Cladocoridae

Cladocoridae – Taş Mercanlar (Küme Mercanlar) Familyası

(Çok hücreli koloniler oluşturan, sert kalsiyum karbonat iskeletli, fotosentetik simbiyozlara sahip ve genellikle deniz tabanında minyatür resifler kurabilen mercan türlerini içeren, nadir ama ekolojik açıdan değerli bir mercan familyasıdır.)

Latince Adın Kökeni ve Anlamı

• Cladocoridae:
• klados (Yunanca: dal) + korê (genç dişi / çiçek) → “dallanan güzel yapı”
• “Cladocora” cinsinden türemiştir → bu familyanın tip cinsidir
• Anlamı: “Dallanmış, çiçek benzeri koloniler kuran mercanlar”

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Cnidaria
• Sınıf: Anthozoa
• Takım: Scleractinia (Taş mercanlar)
• Familya: Cladocoridae
• Bilinen cinsler:
• Cladocora
• Pachyseris (eskiden dahil edilirdi; şimdi başka familyaya alınmıştır)

Takım içindeki diğer büyük familyalarla (Acroporidae, Faviidae, Poritidae) karşılaştırıldığında bölgesel endemizm ve adaptasyon yeteneğiyle öne çıkar.

Yayılış ve Habitat

• Yayılış:
• Akdeniz (özellikle Cladocora caespitosa)
• Doğu Atlantik (Kanarya Adaları, Batı Afrika)
• Kısıtlı olarak Hint-Pasifik’te soydaş formlar
• Habitat:
• 2–40 m derinlik
• Berrak, ışık alan, düşük besinli (oligotrofik) sular
• Kumlu, çakıllı taban; Posidonia oceanica çayırları ve resif kenarları
• Sert substrata tutunarak küresel ya da loblu koloniler oluşturur

Morfolojik Özellikler (Familya Düzeyinde)

➤ Koloni Yapısı

• Polipler: Her biri küçük (2–8 mm çapında), kalın duvarlı
• Koloni: Genellikle küme (caespitose), bazen loblu, bazen yastı şekiller
• İskelet: Aragonit kristalinden oluşur; sert, çatallı yapılı
• Renk: Sarı-bejden kırmızımsı kahverengiye kadar değişir
• Büyüme Hızı: Yavaş (yılda birkaç mm); bazı koloniler bin yaşını geçebilir

Ekosistem Rolü ve Beslenme

• Beslenme Tipi:
• Karma: Hem fotosentetik simbiyoz (zooxanthellae) ile enerji üretimi
• Hem de planktonik avları yakalayarak heterotrofik beslenme
• Ekolojik Rol:
• Mikro resifler oluşturarak biyoçeşitlilik adası işlevi görür
• Küçük balıklar, yumuşakçalar ve krustase türlerine barınak sağlar
• Dip akıntılarını yavaşlatarak sediment tutulmasına katkı sağlar

Tıbbi ve Biyolojik Kullanım

• Kalsiyum karbonat iskeleti, iklimsel değişimlerin ve deniz kimyasının paleo-oşinografi çalışmalarında zaman kaydı olarak kullanılır
• Simbiyotik alg ilişkisi, bağışıklık sistemi, simbiyoz fizyolojisi ve çevresel stres yanıtlarının anlaşılmasında model organizma olarak kullanılır
• Oksidatif stres altındaki zooxanthellae popülasyonları biyoteknoloji ve fotosentez araştırmalarında değerlidir

Endüstriyel ve Bilimsel Kullanım

• İklim değişikliği izleme:
• Koloni büyüme halkaları, geçmiş su sıcaklığı ve kimyasal bileşim hakkında veri sunar
• Resif restorasyonu:
• Cladocoridae türleri, yerli türlerin resif restorasyon projelerinde kullanılması açısından önemlidir
• DNA analizleri, mercan genomlarının iklim adaptasyonu üzerine ışık tutar
• Sualtı yapı mühendisliğinde habitat kurucu (ecosystem engineer) tür olarak değerlidir

Zehirlilik Durumu

• Zehirli değildir
• ❌ İnsanlar için toksik ya da tehlikeli değildir
• Ancak fiziksel temasla stres tepkisi gösterip poliplerini içeri çekebilir

Koruma Durumu ve Tehditler

• IUCN Durumu: Aile olarak değil, tür bazında değerlendirilir
• Örneğin: Cladocora caespitosa → Hassas (Vulnerable)
• Başlıca Tehditler:
• Küresel ısınma → resif beyazlaması
• Deniz kirliliği, özellikle tarımsal kimyasallar
• Sualtı yapılaşma (boru hatları, limanlar, dalgıç baskısı)

Kültürel ve İlginç Bilgiler

• Bazı Akdeniz ülkelerinde “deniz kayası” veya “deniz taş çiçeği” olarak bilinir
• Çok eski koloniler, Roma dönemine ait batık alanlarda bile gözlemlenmiştir
• Türkiye’de bazı dalgıçlar arasında “batık çiçekler” olarak anılır
• Uzun ömürlü koloniler, Akdeniz’in "yaşayan fosilleri" olarak da tanımlanır