Trachyzelotes pedestris

Trachyzelotes pedestris, "Yer Örümcekleri" olarak bilinen Gnaphosidae familyasına ait küçük ila orta büyüklükte bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak hızlı hareket eden, gece avlanan ve ipeksi yuvalar veya sığınaklar inşa eden türleri barındırır. Trachyzelotes cinsi üyeleri, genellikle kuru, taşlık ve açık habitatlarda bulunan, mat renkli ve aktif avcı örümceklerdir.

Trachyzelotes pedestris, Gnaphosidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1872 yılında C. L. Koch tarafından tanımlanmıştır. "Pedestris" tür adı Latince "yaya" veya "ayakta" anlamına gelir ve muhtemelen örümceğin aktif ve yerde dolaşan yaşam tarzına atıfta bulunur.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Trachyzelotes pedestris'in bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Gnaphosidae Pocock, 1898 (Yer Örümcekleri)
• Cins (Genus): Trachyzelotes Lohmander, 1944
• Tür (Species): Trachyzelotes pedestris (C. L. Koch, 1837)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Trachyzelotes pedestris, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik biyocoğrafik bölgesinde geniş bir dağılıma sahiptir. Bu dağılım Avrupa'yı (Almanya, Fransa, İtalya, vb.), Türkiye'yi, Kafkasya'yı, Rusya'yı (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Orta Asya'yı ve hatta Kanada'yı (tanıtılmış tür) kapsamaktadır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde Trachyzelotes pedestris yer almakta olup, ülkenin farklı coğrafyalarından kayıtları mevcuttur.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Trachyzelotes pedestris küçük ila orta büyüklükte bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 6 ila 10 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 5 ila 8 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, genellikle koyu ve mat renklere sahiptir.
• Genel Görünüm: Vücut genellikle parlak olmayan, koyu kahverengi, siyahımsı veya grimsi-kahverengi tonlardadır. Özellikle karapaks hafifçe parlak olabilir.
• Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Koyu renkli, tekdüze ve mat bir görünüme sahiptir. Ön kenarı genellikle yuvarlaktır.
• Bacaklar: Karapaks ve karın ile benzer koyu renklerdedir. Genellikle halkasız ve güçlüdürler, hızlı koşmaya adapte olmuşlardır. Bacaklar seyrek tüylerle kaplıdır.
• Karın (Opisthosoma): Oval şekilli olup, genellikle desensiz veya çok hafif desenlidir. Ön örü memeleri (anterior spinnerets) silindirik ve belirgindir, bu da Gnaphosidae familyasının tipik bir özelliğidir.
• Ayırt Edici Özellikler: Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle belirlenir. Bu genital yapılar, türü diğer Trachyzelotes türlerinden ve benzer görünümlü Zelotes türlerinden ayıran temel özelliklerdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Trachyzelotes pedestris, Palearktik biyocoğrafik bölgesinde geniş bir yayılıma sahip, mat renkli bir yer örümceği türüdür. Türkiye'de de yaygın olarak bulunur. Genellikle kuru ve taşlık habitatlarda, gece aktif olarak avlanır ve adından da anlaşıldığı gibi yerde koşarak avlanır. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; ısırıkları genellikle lokal ve hafif semptomlara neden olur ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynarlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Trachyzelotes pedestris, diğer Gnaphosidae üyeleri gibi aktif ve gececil avcılardır. Ağ örmezler; bunun yerine geceleyin aktif olarak avlarını arar ve kovalayarak yakalarlar. Gündüzleri genellikle taşların altında, düşen yaprakların arasında, kuru otların ve çalılıkların arasında veya ipekten sığınaklarda gizlenirler.
• Avlanma Davranışı: Küçük böcekleri ve diğer omurgasızları avlarlar. Hızlı hareket edebilme yetenekleri, avlarını etkili bir şekilde yakalamalarına olanak tanır.
• Üreme: Üreme döngüsü diğer örümceklerinkine benzerdir. Dişiler, yumurtalarını genellikle bir ipek keseye sarar ve bu keseyi sığınaklarında korurlar. Ergin bireylere genellikle ilkbahardan sonbahara kadar rastlanabilir.
• Habitat Tercihi: Bu tür, genellikle kuru, sıcak ve açık alanları tercih eder. Yayılış gösterdiği bölgelerdeki şu tür habitatlarda rastlanabilir:
• Taşlık ve kayalık alanlar
• Kuru çayırlar, otlaklar ve bozkırlar
• Akdeniz çalılıkları (garig ve makilikler)
• Orman kenarları ve açık ormanlık alanlar
• Bazen insan yerleşim yerlerinin yakınında, bahçelerde veya duvar çatlaklarında da görülebilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Trachyzelotes pedestris de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Gnaphosidae familyasının genel olarak insanlar için tıbbi önemi olmayan türleri içerdiği kabul edilir. Trachyzelotes pedestris'in zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Isırık olasılığı düşüktür çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve tehdit altında hissetmedikçe ısırmazlar. Çeneleri insan derisini delebilecek kadar güçlü olsa da, zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Gnaphosidae familyasındaki diğer türler gibi, Trachyzelotes pedestris de insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekosistemdeki böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir ve nadiren ciddi tıbbi müdahale gerektiren bir durum söz konusu olmaz. Bu örümcekler, biyoçeşitliliğin ve ekolojik dengenin önemli birer parçasıdır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
• Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• araneae - Trachyzelotes pedestris - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı, habitatı ve fenolojisi hakkında bilgi.
• Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/787/Trachyzelotes_pedestris (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
• Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2134272 (Erişim tarihi: 21 Haziran 2025).
• Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunası için güncel bir kaynak.
• https://www.inaturalist.org/photos/133132969