Turanana cytis
Turanana cytis, Lycaenidae familyasının Turanana cinsine ait küçük boyutlu bir kelebek türüdür. Bu kelebek, özellikle Doğu Anadolu ve Kafkasya'nın yüksek rakımlı, kayalık bozkırlarında yaşayan nadir bir türdür.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Turanana cytis, çok küçük bir kelebek olup, kanat açıklığı yaklaşık 18-22 mm civarındadır. Erkeklerin kanat üst yüzeyi, geniş siyah kenarlıklı parlak, mor-mavi bir renge sahiptir. Dişiler ise daha koyu kahverengidir ve kanat tabanlarında hafif mavi bir parlaklık görülebilir. Kanat alt yüzeyi, açık gri veya kirli beyaz bir zemin üzerinde dağınık, siyah beneklerle kaplıdır. Bu benekler, türün en belirgin ayırt edici özelliklerinden biridir.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family): Lycaenidae (Mavi kelebekler)
- Cins (Genus): Turanana
- Tür (Species): Turanana cytis (Christoph, 1877)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Bu tür, Kafkasya, Doğu Türkiye, İran ve Türkmenistan'ın bazı yüksek rakımlı bölgelerinde yayılış gösterir. Türkiye'de özellikle Doğu Anadolu'da, yüksek yaylalarda ve dağlık bölgelerde bulunur.
- Habitat Tercihi: 1500-2500 metre arasındaki yüksek rakımlı kuru stepleri, kayalık yamaçları ve alpin otlakları tercih eder.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Turanana cytis kelebekleri, uçuş dönemi olarak genellikle yaz aylarında, yani Haziran ve Ağustos arasında görülür. Yıl içinde tek nesil verirler.
- Yaşam Döngüsü: Tırtılları, çoğunlukla Fabaceae (Baklagiller) familyasından, özellikle de geven (Astragalus) türleriyle beslenir.
- Davranış: Uçuşları hızlı ve zikzaklıdır. Genellikle yer seviyesine yakın olarak seyrederler.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Larvalarının özel besin bitkilerine olan bağımlılığı, türün ekosistem sağlığı için bir gösterge olmasını sağlar. Aynı zamanda, yaşadığı habitatlarda tozlaşmaya katkıda bulunur.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Turanana cytis, yayılış alanı sınırlı ve belirli habitatlara bağımlı bir tür olduğu için yerel popülasyonları hassas olarak değerlendirilebilir. Resmî bir IUCN değerlendirmesi bulunmasa da, yerel ve ulusal düzeyde korunması gereken bir türdür.
- Tehditler:
- Habitat Kaybı: Yüksek rakımlı otlak alanlarının tarıma dönüştürülmesi veya yapılaşma, türün yaşam alanlarını daraltır.
- İklim Değişikliği: Yüksek rakımlı habitatların iklim değişikliğinden etkilenerek yok olması.
- Aşırı Otlatma: Kontrolsüz aşırı otlatma, tırtılın besin bitkilerini yok edebilir.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
- European Environment Agency.
- Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.
Fotoğraf:(c) Houman Doroudi – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)
