Therevidae

Therevidae – Tığ Sinekleri (Stiletto Flies)

(İnce uzun yapıları, genellikle kumlu ve kurak alanlarda yaşayan yırtıcı larvaları ve hızlı uçuş kabiliyetleriyle bilinen, Brachycera alt takımı içinde yer alan dikkat çekici bir çiftkanatlı sinek familyasıdır.)

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar
Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
Sınıf: Insecta – Böcekler
Takım: Diptera – Çiftkanatlılar
Alt Takım: Brachycera
Üst Familya: Asiloidea
Familya: Therevidae Latreille, 1802

Morfolojik Özellikler

Vücut Yapısı: Orta boylu (4–15 mm); vücut genellikle silindirik, narin ve tüylerle kaplıdır.
Kanatlar: Şeffaf, uzun ve zar yapılı; damar yapısı belirgindir.
Anten: Üç segmentli, genellikle ince ve konik yapıda, aristalı değildir.
Ağız Yapısı: Yetişkinlerde emici–yalayıcı tiptedir, kan emici değildir.
Bacaklar: Uzun ve ince; özellikle arka bacaklar bazı türlerde daha gelişkindir.
Gözler: Büyük ve yanlara yerleşik; erkeklerde bazen birbirine yakındır.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol

Dağılım: Dünya çapında yaygındır; özellikle kumlu, kurak, yarı çöl veya bozkır habitatlarında yoğunlaşmıştır.
Habitat: Kumullar, step ve kıraç araziler, açık orman açıklıkları, çorak yamaçlar.
Ekolojik Rol: Larvaları toprakta yaşayan yırtıcılardır; küçük böcek larvalarını avlar ve toprağın biyolojik dengesine katkıda bulunur.

Beslenme

Yetişkinler: Nektar, bitki özsuları ve yüzey sıvılarıyla beslenebilir; bazı türler beslenmeyebilir.
Larvalar: Toprak altı mikrofauna ile beslenen yırtıcılardır; diğer böcek larvalarını öldürüp içeriklerini emerler.

Tıbbi ve Veterinerlik Önemi

İnsan veya hayvan sağlığı üzerinde doğrudan etkili değildir.
Isırmaz, parazitlik yapmaz, hastalık taşımaz.
Ancak entomolojik çeşitlilik açısından önemli bir gruptur.

İnsana Zararlılık Durumu

Zehirli değildir.
Isırmaz, saldırmaz, pasif yapıdadır.
Yanlışlıkla kan emici sineklerle karıştırılabilir; ancak tamamen zararsızdır.

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

İnsanla doğrudan temasına gerek yoktur; müdahale gerekmez.
Yalnızca bilinçsizce öldürülmeleri entomolojik kayıt açısından kayıp oluşturur.

Bilimsel ve Endüstriyel Kullanım

Toprak entomolojisi, çöl ekosistemi çalışmaları ve yırtıcı larvalar üzerine yapılan biyolojik kontrol araştırmalarında kullanılır.
Taksonomik olarak Asiloidea üst familyası içinde evrimsel konumları hâlen çalışılmaktadır.
Biyolojik çeşitlilik izleme projelerinde habitat belirteçleri olarak kullanılır.

Latince Ad Anlamı

“Therevidae” ismi, Latince kökenli thereva (belirsiz kökenli, ancak bazı kaynaklarda "sinek türü" olarak kullanılmış) sözcüğünden türetilmiştir. İsim, antik sınıflandırmalarda genel sinek formunu temsil eder.

Türkiye'de Görülen Türler

Türkiye’de kıraç alanlar, yarı kurak bozkırlar ve step bölgelerinde Therevidae familyasına ait türlere rastlanmıştır.

Thereva nobilitata – Avrupa ve Türkiye’de yaygın
Thereva valida, Thereva unica gibi türler de Türkiye'de kayıtlıdır.

Yaz aylarında, özellikle sıcak ve açık alanlarda görülme olasılıkları yüksektir.

Halkın Merak Edebileceği İlginç Bilgiler

Therevid larvaları toprak altında "gizli avcılar"dır; mikroskobik yırtıcı böcekler gibi davranırlar.
Çoğu insan yetişkinlerini sinek zannedip fark etmez; ancak davranışsal olarak çok farklıdırlar.
Hızlı ve düz uçuşları ile dikkat çekerler; çiçekler arasında kısa süreliğine görünürler.
Tüylerle kaplı vücutları onları kurak ortamda su kaybına karşı korur.
Isırıcı olmadıkları hâlde, bazı türler arı benzeri desenleriyle kendilerini korurlar (Batesyen mimikri).

Bilgi ve araştırma:

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

Irwin, M.E., & Lyneborg, L. (1981). Therevidae (Diptera) of North America. Illinois Natural History Survey.
Hauser, M. (2005). Therevidae of Europe and Turkey: Systematics and Ecology. European Journal of Entomology.
Woodley, N.E. (2001). World Catalog of the Stratiomyidae (Diptera). Myia Series.