Nuctenea umbratica

Nuctenea umbratica: Ceviz Kabuğu Küre Ağ Örümceği veya Akşam Örümceği

Nuctenea umbratica, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, Avrupa'dan Orta Asya'ya kadar geniş bir Holarktik dağılıma sahip, yassılaşmış vücuduyla dikkat çeken, gececil bir örümcek türüdür. Latince "umbratica" kelimesi "gölgeli" veya "karanlıkta yaşayan" anlamına gelir, bu da türün gececil yaşam tarzına ve gündüzleri gizlenme alışkanlığına atıfta bulunur. Carl Alexander Clerck tarafından 1757 yılında "Araneus umbraticus" adıyla tanımlanmış, daha sonra 1974 yılında Levi tarafından Nuctenea umbratica adıyla revize edilmiştir. 2017 yılında Avrupa'da "Yılın Örümceği" seçilmiştir.

Nuctenea umbratica Hakkında Detaylı Bilgiler

Nuctenea umbratica, Clerck tarafından 1757 yılında tanımlanmıştır. Tüm örümcekler gibi zehirli olmasına rağmen, genellikle uysal kabul edilir ve ısırıkları insanlar için tıbbi olarak önemsizdir, genellikle hafif bir rahatsızlığa neden olur. Holarktik biyocoğrafik bölgede geniş bir dağılıma sahiptir: Avrupa (Batı ve Orta Avrupa'da yaygın, Büyük Britanya'da da bulunur), Kuzey Afrika, Türkiye, Azerbaycan, Kafkasya, Rusya ve Orta Asya. Genellikle ağaç kabuklarının altında, duvar çatlaklarında, çitlerde, binaların köşelerinde ve bahçe kulübelerinde gün boyunca saklanır. Geceleri ortaya çıkarak büyük ve dikey küre ağları örer. Yetişkinler tüm yıl boyunca bulunabilir, ancak erkekler daha çok yaz aylarında görülür.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum Nuctenea umbratica'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf: Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım: Araneae (Örümcekler)
• Familya: Araneidae Clerck, 1757 (Küre Ağ Örümcekleri / Çark Ağ Örümcekleri)
• Cins: Nuctenea Simon, 1864
• Tür: Nuctenea umbratica (Clerck, 1757)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu World Spider Catalog, araneae - Spiders of Europe ve diğer kaynaklara göre Nuctenea umbratica, Avrupa, Kuzey Afrika, Türkiye, Azerbaycan, Kafkasya, Rusya ve Orta Asya'yı kapsayan Holarktik bölgede yaygın bir dağılıma sahiptir. Batı ve Orta Avrupa'da oldukça yaygındır ve İngiltere'nin güney yarısında yoğunken kuzeyde daha dağınık olarak bulunur.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer almaktadır. Uluslararası kaynaklar, türün Türkiye'den ve Azerbaycan'a kadar olan bölgede yaşadığını belirtmektedir. Özellikle Karadeniz Bölgesi, Ankara, Eskişehir ve Çankırı gibi illerden de kayıtları bulunmaktadır. Bu da türün Türkiye'deki geniş yayılımını ve farklı habitatlara adaptasyonunu göstermektedir. Kent ortamlarında, evlerin duvarları ve çitler gibi yerlerde kolayca bulunabilir.

Fiziksel Özellikler

Nuctenea umbratica, geniş ve yassılaşmış vücuduyla dikkat çeken, genellikle koyu renkli bir örümcektir. Boyut:

• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 11 ila 15 mm'ye kadar ulaşabilir.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 7 ila 8 mm civarındadır. Erkekler dişilere göre belirgin şekilde daha küçüktür.

Renk ve Morfoloji:

• Karapaks (Prosoma): Koyu kahverengidir. Erkeklerde renk biraz daha açık olabilir. Genellikle tek tiptir, belirgin desenleri yoktur.
• Sternum: Siyahtır.
• Bacaklar: Koyu kahverengidir ve koyu renkli halkalarla (annülasyonlar) süslenmiştir.
• Karın (Opisthosoma): En belirgin özelliğidir. Geniş ve yassılaşmıştır, bu sayede dar çatlaklara gizlenebilir. Rengi kırmızımsı kahverengiden grimsi kahverengiye ve siyaha kadar değişebilir. Dorsalinde (sırt kısmında) koyu, yaprak benzeri, benekli bir desen (folium) bulunur. Foliumun rengi koyu kahve olup, üzerinde krem rengi veya sarımsı-yeşilimsi lekeler ve küçük çöküntüler (kasların başlangıç noktaları) bulunur. Foliumun etrafı ise krem beyazı ile çevrelenmiştir. Bu desen bazen cevize benzetildiği için İngilizce'de "Walnut Orb-weaver" (Ceviz Kabuğu Küre Ağ Örümceği) adıyla bilinir. Karnın alt kısmı (ventral) genellikle koyu renklidir.

Ayırt Edici Özellikler:

• Yassılaşmış Vücut Yapısı: Gündüzleri çatlaklarda veya kabuk altında saklanmaya olanak tanıyan belirgin yassılaşmış karın.
• Koyu Renk ve Karındaki Yaprak Deseni: Koyu renk tonları ve karnın sırtındaki karakteristik folium deseni.
• Gececil Yaşam Tarzı: Geceleri aktif olması ve gündüzleri gizlenmesi.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Nuctenea umbratica, evlerimizin veya ağaçların yakınında kolayca gözlemleyebileceğimiz, oldukça yaygın bir türdür, ancak gececil yaşam tarzı nedeniyle genellikle fark edilmez. Yassılaşmış vücudu, çatlaklarda gizlenmek için mükemmel bir adaptasyondur. Bu örümcekler, geceleri ağlarına takılan uçan böceklerle beslenerek ekosistemde önemli bir rol oynarlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Nuctenea umbratica, genellikle büyük, dikey ve karmaşık küre ağları örer. Ağını genellikle geceleri kurar ve gündüzleri ağın yakınındaki bir gizlenme yerinde (ağaç kabuğu altı, duvar çatlağı, pencere çerçevesi, çit veya bahçe kulübesi) saklanır. Ağlar genellikle güçlüdür ve örümcek, avını beklemek için ağın merkezinde veya sinyal ipliği yardımıyla gizlendiği yerden bekler. Akşamları yeni bir ağ örmesi nedeniyle "Evening Spider" (Akşam Örümceği) olarak da adlandırılır.

Habitat Tercihi: Bu türler çeşitli habitatlarda bulunabilir:

• Ağaç Kabukları Altı: Özellikle ölü ağaçların kabukları altında yaygındır.
• Duvar Çatlakları ve Binalar: Kent ve banliyö alanlarında, evlerin duvar çatlakları, pencere kenarları ve köşe noktalarında sıkça görülür.
• Çitler ve Bahçe Kulübeleri: Bahçelerde ve insan yapımı yapılara yakın yerlerde de bulunabilirler.
• Ormanlar: Doğal ormanlık alanlarda da ağaçlarda yaşarlar.

Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan sinekler, güveler, böcekler ve diğer uçan böceklerle beslenen pasif avcılardır. Yetişkin dişiler tüm yıl boyunca bulunabilirken, erkekler daha çok yaz aylarında görülür. Kış aylarında da pasif halde görülebilirler.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca diyetleri çeşitli küçük ve orta boyutta uçan böceklerdir. Gececil olmaları nedeniyle, ağlarına takılan gece uçan böceklerle (örn. güveler) beslenirler.

Üreme: Yetişkin erkekler ve dişiler genellikle yaz aylarında çiftleşir. Çiftleşme sonrası dişi, yumurtalarını ipekten yapılmış yumurta keselerinin içine bırakır. Bu keseleri genellikle gizlendiği yerin yakınına veya korunaklı bir çatlaya asar. Yavru örümceklerin bakımı minimaldir; yumurtadan çıktıktan sonra yavrular dağılır ve kendi başlarına yaşamaya başlarlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Nuctenea umbratica da zehirlidir. Zehirlerini avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanırlar. Örümcek zehirleri genellikle karmaşık proteinler ve peptitler içerir.

İnsanlar İçin Tehlikesi: Nuctenea umbratica'nın insanlar için tehlikesi son derece düşüktür ve tıbbi olarak önemsiz kabul edilir. Zehirleri insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açmaz. Görüşte büyük olmalarına rağmen, genellikle uysal bir türdür ve insanlardan kaçınma eğilimindedir. Isırıkları çok nadirdir ve sadece sıkıştırıldıklarında veya ciddi şekilde tahrik edildiklerinde (örn. yanlışlıkla üzerine basıldığında veya sıkıştırıldığında) gerçekleşir.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Nuctenea umbratica, yaygın olmasına rağmen genellikle yanlış anlaşılır. Zehirleri, avladıkları böcekler için etkili olsa da, insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Isırık durumunda ortaya çıkan semptomlar genellikle hafif ve geçicidir, en fazla bir arı sokması kadar rahatsızlık verebilir. Bu örümcekler, ekosistemdeki böcek kontrolünde değerli birer yardımcıdır."

Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:

• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kaşıntı veya kızarıklık ve lokalize şişlik.
• Belirtiler genellikle lokalize kalır ve kısa sürede kendiliğinden geçer (birkaç saat veya gün içinde). Ciddi alerjik reaksiyonlar (anafilaksi) teorik olarak mümkün olsa da, küre ağ örümcekleri ısırıklarında son derece nadirdir ve genellikle genetik yatkınlık ve tekrarlanan ısırıklarla ilişkilidir.

Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

• Isırık bölgesini sabun ve su ile temizleyin.
• Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
• Gerekirse, reçetesiz satılan ağrı kesiciler veya antihistaminikler (kaşıntı için) kullanılabilir.
• Semptomlar şiddetlenirse veya alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Nuctenea umbratica Kayıtları

Nuctenea umbratica, Türkiye örümcek faunasında kayıtlı bir türdür ve cinsinin Türkiye'deki tek türüdür. Karadeniz Bölgesi'nden (Trabzon, Rize gibi iller) kaydedilmiştir. Ayrıca Ankara, Eskişehir ve Çankırı gibi İç Anadolu bölgelerinden de kayıtları bulunmaktadır. Bu da türün Türkiye'deki geniş yayılımını ve farklı iklim ve habitat koşullarına adaptasyonunu göstermektedir. Özellikle ağaçlık ve yapılaşmış alanlarda yaygın olarak bulunabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog - Nuctenea umbratica (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Spiders of Europe: Avrupa örümcekleri hakkında detaylı bilgiler içeren bir kaynak, türün habitat ve dağılım bilgileri için kullanılmıştır.
4. Kaynağa Erişim: araneae - Nuctenea umbratica (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: GBIF Species: Nuctenea umbratica (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Wikipedia - Nuctenea umbratica: Tür hakkında genel bilgiler, fiziksel özellikler ve habitat.
8. Kaynağa Erişim: Nuctenea umbratica - Wikipedia (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. NatureSpot - Walnut Orb Weaver - Nuctenea umbratica: Halk arasındaki adı, boyut, habitat ve davranış bilgileri.
10. Kaynağa Erişim: Walnut Orb Weaver - Nuctenea umbratica - NatureSpot (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
11. Spider Recording Scheme (British Arachnological Society) - Summary for Nuctenea umbratica: İngiltere'deki dağılım, habitat ve ekoloji detayları.
12. Kaynağa Erişim: Summary for Nuctenea umbratica (Araneae) - Spider Recording Scheme (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
13. Eakring Birds - Nuctenea umbratica: Dağılım, habitat ve morfoloji hakkında ek bilgiler.
14. Kaynağa Erişim: Nuctenea umbratica - Eakring Birds (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
15. UK Safari - Walnut Orb-Weaver Spiders - Nuctenea umbratica: Habitat ve genel özellikler.
16. Kaynağa Erişim: Walnut Orb-Weaver Spiders - Nuctenea umbratica - UK Safari (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
17. Picture Insect - Nuctenea umbratica - Walnut orb-weaver spider: Zehir etkileri ve insanlarla etkileşim hakkında bilgiler.
18. Kaynağa Erişim: Nuctenea umbratica - Walnut orb-weaver spider - Picture Insect (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
19. ResearchGate - Synanthropic is best: Nuctenea umbratica (Araneae: Araneidae) and Steatoda bipunctata (Araneae: Theridiidae) are the European Spiders of the Years 2017 and 2018: 2017 Yılının Örümceği seçilmesi ve habitat detayları. Kaynağa Erişim: Synanthropic is best: Nuctenea umbratica (Araneae: Araneidae) and Steatoda bipunctata (Araneae: Theridiidae) are the European Spiders of the Years 2017 and 2018 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
20. Münchener Entomologische Gesellschaft e.V. - The Orb-web Weavers Spiders Fauna of the Central Anatolian Region in Turkey: Türkiye'deki Orta Anadolu örümcek faunası üzerine bir çalışma, Nuctenea umbratica'nın Ankara, Eskişehir ve Çankırı'dan kayıtlarını içerir. Kaynağa Erişim: THE ORB-WEB WEAVERS SPIDERS FAUNA OF THE CENTRAL ANATOLIAN REGION IN TURKEY WITH THREE NEW RECORDS FOR TURKEY (ARANEAE, ARANEIDAE) (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
21. Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey.: Türkiye örümceklerinin güncel kontrol listesi. (Bu kaynak genellikle uluslararası indeksli dergilerde yayınlanır ve yabancı bilim insanları tarafından atıf alır, ancak kendisi Türkçe bir kaynattır. Burada, varlığını doğrulayan bilimsel bir referans olarak belirtilmiştir.)