Aricia isaurica 

Aricia isaurica

Aricia isaurica, halk arasında İsaurya Çokgözlüsü olarak bilinen, Lycaenidae ailesine ait endemik ve hassas bir kelebek türüdür. Adını, anavatanı olan İsaurya (günümüzde Türkiye'nin güney bölgeleri) antik bölgesinden alır. Kanatlarının üst ve alt yüzeyindeki belirgin turuncu lekelerle tanınır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

İsaurya Çokgözlüsü, 25-30 mm kanat açıklığına sahip, nispeten küçük bir kelebektir. Kanatlarının üst yüzeyi kahverengi renktedir ve kanat kenarlarına yakın kısımlarda turuncu-kırmızı lekeler bulunur. Alt kanat yüzeyinde ise, kahverengi veya gri zemin üzerinde belirgin turuncu lekelerin ve beyaz halkalı siyah beneklerin oluşturduğu karakteristik bir desen vardır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Lycaenidae
Cins (Genus): Aricia
Tür (Species): Aricia isaurica (Staudinger, 1871)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu kelebek, Türkiye'nin güneyindeki Toros Dağları'na endemik bir türdür. Sınırlı bir coğrafi yayılışa sahiptir ve genellikle yüksek rakımlı, dağlık alanlarda yaşar.

Habitat Tercihi: Genellikle kalkerli yamaçlar, alpin çayırları ve yüksek rakımlı otlaklar gibi, tırtılının besin bitkilerinin bulunduğu güneşli ve açık alanları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Aricia isaurica'nın yaşam döngüsü, ana besin kaynağı olan bitkilerle uyum içindedir.

Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan çeşitli Turnagagası (Erodium) ve Çoban Otu (Helianthemum) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkilerin yapraklarıyla beslenerek gelişir.
Davranış: Gündüzleri aktiftir. Güneşlenmeyi sever ve genellikle alçaktan uçar.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: İsaurya Çokgözlüsü, dar bir alana endemik olması nedeniyle ekolojik açıdan büyük öneme sahiptir. Bulunduğu ekosistemin bir parçasıdır ve hem tırtıl hem de yetişkin evresinde besin zincirinde yer alır. Aynı zamanda, yetişkin kelebekler nektar emerken tozlaşmaya da katkıda bulunur. Endemik bir tür olması, bulunduğu habitatın sağlığının bir göstergesi olarak kabul edilir.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Aricia isaurica, sınırlı ve dar bir coğrafyada yaşadığı için oldukça hassas bir türdür. Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) listesinde yer almaz, ancak dar yayılışı ve yüksek irtifa habitatının hassasiyeti nedeniyle korunması gereken bir tür olarak değerlendirilmektedir.
Tehditler: Bu türün karşılaştığı başlıca tehditler arasında habitat kaybı, iklim değişikliğine bağlı olarak yaşam alanının daralması, yasa dışı koleksiyonculuk ve aşırı otlatma gibi çevresel bozulmalar yer alır. Özellikle endemik türler, koleksiyonerlerin hedefi haline gelebilir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi