Agelenidae

Agelenidae – Huni Ağ Örümcekleri

Bilimsel Sınıflandırma:

Alem: Animalia
Şube: Arthropoda
Sınıf: Arachnida
Takım: Araneae
Alt takım: Araneomorphae
Familya: Agelenidae C. L. Koch, 1837

Genel Özellikler

Agelenidae familyası, huni biçimli ağlar kurmalarıyla tanınır. Dünya çapında 1300’den fazla tür içerir.

Vücut yapıları orta-büyük boyuttadır (5–20 mm).
Renkleri genellikle gri, kahverengi veya sarımsı tonlardadır.
Abdomen ve prosoma kısmında simetrik şeritli desenler görülür.
Bacaklar uzun, dikenli ve koşmaya uygun yapıdadır.
En dikkat çeken özellikleri, hızlı koşmaları ve huni şeklindeki ağ yapılarıdır.

Bu familyaya ait örümcekler genellikle çekingen, insan teması halinde hızla saklanan ve nadiren agresif davranış gösteren türlerdir.

Türkiye’deki Varlığı

Türkiye’de Agelena, Tegenaria, Eratigena, Textrix, Histopona, Malthonica gibi cinslere ait 30’dan fazla tür kaydedilmiştir. Bunlar çoğunlukla:

Orman kenarlarında
Kayalık ve taşlık bölgelerde
Evlerin bodrum, duvar arası ve tavan boşluklarında
Tünel ağı kurmaya elverişli yapılar içinde yaşar.

Özellikle Tegenaria domestica ve Eratigena atrica gibi türler şehir içinde görülmesiyle dikkat çeker.

Beslenme

Agelenidae üyeleri, avlarını ağına yönlendirir.

Ağı genellikle yere yakın veya yatay yüzeyde kurulur.
Av, ağın dış düzlemine çarptığında örümcek ani hızla huniden dışarı fırlar, avı yakalayıp içeri çeker.
Avlarını örerek sarmazlar; doğrudan sokup felç eder ve sindirerek beslenirler.

Başlıca besinleri: sinekler, küçük kelebekler, örümcekler ve karasinek benzeri omurgasızlardır.

Üreme Bilgisi

Çiftleşme genellikle yaz aylarında gerçekleşir.

Erkek, dişinin ağına girerek titreşimler gönderir.
Dişi kabul ederse çiftleşme gerçekleşir; reddederse erkek kaçar.
Dişi, yumurtalarını ipekle sarılmış kokonlar içinde ağın kuytu kısmına yerleştirir.
Yavrular birkaç hafta içinde çıkar, ağdan dağılır.

Bazı türlerde dişi, yumurta kokonu ve yavrularını birkaç gün koruyabilir.

Zehir Yapısı ve İnsan İçin Tehlikesi

Agelenidae örümcekleri zehirli, ancak insanlar için hafif etkili toksin üretir.

Isırık, çoğunlukla zararsızdır.
Hafif yanma, kaşıntı ve kısa süreli kızarıklık olabilir.
Isırıklar yalnızca sıkıştırma ya da tehdit altında gerçekleşir.
Eratigena agrestis (eski adıyla Hobo Spider) gibi bazı türlerin ısırıkları geçmişte tehlikeli sanılsa da, son araştırmalar bunun abartılı olduğunu göstermiştir.

Tıbbi müdahale genellikle gerekmez; lokal bakım yeterlidir.

Ekolojik Rol

Haşere kontrolünde doğrudan etkilidirler.
Tarla ve ev içi zararlıların popülasyonlarını düşürürler.
Ağı yere kurdukları için toprak yüzeyi ekosisteminde önemli rol oynarlar.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane: Huni ağı kuran tüm örümcekler ölümcüldür.
Gerçek: Agelenidae üyeleri ağ yapısı bakımından Avustralya’daki zehirli Atrax türleriyle karıştırılsa da, bu familya insan için tehlikeli değildir.
Efsane: Bu örümcekler sıçrayarak saldırır.
Gerçek: Hızlı hareket ederler ama doğrudan insana saldırma davranışları yoktur.
Efsane: Isırıkları nekroz yapar.
Gerçek: Güncel bilimsel veriler, Agelenidae türlerinin ısırığının nekrozik etkisi olmadığını göstermektedir.
Efsane: Evde ağ yapan her örümcek bu familyadandır.
Gerçek: Ev içinde görülen birçok örümcek Pholcidae, Theridiidae ya da Araneidae familyasından olabilir.
Efsane: Bu örümcekler sosyal canlılardır.
Gerçek: Agelenidae örümcekleri yalnız yaşar; yalnızca çiftleşme dönemi kısa süreli etkileşim gösterirler.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

World Spider Catalog (2025), Natural History Museum Bern
Foelix, R.F. (2011). Biology of Spiders
Vetter, R. et al. (2003). Myths of the Hobo Spider: Reassessing Eratigena agrestis
Roberts, M.J. (1995). Spiders of Britain and Northern Europe
Bayram, A. & Danışman, T. (Türkiye Agelenidae türleri kayıt veritabanı)