Neoscona byzanthina

Neoscona byzanthina: Bizans Küre Ağ Örümceği veya Benekli Küre Ağ Örümceği

Neoscona byzanthina, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, Balkanlar, Türkiye ve bazı Güney Avrupa ülkelerinde bulunan orta ila büyük boyutlu bir örümcek türüdür. İsmini ilk tanımlandığı yer olan İstanbul'dan (eski adıyla Konstantinopolis veya Bizans) almıştır. Pavesi tarafından 1876 yılında "Epeira byzanthina" adıyla tanımlanmıştır. Uzun süre Neoscona adianta'nın sinonimi olarak kabul edilse de, yakın zamanda ayrı bir tür olarak yeniden geçerlilik kazanmıştır.

Neoscona byzanthina Hakkında Detaylı Bilgiler

Neoscona byzanthina, Pavesi tarafından 1876 yılında tanımlanmıştır. Tüm örümcekler gibi zehirli olmasına rağmen, genellikle uysal kabul edilir ve ısırıkları insanlar için tıbbi olarak önemsizdir, genellikle bir arı sokması kadar veya daha az etkilidir. Başlıca dağılım alanı Batı Palearktik bölgedir: Türkiye (özellikle İstanbul ve çevresi), Arnavutluk, Bulgaristan, Kosova, Kuzey Makedonya, Fransa, İspanya, İtalya, Romanya, Yunanistan ve Rusya (Kafkasya). Genellikle alçak çalılar, otlar ve ormanlık alanların açık kısımlarında yaşar. Büyük ve karmaşık küre ağları örer. Yetişkinler genellikle yaz sonu ve sonbahar başlarında (Ağustos-Eylül) aktiftir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum Neoscona byzanthina'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf: Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım: Araneae (Örümcekler)
• Familya: Araneidae Clerck, 1757 (Küre Ağ Örümcekleri / Çark Ağ Örümcekleri)
• Cins: Neoscona Simon, 1864
• Tür: Neoscona byzanthina (Pavesi, 1876)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu World Spider Catalog ve çeşitli araştırmalara göre Neoscona byzanthina, Batı Palearktik bölgede dağılım gösterir. İlk olarak İstanbul'dan (Konstantinopolis) tanımlanmıştır. Daha sonra Arnavutluk, Bulgaristan, Kosova, Kuzey Makedonya, Fransa, İspanya, İtalya, Romanya, Yunanistan ve Rusya (Kafkasya) gibi ülkelerden de rapor edilmiştir.

Türkiye, bu türün ilk tanımlandığı yer olması nedeniyle dağılımının önemli bir parçasıdır. İstanbul'daki varlığı bilimsel olarak kayıtlıdır ve Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden, özellikle Akdeniz ve Ege Bölgelerinden de kaydı bulunmaktadır. Uludağ Üniversitesi'nden yapılan çalışmalarda Bursa gibi illerden de kayıtları mevcuttur. Bu, türün Türkiye'deki yaygınlığını ve çeşitli habitatlara adaptasyonunu göstermektedir. Özellikle Neoscona adianta ile benzer habitatları paylaşsa da, N. byzanthina'nın nemli alanlara daha fazla eğilimi olduğu belirtilmiştir.

Fiziksel Özellikler

Neoscona byzanthina, orta ila büyük boyutlu, oval karınlı bir örümcektir. Deseni N. adianta'ya göre daha değişken olabilir. Boyut:

• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 7.0 ila 13.0 mm civarındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 5.0 ila 7.0 mm civarındadır.

Renk ve Morfoloji:

• Karapaks (Prosoma): Sarımsıdan soluk kahverengiye kadar değişen renktedir. Ortada koyu bir boyuna şerit ve yanlarda iki yan şerit bulunur. Genellikle kısa, gri tüylerle kaplıdır.
• Sternum: Koyu kahverengiden siyaha kadar değişen renktedir.
• Bacaklar: Açık sarımsı kahverengidir. Femur, patella ve tibia gibi bacak segmentlerinin uç kısımları daha koyu renktedir. Femurlarda ayrıca gri yan çizgiler bulunabilir. Bacaklar genellikle belirgin şekilde halkalıdır.
• Karın (Opisthosoma): Oval şekilli olup, tüberkül veya çıkıntıları yoktur. Dorsal kısmı (sırt kısmı) sarı renkte, kahverengi retiküle bir desen ve 6-8 çift siyah nokta veya kısa yatay çizgilerle kaplıdır; bu çizgilerin arka kısımları birbirine yaklaşır. Karın deseni N. adianta'ya göre daha değişken olabilir ve bantların ilk uzantıları N. adianta'dakinden biraz daha küçük olabilir. Karnın alt kısmı (ventral) koyu renklidir ve yanlarında belirgin beyaz lekelerle çevrilidir.
• Epijin (Dişi cinsel organı): N. adianta'dan ayırt edici bir özelliktir. Epijinin kancası N. adianta'da üçgen şekilli iken, N. byzanthina'da daha uzun ve yuvarlak bir yapıya sahiptir.

Ayırt Edici Özellikler:

• Karın Deseni: Sarı zemin üzerinde kahverengi retiküle desen ve 6-8 çift siyah nokta/çizgi. N. adianta'dan daha değişken desen.
• Epijin Yapısı: Özellikle dişilerde epijin kancasının daha uzun ve yuvarlak olması.
• Boyut: N. adianta'dan genellikle daha büyük olması.
• Habitat Tercihi: Nemli alanlara (deniz veya nehir yakınları) veya kuru otlaklara adaptasyonu.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Neoscona byzanthina'nın uzun yıllar boyunca N. adianta ile karıştırılması, tür teşhisinin ne kadar zor olabileceğinin bir göstergesidir. Ancak, özellikle cinsel organların detaylı incelenmesiyle ayırt edilebilirler. Bu örümcekler, hem kuru otlaklarda hem de nemli sahil veya nehir kenarlarında yaşayarak farklı habitatlara uyum sağlama yeteneklerini ortaya koyarlar. Ekosistemdeki böcek kontrolünde önemli rol oynarlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Neoscona byzanthina, genellikle büyük, dikey ve karmaşık küre ağları örer. Bu ağlar genellikle alçak çalılar, otlar, ağaç dalları veya insan yapımı yapılar arasında, açık ve güneşli alanlarda kurulur. Ağ, avını yakalamak için oldukça etkili bir tuzaktır. Örümcek genellikle gündüzleri ağın kenarında veya yakınındaki bir gizlenme yerinde (genellikle kıvrılmış bir yaprak veya ipek sığınak) gizlenir ve geceleri ortaya çıkarak ağını tamir eder veya avını bekler.

Habitat Tercihi: Bu türler çeşitli habitatlarda bulunabilir:

• Alçak Çalılar ve Otlaklar: En yaygın yaşam alanlarıdır.
• Ormanlık Alanların Açık Kısımları: Orman kenarları ve açıklıklar.
• Kent ve Banliyö Alanları: Özellikle bahçelerde ve insan yapımı yapılara yakın yerlerde de görülebilirler.
• Kıyı Bölgeleri ve Nehir Kenarları: Bazı gözlemler nemli koşulları tercih ettiğini göstermektedir, ancak kuru otlaklarda da bulunabilir.

Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan sinekler, güveler, böcekler ve diğer uçan böceklerle beslenen pasif avcılardır. Yetişkinler genellikle yaz sonu ve sonbahar başlarında (Ağustos-Eylül) aktiftir, bu da yaşam döngülerinin bu dönemde yoğunlaştığını gösterir.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca diyetleri çeşitli küçük ve orta boyutta uçan böceklerdir. Ağları, geniş bir böcek yelpazesini yakalamak için tasarlanmıştır.

Üreme: Yetişkin erkekler ve dişiler genellikle Ağustos ve Eylül aylarında bulunur, bu da üreme döngüsünün bu aylarda gerçekleştiğini düşündürür. Çiftleşme sonrası dişi, yumurtalarını ipekten yapılmış yumurta keselerinin içine bırakır. Bu keseleri genellikle ağın yakınındaki korunaklı bir yere gizler. Yavru örümceklerin bakımı minimaldir; yumurtadan çıktıktan sonra yavrular dağılır ve kendi başlarına yaşamaya başlarlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Neoscona byzanthina da zehirlidir. Zehirlerini avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanırlar. Örümcek zehirleri genellikle karmaşık proteinler ve peptitler içerir.

İnsanlar İçin Tehlikesi: Neoscona byzanthina'nın insanlar için tehlikesi son derece düşüktür ve tıbbi olarak önemsiz kabul edilir. Zehirleri insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açmaz. Görece büyük olmalarına rağmen, genellikle uysal bir türdür ve insanlardan kaçınma eğilimindedir. Isırıkları çok nadirdir ve sadece sıkıştırıldıklarında veya ciddi şekilde tahrik edildiklerinde (örn. yanlışlıkla üzerine basıldığında veya sıkıştırıldığında) gerçekleşir.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Neoscona byzanthina gibi büyük küre ağ örümcekleri, görünüşleri nedeniyle insanlarda endişe yaratabilir. Ancak, bu örümceklerin zehri, insanlar için ciddi bir risk oluşturmaz. Isırık durumunda ortaya çıkan semptomlar genellikle hafif ve geçicidir, bir arı veya eşek arısı sokmasına benzer. Bu türler, doğadaki böcek popülasyonlarının doğal dengesini korumada önemli birer yardımcıdırlar."

Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:

• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve lokalize şişlik.
• Belirtiler genellikle lokalize kalır ve kısa sürede kendiliğinden geçer (birkaç saat veya gün içinde). Ciddi alerjik reaksiyonlar (anafilaksi) teorik olarak mümkün olsa da, küre ağ örümcekleri ısırıklarında son derece nadirdir ve genellikle genetik yatkınlık ve tekrarlanan ısırıklarla ilişkilidir.

Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

• Isırık bölgesini sabun ve su ile temizleyin.
• Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
• Gerekirse, reçetesiz satılan ağrı kesiciler veya antihistaminikler (kaşıntı için) kullanılabilir.
• Semptomlar şiddetlenirse veya alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Neoscona byzanthina Kayıtları

Neoscona byzanthina, Türkiye örümcek faunasında kayıtlı bir türdür ve ilk olarak İstanbul'dan tanımlanmıştır. Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden, özellikle Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgelerinden bilimsel çalışmalarla varlığı doğrulanmıştır. Uludağ Üniversitesi'nden yapılan çalışmalarda Bursa gibi illerden de kayıtları bulunmaktadır. Bu da türün Türkiye'deki yaygınlığını ve adaptasyonunu göstermektedir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog - Neoscona byzanthina (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Spiders of Europe: Avrupa örümcekleri hakkında detaylı bilgiler içeren bir kaynak, türün habitat ve dağılım bilgileri için kullanılmıştır.
4. Kaynağa Erişim: araneae - Neoscona byzanthina (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: GBIF Species: Neoscona byzanthina (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. The Spotted Orb-weaver Neoscona byzanthina (Pavesi, 1876) – An Enigmatic but Common Species on the Balkans (Araneae: Araneidae): Bu türün taksonomisi, ekolojisi ve Balkanlar'daki dağılımı hakkında detaylı bilgi veren bir makale. Kaynağa Erişim: The Spotted Orb-weaver Neoscona byzanthina (Pavesi, 1876) – An Enigmatic but Common Species on the Balkans (Araneae: Araneidae) (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
8. First record of Neoscona byzanthina (Pavesi, 1876) (Araneae, Araneidae) from the Iberian Peninsula - Graellsia: İber Yarımadası'ndaki ilk kaydı ve N. adianta ile karşılaştırmalı bilgi.
9. Kaynağa Erişim: First record of Neoscona byzanthina (Pavesi, 1876) (Araneae, Araneidae) from the Iberian Peninsula (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
10. Wikipedia - Neoscona byzanthina: Tür hakkında genel bilgiler ve dağılım.
11. Kaynağa Erişim: Neoscona byzanthina - Wikipedia (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
12. Picture Insect - Neoscona byzanthina: Görsel ve genel bilgiler.
13. Kaynağa Erişim: Neoscona byzanthina - Picture Insect (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
14. Uludağ Üniversitesi - BURSA İLİ KARACABEY ve MUSTAFAKEMALPAŞA İLÇELERİ ÖRÜMCEK (ARACHNIDA, ARANEAE) FAUNASININ BELİRLENMESİ: Bursa bölgesindeki örümcek faunası üzerine bir tez çalışması, Neoscona byzanthina'nın Türkiye'deki kaydını içerir.
15. Kaynağa Erişim: BURSA İLİ KARACABEY ve MUSTAFAKEMALPAŞA İLÇELERİ ÖRÜMCEK (ARACHNIDA, ARANEAE) FAUNASININ BELİRLENMESİ (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
16. Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey.: Türkiye örümceklerinin güncel kontrol listesi. (Bu kaynak genellikle uluslararası indeksli dergilerde yayınlanır ve yabancı bilim insanları tarafından atıf alır, ancak kendisi Türkçe bir kaynaktır. Burada, varlığını doğrulayan bilimsel bir referans olarak belirtilmiştir.)
17. ResearchGate - Spider venom peptides as potential drug candidates: Örümcek zehirlerinin genel özellikleri ve tıbbi potansiyelleri hakkında bilgi.
18. Kaynağa Erişim: Spider venom peptides as potential drug candidates due to their anticancer and antinociceptive activities - PubMed Central (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
19. Fotoğraf:Hectonichus