Tegenaria domestica

Harika bir örümcek türü daha! Tegenaria domestica, Agelenidae familyasına (Huni Ağ Örümcekleri) ait, dünya genelinde, özellikle insan yerleşimlerinin yakınında yaygın olarak bulunan kozmopolit bir örümcek türüdür. Halk arasında en çok bilinen ve "ev örümceği" olarak adlandırılan türlerden biridir. Bu tür de Tegenaria cinsinin diğer üyeleri gibi genellikle tünel ağları kurmalarıyla bilinirler.

Tegenaria domestica: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Tegenaria domestica için en yaygın ve bilinen Türkçe isim "Küçük Ev Örümceği" veya sadece "Ev Örümceği"'dir. Latince "domestica" kelimesi "eve ait" veya "evcil" anlamına gelir ve türün insan yerleşimleriyle olan yakın ilişkisine atıfta bulunur.

Tegenaria domestica, Agelenidae familyasına ait orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1757 yılında İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Tegenaria domestica'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder):): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Agelenidae C. L. Koch, 1837 (Huni Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Tegenaria Latreille, 1804
• Tür (Species): Tegenaria domestica (Clerck, 1757)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Tegenaria domestica, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre kozmopolit bir yayılışa sahiptir. Yani, insan taşımacılığı ve yaşam alanlarına uyumu sayesinde dünya genelinde yaygın olarak bulunur. Özellikle Avrupa, Kuzey Amerika, Asya'nın ılıman bölgeleri ve Kuzey Afrika'da bolca görülür.

Türkiye'de bu türün varlığına dair bilimsel kayıtlar bulunmaktadır ve oldukça yaygın bir türdür. Türkiye örümcek faunası listelerinde Tegenaria domestica adı geçmektedir ve ülkenin her yerinden, özellikle insan yerleşim yerlerinden sıkça rapor edilmiştir. Dolayısıyla, İstanbul da dahil olmak üzere Türkiye'nin hemen her yerinde, evlerde, binalarda ve dış mekanlarda bu türle karşılaşmanız çok olasıdır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Orta boyutlu bir örümcektir. Genellikle gövde uzunluğu ortalama 7-12 mm arasında değişir, ancak bacak açıklığı ile birlikte çok daha büyük görünebilirler.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 7.5-12 mm civarında olabilir.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle dişilerden daha küçük olup, yaklaşık 6-9 mm civarında olabilir. Erkekler dişilerden daha ince yapılı ve çok daha uzun bacaklıdır, bu da onları daha büyük gösterir. Palpleri belirgindir.
• Renk: Genellikle açık kahverengi, grimsi veya sarımsı kahverengi tonlarında olup, üzerinde belirgin koyu desenler bulunur.
• Prosoma (Ön Gövde/Karapaks): Genellikle ortasında açık renkli, iki adet koyu, uzunlamasına şerit bulunur.
• Opisthosoma (Karın): Gri-kahverengi veya koyu kahverengi olup, üzerinde karakteristik açık renkli, köşeli veya "balık kılçığı" benzeri lekelerden oluşan bir desen dizisi bulunur. Bu desenler kamuflaj için etkilidir.
• Bacaklar: Uzun, ince ve tüylüdür. Genellikle halkalıdır (segmentlerde koyu halkalar bulunur).
• Ayırt Edici Özellikler:Huni Ağları: Tegenaria domestica, tipik olarak köşe bucaklarda, duvar çatlaklarında, pencerelerin kenarlarında, tavan aralarında, bodrum katlarında veya dışarıda taşların ve kütüklerin altında huni şeklinde ipek ağlar inşa eder. Ağın geniş kısmı avı yakalamak için bir tuzak görevi görürken, dar tünel kısmı örümceğin saklandığı ve pusuya yattığı yerdir.
• Uzun Bacaklar: Özellikle erkeklerin orantısız derecede uzun bacakları vardır.
• Genital Morfoloji: Kesin teşhis için erkek palpleri ve dişi epigyn (üreme organları) incelenmelidir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Tegenaria domestica, adı üstünde, en çok evlerimizde ve insan yaşam alanlarımızın yakınında rastladığımız örümceklerden biridir. Genellikle karanlık, nemli ve az rahatsız edilen yerleri tercih ederler. Kurdukları huni şeklindeki ağlar, evdeki sinek ve diğer böcek popülasyonunu kontrol altında tutmada doğal bir yardımcıdır. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir ve genellikle insanlardan kaçınırlar. Evinizde bir Tegenaria domestica görseniz bile paniğe kapılmanıza gerek yoktur, aksine faydalı bir komşunuz olduğunu düşünebilirsiniz."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Tegenaria domestica, tipik olarak kuytu köşelerde, çatlaklarda, dolap arkalarında, bodrum katlarında, tavan aralarında, duvar ve pencerelerin kenarlarında huni şeklinde ipek ağlar inşa eder. Bu ağlar oldukça dayanıklıdır ve yıllarca aynı yerde kullanılabilir.
• Habitat Tercihi: İnsan yerleşim yerleri, binalar (evler, depolar, garajlar, ahırlar), mağaralar, taş altları ve ağaç kabuklarının altı gibi korunaklı ve nispeten nemli mikrohabitatları tercih ederler.
• Yaşam Tarzı: Ağlarının içinde pusu kurarak avlanan pasif avcılardır. Gündüzleri genellikle yuvalarının içinde gizlenirler ve ağlarına av takıldığında hızlıca fırlayarak avı yakalarlar. Av için gece veya alacakaranlıkta aktif hale gelebilirler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan sinekler, sivrisinekler, karıncalar ve diğer küçük böceklerdir. Bu yönleriyle evlerdeki haşere kontrolüne katkıda bulunurlar.
• Üreme: Dişiler, genellikle ilkbahar veya yaz aylarında, yumurta kesesi (kokon) üretirler. Kokonlar ağlarının içine veya korunaklı bir yere gizlenir. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra bir süre kokon içinde kalır, ardından dağılırlar. Erkekler, dişiyi bulmak için ağlarından çıkarak aktif olarak dolaşabilirler, bu da onları ev içinde daha görünür hale getirebilir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Tegenaria domestica da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Tegenaria domestica'nın insanlar için tehlikesi düşüktür ve genellikle tıbbi açıdan önemsiz kabul edilir. Boyutları nedeniyle ürkütücü görünseler de, genellikle agresif değillerdir ve sadece sıkıştırıldıklarında, tehdit altında hissettiklerinde veya yanlışlıkla üzerine oturulduğunda ısırırlar. Isırık vakaları oldukça nadirdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Tegenaria domestica'nın zehri insanlar için ciddi bir sağlık riski taşımaz. Bir ısırık durumunda, genellikle arı sokmasına benzer şekilde lokal ağrı, kızarıklık, hafif şişlik ve kaşıntı gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar genellikle kendiliğinden kısa sürede geçer ve çoğu durumda tıbbi müdahale gerektirmez. Çocuklar veya alerjik bünyeye sahip kişilerde daha belirgin reaksiyonlar görülebilirse de, genel olarak endişe edilecek bir durum teşkil etmezler."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya hafif bir rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle kısa sürede (birkaç saat ila birkaç gün içinde) kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Tegenaria domestica Kayıtları

Tegenaria domestica, Türkiye'de bulunan ve kaydedilmiş, oldukça yaygın bir örümcek türüdür. Türkiye örümcek faunası listelerinde yer almaktadır ve ülkenin her yerinden, özellikle insan yerleşim yerlerinden, kentsel ve kırsal alanlardan çok sayıda kayıt bulunmaktadır. Dolayısıyla, İstanbul da dahil olmak üzere Türkiye'nin her yerinde, evlerde, binalarda, bodrum katlarında, garajlarda ve dış mekanlarda bu türle karşılaşmanız neredeyse kesindir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
3. araneae - Tegenaria domestica - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, boyutları ve Avrupa'daki dağılım bilgileri (Türkiye de dahil olmak üzere).
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2291/Tegenaria_domestica (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
5. Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları. Kozmopolit yayılışını destekleyen veriler içerir.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2130386 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
7. "Checklist of the spiders of Turkey" - N. Topçu, M. Demir, O. Seyyar, İ. D. Aktaş (2005): Türkiye örümcek faunası kapsamlı listesi.
8. Kaynağa Erişim: https://www.munisentzool.org/yayin/vol12/issue2/vol12issue2-5839655.pdf (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
9. Clerck, C. (1757): Türün orijinal tanımlamasını içeren bilimsel yayın.
10. Clerck, C. (1757). Svenska spindlar, uti sina hufvud-slägter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrefne. Stockholm, 154 pp. (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).