrika) çok geniş bir yayılışa sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da sıkça yer alan ve çok yaygın görülen bir türdür. Bu, türün Türkiye genelinde çeşitli habitatlarda bulunabileceği anlamına gelir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. ormanlık alanlar, parklar, bahçeler, tarlalar, çalılıklar, bina çevreleri) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir, çünkü bu tür geniş bir habitata tolerans gösterir ve kentsel alanlarda da yaygın olarak görülebilir. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4-8 mm civarındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3.5-5.5 mm civarındadır.
• Renk: Genellikle değişken kahverengimsi, sarımsı veya grimsi tonlardadır.
• Karapaks (Prosoma): Sarımsı kahverengiden kırmızımsı kahverengiye kadar değişebilir, genellikle koyu bir orta bandı veya radyal çizgileri olabilir.
• Karın (Opisthosoma): En ayırt edici özelliklerinden biridir. Açık kahverengi, grimsi veya krem rengi bir zemin üzerinde koyu renkli, genellikle belirgin, yaprak şeklinde, girintili çıkıntılı bir desen bulunur. Bu desen, türün "segmentata" adını almasına neden olan segmentli veya parçalı bir görünüme sahip olabilir. Karının yanları da bazen koyu lekelere sahiptir.
• Bacaklar: Uzun ve narin olup, genellikle sarımsı kahverengi ve üzerinde belirgin koyu halkalar veya lekeler taşır. Özellikle eklemlerde koyulaşmalar görülebilir.
• Ayırt Edici Özellikler:Tipik Küre Ağları: Genellikle dikey veya hafif eğimli, ağın ortasında örümceğin avını beklediği boşluk bulunan küre ağları örerler. Ağları genellikle diğer küre ağ örümceklerine göre daha düzensiz ve daha az gergin olabilir.
• Habitat Tercihi: Açık ve yarı açık alanlarda yaygın olması.
• Karın Deseni: Karındaki belirgin, yaprak şeklindeki veya parçalı desen.
• Mevsimsel Görülme: Özellikle sonbaharda (Eylül-Kasım) yetişkin bireylerin sayısının artmasıyla en yaygın görülen örümceklerden biri haline gelirler.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Metellina segmentata gibi çok yaygın türler, ekosistemlerin temel bileşenlerindendir ve böcek popülasyonlarının dengesinde kritik rol oynarlar. Sonbaharda her yerde karşımıza çıkabilen ağları, bu örümceğin doğadaki varlığını belirgin kılar. Karındaki desen, türün teşhisinde önemli bir morfolojik özelliktir ve benzer türlerden ayrılmasına yardımcı olur.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Küre Ağı): Metellina segmentata, tipik olarak küçük ila orta büyüklükte, dikey veya hafif eğimli küre ağları (orb web) örer. Ağın ortasında, örümceğin dinlendiği ve avını beklediği bir boşluk bulunur. Bu ağlar genellikle bitki örtüsü arasına, çalıların üzerine, otlara, bahçe bitkilerine, çitlere veya alçak dallara kurulur. Genellikle sabah çiyininin vurduğu yerlerde ağları daha belirgin hale gelir.
• Habitat Tercihi: Bu türler çok çeşitli habitatlarda bulunabilir:
• Ormanlık Alanlar ve Orman Kenarları: Ağaçların alt kısımları, çalılıklar.
• Bahçeler ve Parklar: Bitki örtüsünün yoğun olduğu yerler.
• Çayırlar ve Tarlalar: Otların ve mahsullerin arasında.
• Kentsel ve Banliyö Alanları: Şehir parkları, bahçeler, bina çevreleri.
• Nemli ve Gölgeli Alanlar: Nemi tercih etse de, kuraklığa M. merianae'den daha dayanıklı olabilir.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük uçan böcekler (sinekler, sivrisinekler, yaprak bitleri) ve diğer küçük eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Yetişkin bireyler özellikle sonbaharda (Eylül, Ekim, Kasım) en yoğun şekilde görülürler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük uçan böceklerdir.
• Üreme: Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır ve bu keseyi genellikle ağaca, yapraklara, taş altlarına veya diğer korunaklı yerlere gizlerler. Yumurta kesesi genellikle küresel veya oval şekildedir ve grimsi-kahverengi ipekten yapılır. Yavrular genellikle ilkbaharda yumurtadan çıkar ve yaz boyunca büyürler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Metellina segmentata da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Metellina segmentata'nın insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları küçük ila orta arasıdır (genellikle 3.5-8 mm) ve zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Bu küçük örümceklerin zehirleri, temel olarak avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insan sağlığı için bir risk oluşturmaz. Isırık durumunda ortaya çıkan semptomlar genellikle hafif ve lokalizedir, arı sokmasına benzer. Bu türlerle karşılaşma olasılığı yüksek olsa da, zararları yok denecek kadar azdır. Ekolojik denge için faydalı canlılardır.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Metellina segmentata Kayıtları

Metellina segmentata, Türkiye örümcek faunası içinde yaygın olarak kaydedilmiş bir türdür. Geniş bir Holarktik ve Kuzey Afrika yayılışına sahip olması nedeniyle Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde bulunabilir. İstanbul'da da parklar, bahçeler, ormanlık alanlar ve diğer yeşil habitatlarda bulunma potansiyeli oldukça yüksektir. Özellikle sonbahar aylarında gözlemlemek çok daha kolaydır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Metellina segmentata - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/322/Metellina_segmentata (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2196886 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Tetragnathidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Metellina segmentata'nın Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
8. Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Clerck, C. (1757). Svenska spindlar uti sina hufvud-slågter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrifne och med illuminerade figurer uplyste. Stockholm, 154 pp. (Bu kaynakta M. segmentata'nın orijinal tanımı yer almaktadır).

Fotoğraf:Orest - Flickr : Metellina Segmentata