Callophrys mystaphia –

Callophrys mystaphia

Callophrys mystaphia, halk arasında Bıyıklı Çayır Zümrütü olarak bilinen, Türkiye'ye özgü (endemik) ve son derece nadir bulunan bir kelebek türüdür. Lycaenidae ailesine ait olan bu tür, genellikle Toros Dağları'nın yüksek kesimlerinde yaşar. Eşsiz yeşil renkli kanat altları ve sınırlı yaşam alanı, onu bilimsel araştırmalar ve koruma çabaları için kritik bir tür haline getirmektedir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Bıyıklı Çayır Zümrütü, 25-30 mm kanat açıklığına sahip, ufak boyutlu bir kelebektir. Bu türün en belirgin özelliği, kanatlarının alt yüzeyindeki canlı zümrüt yeşili renktir. Kanat üstleri ise kahverengi olup, kanat altlarındaki beyaz bir çizgi ve ince bir turuncu hat ile ayırt edilir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
• Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
• Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
• Aile (Family): Lycaenidae
• Cins (Genus): Callophrys
• Tür (Species): Callophrys mystaphia (Nekrutenko, 1980)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu kelebek, dünyada sadece Türkiye'nin güneyindeki Toros Dağları'nın çok dar bir bölgesinde, özellikle belirli yayla ve tepelerde bulunur.

• Habitat Tercihi: Genellikle 1500 metreden daha yüksek irtifalardaki dağlık yamaçları, kayalık alanları ve otlakları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Callophrys mystaphia'nın yaşam döngüsü, yaşadığı benzersiz dağ ekosistemine sıkı sıkıya bağlıdır.

• Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan çeşitli geven (Astragalus) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkinin yaprakları ve genç sürgünleriyle beslenir.
• Davranış: Uçuşu hızlı ve çeviktir. Genellikle alçaktan uçar ve besin bitkilerinin yakınında görülür.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

• Ekolojik Rolü: Bıyıklı Çayır Zümrütü, endemik bir tür olması nedeniyle Toros Dağları'nın biyolojik çeşitliliğinin bir göstergesidir. Sınırlı yaşam alanı, bu türün korunmasının, bölgenin eşsiz ekosisteminin korunması için ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Callophrys mystaphia, IUCN Kırmızı Listesi'nde henüz değerlendirilmemiş olsa da, dar ve sınırlı yaşam alanı nedeniyle ulusal düzeyde kritik derecede tehlike altında (Critically Endangered) olarak kabul edilmektedir. Tek bir yerel tehdit veya doğal afet, türün tamamen yok olmasına neden olabilir.
• Tehditler: Türün popülasyonları üzerindeki en büyük tehdit, habitat tahribatıdır. Bölgedeki aşırı otlatma, bilinçsizce toplanma ve iklim değişikliğinin getirdiği olumsuz etkiler, bu hassas kelebeğin yaşam alanını daraltmaktadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• IUCN Red List of Threatened Species - Callophrys mystaphia (Not Assessed)
• The Butterflies of Turkey - Turkish Butterflies.com
• European Butterflies and Moths - https://www.google.com/search?q=Lepidoptera-photos.com
• Nekrutenko, Y. P. (1980). A new species of the genus Callophrys Billberg from Turkey.

Fotoğraf:(c) Mehmet Çelik – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)