Selenopidae

Harika bir örümcek familyası daha! Selenopidae, "duvar yengeç örümcekleri" veya "wall crab spiders" olarak bilinen, son derece yassı gövde yapılarıyla dikkat çeken ve hızlı hareket eden aktif avcı örümceklerden oluşan bir familyadır. Dünya genelinde tropikal, subtropikal ve ılıman bölgelerde yayılış gösterirler.

Selenopidae Familyası: Genel Özellikler

Selenopidae familyasına ait örümcekler, kendilerine özgü morfolojik özellikleri sayesinde diğer örümceklerden kolayca ayırt edilebilirler:

Boyut: Genellikle orta ila büyük boyutlu örümceklerdir; vücut uzunlukları türe ve cinse göre 5 ila 25 mm arasında değişebilir.
Gövde Yapısı ve Renk: En belirgin özellikleri, aşırı derecede yassı ve basık gövde yapılarıdır. Bu yassılaşma, kaya çatlakları, ağaç kabukları veya duvarlardaki dar aralıklara kolayca gizlenmelerini sağlar. Renkleri genellikle kahverengi, gri veya sarımsı tonlarda olup, yaşadıkları yüzeyle mükemmel bir kamuflaj sağlarlar. Karapaks (prosoma) ve karın (opisthosoma) genellikle tüysüz veya çok seyrek tüylüdür.
Gözler: Genellikle sekiz adet göze sahiptirler ve bu gözler, baş bölgesinin ön kısmında yarım daire şeklinde dizilmiştir. Bu dizilim, onlara geniş bir görüş alanı sağlar. Özellikle öndeki altı göz, geriye kalan iki gözden daha büyüktür.
Bacaklar: Bacakları yanlara doğru yayılmış olup, bu da onlara yengeç benzeri bir görünüm verir ve hızlı, yanlamasına hareket etmelerini sağlar. Ayrıca, oldukça esnek bacak eklemlerine sahiptirler, bu sayede dar alanlarda kolayca dönebilirler.
İplikçikler (Spinneretler): İplikçikler genellikle kısadır.
Ağ Yapısı: Av yakalamak için ağ kurmazlar. Tamamen aktif avcıdırlar.

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Selenopidae üyeleri genellikle noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri, yassı gövdeleri sayesinde kaya çatlakları, ağaç kabuklarının altı, taş aralıkları veya binaların duvarlarındaki dar boşluklarda saklanırlar. Bu saklanma, onları yırtıcılardan korur ve gündüz sıcağından kaçmalarına yardımcı olur.
Avlanma Davranışı: Çok hızlı koşan ve çevik avcılardır. Hızlı hareket edebilir ve aniden yön değiştirebilirler. Avlarını kovalayarak veya pusu kurarak yakalarlar. Geniş görüş açıları ve hızlı tepki verme yetenekleri, avlarını tespit etmelerini ve yakalamalarını kolaylaştırır.
Diyet: Başlıca avları arasında sinekler, güveler, hamamböcekleri ve diğer küçük böcekler ve eklembacaklılar bulunur. Şehir ortamlarında, evlerde veya binalarda böcek kontrolünde faydalı olabilirler.
Habitat: Tropikal ve subtropikal bölgelerden ılıman iklimlere kadar geniş bir coğrafi alanda bulunurlar. Genellikle taşlık alanlar, ormanlık alanlar (özellikle ağaç kabuklarında), kurak ve yarı kurak bölgeler, mağaralar ve insan yapımı yapılar (evler, duvarlar, köprüler) gibi yerlerde yaşarlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Selenopidae familyasına ait örümcekler de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Selenopidae familyasındaki türlerin çoğu hakkında insan ısırıkları ve tıbbi etkileri konusunda çok az bilgi bulunmaktadır. Ancak, genel olarak bu familyanın üyelerinin insanlar için tıbbi olarak önemli bir tehdit oluşturmadığı düşünülmektedir. Isırık vakaları oldukça nadirdir ve genellikle örümceğin yanlışlıkla sıkışması veya rahatsız edilmesi sonucu savunma amaçlı meydana gelir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Selenopidae familyası örümcekleri, yassı gövdeleri ve duvarlarda hızla hareket etme yetenekleriyle ilgi çekicidir. İnsanlara karşı agresif değillerdir ve genellikle kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Zehirleri, küçük avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insanlar üzerinde ciddi bir klinik etkiye neden olduğu belgelenmemiştir. Bir arı veya sivrisinek ısırığına benzer şekilde, lokal hafif ağrı, kızarıklık ve geçici şişlik gibi semptomlar görülebilir. Nekrotik doku hasarı veya sistemik etki beklenmez. Klinik olarak tıbbi önemi yoktur ve genellikle tıbbi müdahale gerektirmez."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler (Genel olarak):Lokalize hafif ağrı ve kızarıklık.
Hafif şişlik veya kaşıntı.
Sistemik etkiler veya ciddi alerjik reaksiyonlar oldukça nadirdir ve belgelenmemiştir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi semptomatiktir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulanabilir.
Ağrı Kesici: Ağrıyı hafifletmek için reçetesiz satılan ağrı kesiciler kullanılabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar beklenenden daha şiddetli olursa veya alerjik bir reaksiyon şüphesi varsa (çok nadir durumlarda), bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Türkiye'deki Selenopidae Familyası

Türkiye'de Selenopidae familyasına ait türler bulunmaktadır. Özellikle Akdeniz ve Ege bölgeleri gibi daha sıcak iklimlerde bu familyaya ait türlerin bulunması yaygındır.

Türkiye'de bilinen ve kaydedilen bazı cinsler ve türler şunları içerir:

Selenops: Bu familyanın en bilinen cinsidir. Türkiye'de Selenops radiatus ve Selenops oculatus gibi türlerin kayıtları mevcuttur.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Türkiye'de özellikle sıcak ve kurak iklime sahip bölgelerde, örneğin Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu'da duvar yengeç örümceklerine sıkça rastlanır. Yassı yapıları sayesinde evlerin duvarlarındaki çatlaklara, pencere pervazlarına veya eski yapılara kolayca gizlenebilirler. Şehirlerde de evlerin iç kısımlarında veya bahçe duvarlarında bulunabilirler. Gece aktif oldukları için gündüzleri pek görülmezler."

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
Wikipedia - Selenopidae: Familyanın genel özellikleri ve taksonomik durumu hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Selenopidae (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
araneae - The Spiders of Europe: Avrupa'daki örümcek familyaları ve türleri hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/family/74 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Selenopidae familyasının dünya üzerindeki gözlem kayıtları ve taksonomik bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/5617 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
"The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
Fotoğraf:Marshal Hedin - http://www.bio.sdsu.edu/pub/spiders/Baja2004/Baja2004.html