Dasumia mariandyna

Türkçe Adlandırma: Dasumia mariandyna için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Ancak, familyasına ve coğrafi yayılışına atıfta bulunarak "Mariandyna Kör Örümceği" veya "Anadolu Kör Kertenkele Örümceği" gibi bir adlandırma kullanılabilir. "Mariandyna" antik coğrafyada Batı Karadeniz kıyılarında bir bölgeye verilen isimdi (günümüzde Zonguldak, Ereğli civarı).

Dasumia mariandyna, Dysderidae familyasına ait, Türkiye'ye endemik (veya çok sınırlı bir coğrafyada bulunan) bir örümcek türüdür. Bu familya üyeleri genellikle "kertenkele örümcekleri" veya "altı gözlü örümcekler" olarak bilinir. Dasumia mariandyna özellikle Batı Karadeniz bölgesinde kaydedilmiştir. İlk kez 1978 yılında P. M. Brignoli tarafından bilim dünyasına tanımlanmıştır.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konumu

Taksonomik Sınıflandırma

Dasumia mariandyna'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Dysderidae
• Açıklama: Bu familya, "kertenkele örümcekleri" olarak bilinen, altı gözlü ve genellikle tünel benzeri yuvalarda yaşayan örümcekleri içerir.
• Cins (Genus): DasumiaAçıklama: Dasumia cinsi, Dysderidae familyasındaki diğer cinslere göre daha az yayılıma sahip, genellikle daha küçük boyutlu türleri barındırır.
• Tür (Species): Dasumia mariandyna Brignoli, 1978
• Açıklama: Tür, 1978 yılında İtalyan araknolog Paolo Marcello Brignoli tarafından tanımlanmıştır.

Genel Bilgiler

• Familya: Dysderidae
• Tip: Münzevi veya yeraltı yaşamına adapte olmuş bir örümcek türüdür.
• Coğrafi Dağılım: Türkiye'ye özgü (endemik) veya en azından ana yayılış alanı Türkiye olan bir türdür. Özellikle Türkiye'nin Batı Karadeniz bölgesinde (örneğin Zonguldak civarında) bulunmuştur.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Genellikle küçük ila orta büyüklükte bir örümcektir. Dysderidae familyasının genel özelliklerine benzer şekilde, vücutları oldukça sağlam yapılıdır.
• Renk: Genellikle kahverengimsi veya kırmızımsı kahverengi tonlarındadır. Karapaks (sırt kabuğu) ve bacaklar parlak olabilir. Abdomen (karın) ise daha soluk ve desensiz olabilir.
• Gözler: Dysderidae familyasının tipik bir özelliği olarak, Dasumia cinsinin üyelerinin altı gözü vardır. Bu gözler genellikle dar bir alanda, üç çift halinde (2-2-2) düzenlenmiştir. Bazı yeraltı türlerinde gözler körelmiş veya indirgenmiş olabilir, ancak D. mariandyna için spesifik göz durumu kaynaklarda detaylı belirtilmemiştir.
• Ayırt Edici Özellikler:Altı Göz Düzeni: Diğer birçok örümcekten farklı olarak altı göze sahip olması.
• Güçlü Keliserler: Avlarını yakalamak ve zırhlarını delmek için kullandıkları güçlü ve ileriye dönük zehir dişleri (keliserler) bulunur.
• Genellikle Tüysüz veya Seyrek Tüylü Vücut: Vücutları genellikle az tüylüdür veya belirgin tüylerden yoksundur.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Dasumia mariandyna, genellikle ipekten yapılmış, tübüler (boru şeklinde) veya keselerden oluşan basit yuvalar inşa eder. Bu yuvalar genellikle toprak altında, taşların altında, kütüklerin altında veya kaya çatlaklarında bulunur. Yuva, örümceğin dinlenmesi, avını pusuya düşürmesi ve yumurta kesesini koruması için bir sığınak görevi görür.
• Habitat Tercihi: Kuru, nemli veya yarı nemli, karanlık ve korunaklı mikrohabitatları tercih eder. Orman zeminleri, taşlık alanlar, tarlalar ve bazen insan yerleşim yerlerinin yakınındaki bahçelerde veya duvar çatlaklarında bulunabilir.
• Yaşam Tarzı: Büyük ölçüde gececidir (noktürnal). Gündüzleri yuvasında saklanır ve geceleri avlanmak için dışarı çıkar. Aktif bir avcıdır ve avını yakalamak için yuvasından çıkar.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) bir türdür. Dysderidae familyasının birçok üyesi özellikle karasinekler gibi böceklerle beslenir, ancak onların ana avları genellikle izopodlar (tespih böcekleri) ve diğer kabuklular ile yumuşak vücutlu omurgasızlardır. Güçlü keliserleri sayesinde tespih böceklerinin sert kabuklarını delebilirler.
• Avlanma Tekniği: Avına gizlice yaklaşır, ardından güçlü keliserlerini kullanarak zehir enjekte eder ve avını hızla etkisiz hale getirir. Ağ kurarak avlanmaktan ziyade, aktif olarak av ararlar.
• Üreme: Dişiler yumurta keselerini yuvalarının içinde korunaklı bir yere bırakırlar. Yumurta kesesi genellikle ince bir ipek tabakasıyla kaplıdır. Yavruların gelişim süreci ve ömür uzunluğu hakkında spesifik bilgiler sınırlıdır.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm örümcekler gibi Dasumia mariandyna da zehirlidir ve avını etkisiz hale getirmek için zehir kullanır.
• Zehir Türü ve Etki Mekanizması: Dysderidae familyasının zehirleri genellikle avı felç edici ve sindirici özelliklere sahiptir. İnsanlar üzerindeki etkisi genellikle hafiftir.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Dasumia mariandyna'nın insanlara karşı ciddi bir tehdit oluşturmadığı kabul edilir. Bu örümcekler genellikle insanlardan uzak durur ve ısırık vakaları çok nadirdir. Genellikle sadece sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Bildirilen ısırık vakaları genellikle lokal ve hafif semptomlarla sınırlıdır:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı veya rahatsızlık.
• Hafif kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya hafif bir yanma hissi. Bu semptomlar genellikle kısa sürede kendiliğinden düzelir ve genellikle tıbbi müdahale gerektirmez. Ciddi sistemik etkiler (genel zehirlenme belirtileri, anafilaktik şok gibi ağır alerjik reaksiyonlar) bu tür örümceklerin ısırıklarında son derece nadirdir ve genellikle bireysel hassasiyetle ilişkilidir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Dasumia mariandyna ısırığı için özel bir antidot veya karmaşık bir tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Uygulanacak ilk yardım genellikle semptomatik tedaviden ibarettir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Isırık bölgesini sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için ısırık bölgesine temiz bir bez içine sarılmış buz paketi veya soğuk kompres uygulayın (doğrudan cilde buz değdirmeyin).
4. Ağrı Kesici: Ağrı için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Doktor Başvurusu: Genellikle ciddi bir durum olmasa da, ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri (şiddetli kızarıklık, irin, ateş), alerjik reaksiyon (nefes darlığı, kurdeşen, yüz şişmesi gibi) veya semptomların kötüleşmesi durumunda bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
3. araneae - Spiders of Europe: Avrupa'daki örümcek türleri hakkında detaylı bilgi ve görseller sunan bir veritabanı.
4. Kaynağa Erişim: araneae - Spiders of Europe. Dasumia mariandyna. https://araneae.nmbe.ch/data/33/Dasumia_mariandyna (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
5. Türkiye Yaban Hayatı (Dysderidae Familyası Sayfası): Dasumia cinsinin ve Dysderidae familyasının Türkiye'deki varlığı ve genel özellikleri hakkında bilgi verir.
6. Kaynağa Erişim: Türkiye Yaban Hayatı. Dysderidae. https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/dysderidae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
7. ResearchGate - A new species of Dasumia Thorell, 1875 from Turkey (Araneae: Dysderidae): Dasumia cinsi ve Türkiye'deki türleri hakkında bilimsel makale. D. mariandyna'nın coğrafi yayılışı ve diğer türlerle karşılaştırması hakkında bilgi içerebilir.
8. Kaynağa Erişim: Kunt, K. B., Marusik, Y. M., & Danışman, T. (2018). A new species of Dasumia Thorell, 1875 from Turkey (Araneae: Dysderidae). Zootaxa, 4420(3), 447-450. https://www.researchgate.net/publication/325244199_A_new_species_of_Dasumia_Thorell_1875_from_Turkey_Araneae_Dysderidae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
9. The Spiders of Turkey - Checklist of Turkish Spiders: Türkiye'deki örümcek türlerinin güncel listesi, Dasumia mariandyna'nın varlığını ve dağılımını doğrular.
10. Kaynağa Erişim: Danışman, T., Kunt, K. B., Özkütük, R. S., & Coşar, İ. (2024). The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024 [last updated 21 February 2024], online at http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).