Asagena phalerata

Asagena phalerata, Theridiidae familyasına yani "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen familyaya ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, genellikle düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri içerir. Asagena cinsi, genellikle taşlık alanlarda veya kurak habitatlarda bulunmalarıyla bilinir.

Asagena phalerata, Theridiidae familyasına ait küçük, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1802 yılında Panzer tarafından Aranea phalerata adı altında tanımlanmış, daha sonra 1872 yılında Thorell tarafından Asagena cinsine dahil edilmiştir. "Phalerata" tür adı Latince'de "süslenmiş" veya "madalyalı" anlamına gelir, bu da örümceğin vücudundaki belirgin desenlere veya renklere atıfta bulunabilir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Asagena phalerata'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Asagena Sundevall, 1833
• Tür (Species): Asagena phalerata (Panzer, 1802)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Asagena phalerata, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında yayılış gösterir. Bu, Avrupa (İngiltere ve İskandinavya'dan güneye kadar), Kuzey Afrika, Türkiye, Kafkasya, Orta Asya ve Çin gibi geniş bir coğrafyayı kapsar. Kuzey Amerika'ya da tanıtıldığı bilinmektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, Kırıkkale, Kayseri, Nevşehir, Aksaray, Çorum, Yozgat ve Erzincan gibi illerden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye'nin özellikle iç ve doğu bölgelerindeki kuru, step ve dağlık alanlarda bulunabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 5.5 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2.5 ila 4 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Asagena phalerata belirgin bir cinsel dimorfizm gösterir, yani erkekler ve dişiler farklı renklenmelere sahiptir.
• Erkek: Karapaks (baş-göğüs kısmı) parlak siyahtır ve genellikle hafif bronz bir parlaklığa sahiptir. Karın (opisthosoma) koyu kahverengi veya siyahtır, üzerinde küçük kırmızımsı veya turuncu lekeler ve beyaz bir kenarlık bulunabilir. Bacaklar genellikle koyu renklidir. Oldukça parlak ve canlı bir görünüme sahiptir.
• Dişi: Karapaks genellikle koyu kahverengi veya siyahtır. Karın kısmı ise daha büyüktür ve açık kahverengiden koyu kahverengiye kadar değişen ana renk üzerine krem, sarımsı veya kırmızımsı kahverengi desenler veya lekeler bulunur. Genellikle yanlarda ve ortada belirgin, düzensiz açık renkli benekler veya bantlar görülür. Bacaklar genellikle kahverengi ve bacak eklemleri halkalı olabilir.
• Ayırt Edici Özellikler: Erkeklerin palpal organları ve dişilerin epigyne yapıları tür teşhisi için kritiktir. Özellikle erkeklerin parlak siyah rengi ve karın üzerindeki belirgin renkli lekeler, dişilerin ise daha kahverengi tonlardaki benekli karın desenleri ayırt edici özelliklerdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Asagena phalerata gibi Theridiidae familyası üyeleri, genellikle karasal ortamlarda, taşların altında veya bitki örtüsünün içinde bulunurlar. Erkek ve dişilerin farklı renk desenleri, bu türü tanımanın önemli ipuçlarından biridir. Bu örümcekler, kuru ve açık alanlarda avladıkları küçük böceklerle ekosistemde önemli bir dengeleyici rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; sadece avları üzerinde etkilidir. Doğada kendiliğinden insanlarla etkileşime girmezler ve herhangi bir risk oluşturmazlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Asagena phalerata, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler. Genellikle yalnız yaşarlar.
• Avlanma Davranışı: Küçük böcekleri (karıncalar, sinekler ve diğer küçük eklembacaklılar) avlarlar. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, genellikle taşların altına, çatlaklara veya bitki döküntülerinin arasına, küçük ipekten yapılmış yuvalara yumurta keselerini (kokon) bırakırlar. Yetişkinler genellikle ilkbahardan sonbahara kadar gözlemlenebilir.
• Habitat Tercihi: Bu tür, genellikle kuru, açık ve güneşli alanları tercih eder. Bozkır ekosistemlerinde, taşlık arazilerde, kumlu alanlarda, otlaklarda ve orman kenarlarında bulunurlar. Genellikle taşların altında, bitki kalıntıları arasında veya toprak yüzeyine yakın yerlerde gizlenirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Asagena phalerata da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Theridiidae familyasındaki Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) hariç, çoğu türün zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Asagena phalerata da insanlar için tehlikeli değildir. Isırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Asagena phalerata da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
3. araneae - Asagena phalerata - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/430/Asagena_phalerata (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2166986 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
7. Wikipedia - Asagena phalerata: Türün genel bilgileri, taksonomisi ve habitatı hakkında bilgi.
8. Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Asagena_phalerata (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
9. Spider Recording Scheme - Summary for Asagena phalerata: Türün İngiltere'deki dağılımı, habitatı ve ekolojisi hakkında ayrıntılı bilgi.
10. Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Asagena+phalerata (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
11. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
12. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
13. Journal of Entomology and Zoology Studies 2017 - Updated Checklist of the Spider Fauna of Kırıkkale Province, Turkey: Kırıkkale'deki Asagena phalerata kaydı ve genel faunistik bilgiler.
14. Kaynağa Erişim: http://www.entomoljournal.com/archives/2017/vol5issue4/PartB/5-4-10-854.pdf (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
15. Fotoğraf : https://commons.wikimedia.org/wiki/User:NobbiP