Monachus monachus
Genel Özellikler ve Ekoloji
Monachus monachus, Phocidae (Gerçek Foklar) ailesine ait büyük bir deniz memelisi türüdür ve yetişkin erkekler 200–300 kg, dişiler 150–250 kg ağırlığa ulaşır; uzunluğu 2–2.4 m civarındadır. Vücut silindirik ve kaslıdır, kürk rengi koyu gri ile kahverengi tonları arasında değişir; karın bölgesi genellikle daha açık renklidir. Monachus monachus balık ve diğer deniz omurgasızlarıyla beslenen bir etoburdur. Tür ZEHİRLİ DEĞİLDİR.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Carnivora
Aile (Family): Phocidae
Cins (Genus): Monachus
Tür (Species): Monachus monachus (Hermann, 1779)
Davranış ve Üreme
Monachus monachus genellikle yalnız yaşar veya küçük gruplar oluşturur. Kıyı kayalıkları ve mağaralarda dinlenir. Üreme dönemi ilkbahar ve yaz aylarında gerçekleşir; dişiler genellikle 1 yavru doğurur ve yavru birkaç ay boyunca anneden süt emerek beslenir. Tür, iyi bir dalgıç ve yüzücüdür, deniz ortamında av ve barınma konusunda oldukça yeteneklidir.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’nde “Kritik Tehdit Altında (Critically Endangered – CR)” kategorisindedir. Habitat kaybı, insan faaliyetleri ve balıkçılıkla çakışma türün başlıca tehditlerindendir. İnsanlara saldırmaz ve toksik değildir; ekosistemde deniz omurgasızları ve balık popülasyonlarının dengelenmesinde önemli rol oynar.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Akdeniz fokları, özellikle Ege ve Akdeniz halk kültürlerinde deniz tanrılarına ve koruyucu ruhlara atfedilmiştir. Fokların mağaralarda dinlenmesi, denizciler ve balıkçılar için uğur ve güven sembolü olarak yorumlanmıştır. Halk hikayelerinde denizlerin koruyucusu ve deniz yolculuklarında rehber olarak anılmıştır.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Monachus monachus insanlara saldıran tehlikeli bir deniz memelisidir.
Doğru Bilinenler: Monachus monachus tamamen zararsız ve toksik olmayan bir türdür; insanlardan uzak durur ve deniz ekosisteminde kritik rol oynar.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Jefferson, T. A., Webber, M. A., & Pitman, R. L. (2015). Marine Mammals of the World. Academic Press.
IUCN Red List (2020). Monachus monachus.
Hermann, J. (1779). Descriptiones Mammalium.
