Caryophylliidae

Caryophylliidae – Taş Mercanlar (Çanaklı Mercanlar) Familyası

(Bu familya, tekil veya koloniyel, çoğunlukla zooxanthellae içermeyen (azooksantellik), taş iskeletli mercan türlerini kapsar. Loş ve derin sularda yaşayan türleri ile bilinen bu grup, Akdeniz dahil dünya genelinde geniş bir yayılıma sahiptir.)

Latince Adın Kökeni ve Anlamı

• Caryophylliidae:
• karyophyllon (Yunanca): “karanfil çiçeği” → mercanların şekli karanfili andırır
• -idae: zoolojide familya son eki
• Anlamı: “Karanfil benzeri yapıdaki mercanların familyası” – polip yapısının çanak gibi olmasıyla ilgilidir

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Cnidaria
• Sınıf: Anthozoa
• Alt sınıf: Hexacorallia
• Takım: Scleractinia (Taş mercanlar)
• Familya: Caryophylliidae Dana, 1846

➤ Önemli cins ve tür örnekleri:

• Caryophyllia inornata – Akdeniz'de yaygındır
• Polycyathus muellerae – sünger habitatlarında
• Lophelia pertusa – soğuk su derin deniz resiflerinin yapı taşı
• Desmophyllum dianthus – dikey kayalık alanlarda

Yayılış ve Habitat

• Küresel Yayılım: Tüm okyanuslarda
• Derin denizler, mağaralar, dik duvarlar
• Akdeniz, Atlantik, Güney Okyanusu, Pasifik
• Derinlik Aralığı:
• 5 m’den başlayıp 3000+ m derinliğe kadar
• Türkiye'deki Görülme Durumu:
• Ege ve Akdeniz kıyılarında Caryophyllia, Polycyathus türleri kaydedilmiştir
• Kaş, Datça, Gökova, Bodrum açıklarında mağara habitatlarında gözlenmiştir

Morfolojik Özellikler

• Koloni tipi:
• Genellikle tekil polipli (soliter) mercanlar
• Bazı türleri koloniyeldir (örn. Polycyathus)
• İskelet:
• Kalsiyum karbonat (aragonit)
• Kalın, derin çanaklı iskelet
• Septa’lar (iç yaprakçıklar) belirgin, genellikle tırtıklı
• Boyut:
• 1–5 cm çaplı polipler yaygındır; bazı derin deniz türleri daha büyüktür
• Renk:
• Canlı polipler sarı, turuncu, kahverengi tonlarında olabilir
• İskelet rengi genellikle beyaz/kremdir

Ekosistem Rolü ve Beslenme

• Beslenme tipi:
• Azooxanthellate türlerdir – yani simbiyotik alg taşımazlar
• Tamamen heterotrofiktirler: plankton, detritus ve çözünmüş organik maddeyi tentakülleriyle yakalarlar
• Ekolojik işlev:
• Derin deniz habitatı kurucularıdır
• Küçük omurgasızlar, larvalar ve bazı balık türleri için mikrobarınak sağlar
• Kayalık duvarlarda mercan-tabanlı biyoçeşitliliğin oluşumuna katkı sunar

Tıbbi ve Bilimsel Potansiyel

• İskelet analizleri:
• Yavaş büyüdükleri için deniz sıcaklığı ve kimyasal bileşimlerin geçmiş kayıtlarını içerir
• Deniz asitlenmesi, okyanus ısınması gibi çevresel değişikliklerin etkileri bu türlerde araştırılır
• Model organizmalar:
• Loş/karanlık ortamlarda büyüyebilen, fotosentetik olmayan mercanlar olarak farklı fizyolojik adaptasyonlar sunarlar

Endüstriyel ve Bilimsel Kullanım

• Paleookyanografi:
• Derin deniz türlerinin iskeletleri, geçmiş iklimsel koşulların izini sürmede kullanılır
• Resif mühendisliği ve restorasyon:
• Soğuk su resiflerinin korunmasında temel taşı türler olarak değerlidir
• Kalsifikasyon çalışmaları:
• Asidifikasyona dayanıklılıkları, mercan kalsifikasyonu üzerine deneylerde kullanılır

Zehirlilik Durumu

• Zehirli değildir
• ❌ İnsanlar için zararsızdır
• Ancak dalgıçlar ve araştırmacılar tarafından hassas davranılmalıdır – kolay kırılabilir ve büyümesi çok yavaştır

Kültürel ve İlginç Bilgiler

• Bazı türleri “taş karanfil mercanı” veya “derin deniz çiçeği” olarak anılır
• Akdeniz’de mağaraların ağız kısımlarında gözlemlenebilir; dalgıçlar arasında “mercan duvar nakışı” olarak bilinir
• Lophelia pertusa gibi bazı akrabaları, soğuk sularda sıcak su mercanları gibi resifler oluşturabilir
• Binlerce yıl yaşında bireylere rastlanabilir