Episinus maculipes

Episinus maculipes, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz ve yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Episinus cinsi, özellikle karınlarının (opisthosoma) üçgen veya köşeli yapısı ve genellikle avlarını havada yakalamak için kullandıkları özel ağlarıyla bilinir.

Episinus maculipes, Theridiidae familyasına ait küçük, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1909 yılında Bösenberg & Strand tarafından tanımlanmıştır. "Maculipes" tür adı Latince'de "benekli ayaklı" veya "lekeli bacaklı" anlamına gelen "macula" (leke) ve "pes" (ayak) kelimelerinden türetilmiştir. Bu isim, örümceğin bacaklarındaki belirgin beneklere veya lekelere atıfta bulunur ve bu özellik türün tanınmasında yardımcı bir morfolojik özelliktir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Episinus maculipes'in bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Episinus Walckenaer, 1809
Tür (Species): Episinus maculipes Bösenberg & Strand, 1909

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Episinus maculipes, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre öncelikli olarak Doğu Asya'da (Japonya) yayılış gösteren bir türdür. Türün ilk tanımlaması da bu bölgeden yapılmıştır.

Türkiye'de bu türün varlığına dair bilimsel kayıtlar bulunmamaktadır. World Spider Catalog ve Türkiye örümcek faunası listelerinde Episinus maculipes için Türkiye'den herhangi bir gözlem kaydı yer almamaktadır. Bu nedenle, Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin belirttiği gibi, bu türün Türkiye'deki yayılımı veya varlığı hakkında kesin bilgi mevcut değildir. Tür, dağılımı itibarıyla genellikle Japonya'ya özgü kabul edilmektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir. Genel Episinus cinsinin boyut aralığında yer alır.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 5 mm arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2.5 ila 4 mm arasındadır.
Gövde Yapısı ve Renk: Episinus maculipes, Episinus cinsinin tipik morfolojik özelliklerini taşır, ancak bacaklarındaki belirgin lekelerle ayrılır.
Genel Görünüm: Karapaks (baş-göğüs kısmı) genellikle açık kahverengimsi veya grimsi tonlardadır.
Karın (Opisthosoma): Türün en belirgin özelliği, Episinus cinsinin genelinde olduğu gibi karın bölgesinin arka kısmının belirgin şekilde köşeli veya üçgenimsi bir yapıya sahip olmasıdır. Karın genellikle grimsi, kahverengimsi veya siyahımsı benekli desenlere sahiptir.
Bacaklar: Tür adı olan "maculipes"e uygun olarak, bacakları üzerinde belirgin koyu lekeler veya benekler bulunur. Bu özellik, diğer Episinus türlerinden ayrımında görsel bir ipucu sağlar. Bacaklar uzun ve incedir.
Ayırt Edici Özellikler: Bacaklardaki belirgin lekeler ve karın bölgesinin kendine özgü köşeli yapısı, Episinus maculipes'in görsel olarak tanınmasında önemli ipuçlarıdır. Ancak, kesin teşhis, özellikle benzer görünümlü türlerden ayırt etmek için erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Episinus cinsi, ilginç karın yapıları ve avlanma stratejileri ile dikkat çeker. Episinus maculipes'in bacaklarındaki lekeler, adından da anlaşılacağı üzere, bu türü ayırt etmede yardımcı bir özelliktir. Bu küçük örümcekler, genellikle yerde veya alçak bitki örtüsünde özel ağlar kurarak avlanırlar ve ekosistemde böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir ve insanlarla karşılaşmaktan genellikle kaçınırlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Episinus maculipes, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Ancak, avlanma stratejileri diğer Theridiidae türlerinden biraz farklıdır. Yere yakın, alçak bitki örtüsü arasında, genellikle yerde sürünen veya zıplayan böcekleri yakalamak için özel, düzensiz ve gergin ağlar kurarlar. Ağları genellikle diğer Theridiidae'ler kadar karmaşık değildir.
Avlanma Davranışı: Ağlarını genellikle bitki dalları arasına veya yapraklar arasına gererler. Ağlarına takılan avları (karıncalar, küçük böcekler, diğer örümcekler vb.), Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, genellikle korunaklı bir yerde, bitki kalıntıları veya yapraklar arasına gizlenmiş küçük, ipekten yapılmış yuvalara yumurta keselerini (kokon) bırakırlar. Yetişkinlere genellikle ilkbahar sonundan sonbahara kadar rastlanır.
Habitat Tercihi: Bu tür, Japonya'daki doğal yaşam alanlarında genellikle orman zeminleri, çalılıklar ve nemli alanların kenarlarındaki alçak bitki örtüsünde bulunur. Ağlarını genellikle yerden çok yüksek olmayan, gölgeli ve nemli yerlerde kurmayı tercih ederler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Episinus maculipes de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Theridiidae familyasındaki Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) hariç, çoğu türün zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Episinus maculipes de insanlar için tehlikeli değildir. Isırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Episinus maculipes de insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157805 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Syrio