Latrodectus geometricus

Latrodectus geometricus, halk arasında "Kahverengi Dul Örümceği" veya "Kahverengi Düğme Örümceği" olarak bilinen, Theridiidae familyasına ait, tıbbi önemi olan bir örümcek türüdür. Bu familyanın üyeleri düzensiz, yapışkan ağlar örerken, Latrodectus cinsi özellikle neurotoksik zehriyle bilinir ve "dul örümcekleri" olarak adlandırılır. Dişilerin, çiftleşme sonrası erkekleri yeme eğilimi nedeniyle bu isim verilmiştir, ancak bu her zaman gerçekleşmez.

Latrodectus geometricus, Theridiidae familyasına ait, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1841 yılında C.L. Koch tarafından tanımlanmıştır. "Geometricus" tür adı, örümceğin karın bölgesindeki geometrik desenlere atıfta bulunur. Kahverengi dul örümcekleri, daha çok bilinen siyah dul örümcekleri (Latrodectus mactans gibi) ile aynı cinsin üyeleridir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Latrodectus geometricus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Latrodectus Walckenaer, 1805
Tür (Species): Latrodectus geometricus C.L. Koch, 1841

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Latrodectus geometricus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre dünya çapında tropikal ve subtropikal bölgelerde yayılış gösteren kozmopolit bir türdür. Kökeninin Afrika veya Güney Amerika olduğuna inanılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri (özellikle Florida, Teksas, Kaliforniya, Hawaii), Avustralya, Japonya, Dominik Cumhuriyeti, Kosta Rika ve Güney Afrika gibi birçok yerde yaygındır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, özellikle Antalya gibi güney illerinden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye'nin sıcak ve Akdeniz ikliminin etkili olduğu bölgelerde yaygın olabileceğini göstermektedir. Ayrıca, bu türün siyah dul örümcekleri (Latrodectus mactans veya Latrodectus tredecimguttatus) ile rekabet edebileceği ve bazı bölgelerde onların yerini alabileceği de belirtilmektedir.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Diğer dul örümcekleri gibi, dişiler erkeklerden belirgin şekilde daha büyüktür.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 8 ila 13 mm arasındadır. Karınları küresel ve şişkindir.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3.4 ila 6.2 mm arasındadır. Erkekler dişilerden çok daha küçük ve incedir.
Gövde Yapısı ve Renk: Latrodectus geometricus, adını aldığı geometrik desenleriyle ve genellikle siyah duldan daha açık renkli oluşuyla ayırt edilir.
Genel Görünüm: Vücut rengi açık kahverengiden koyu kahverengiye, griye veya hatta siyaha kadar değişebilir. Karapaks genellikle kahverengidir. Bacaklar genellikle vücutla aynı renkte veya üzerinde koyu ve açık bantlar veya çizgiler bulunabilir. Patella (diz kapağı) ve tibia uçları daha koyu olabilir.
Karın (Opisthosoma): Karın genellikle koyu kahverengiden siyaha kadar değişir. En belirgin özelliği, karnın ventral (alt) kısmında bulunan ve diğer Latrodectus türlerindeki parlak kırmızı "kum saati" işaretinden farklı olarak turuncu-sarı veya kırmızımsı-turuncu renkteki kum saati şeklindeki işarettir. Karnın dorsal (üst) kısmında ise siyah ve beyaz geometrik desenler veya halka benzeri kahverengi lekeler bulunabilir. Karın ayrıca çok uzun, ince, kıl benzeri kıllarla kaplıdır.
Yumurta Kesesi (Kokon): Kahverengi dul örümceğinin yumurta keseleri oldukça ayırt edicidir. Genellikle pürüzlü, "tüylü", "dikenli" veya "çivili" bir yüzeye sahiptirler. Bu, diğer dul örümceklerinin pürüzsüz yumurta keselerinden farklıdır ve türün tanınmasında önemli bir ipucudur. Bir dişi ömrü boyunca 20'ye kadar yumurta kesesi üretebilir ve her bir kesede 120-150 yumurta bulunur. Yumurtalar yaklaşık 20 günde çatlar.
Ayırt Edici Özellikler: Karnın altındaki turuncu-sarı kum saati işareti, karnın üstündeki değişken geometrik desenler ve özellikle dikenli/pürüzlü yumurta keseleri, L. geometricus'u tanımlamada çok önemli görsel özelliklerdir. Ancak kesin teşhis, özellikle benzer görünümlü türlerden ayırt etmek için erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle mümkündür.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Latrodectus geometricus, diğer karadul türlerine göre genellikle daha açık renkli ve karın üzerindeki kum saati işaretinin rengi turuncu-sarı tonlarındadır. En belirgin ayırt edici özelliği ise dikenli veya tüylü yüzeye sahip yumurta keseleridir. Bu tür de neurotoksik zehir taşır ancak genellikle siyah duldan daha az tehlikeli kabul edilir, çünkü daha az miktarda zehir enjekte eder ve daha çekingen bir yapıya sahiptir. Habitat olarak insan yerleşimlerine daha yakın, açık ve dağınık alanları tercih etmeleri nedeniyle insanlarla karşılaşma olasılığı daha yüksek olabilir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Latrodectus geometricus, diğer dul örümcekleri gibi pasif avcılardır. Düzensiz, yapışkan ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler. Ağları genellikle yer seviyesine yakın, korunaklı ve loş yerlerde bulunur.
Avlanma Davranışı: Ağlarını genellikle insan yerleşimlerinin etrafındaki gizli ve korunaklı yerlerde kurarlar. Bahçelerde, boş kaplarda (kova, saksı), posta kutularında, giriş köşelerinde, depolarda, garajlarda, saçak altlarında ve dış mekan mobilyalarının alt kısımlarında sıkça bulunurlar. Küçük böcekleri (sinekler, sivrisinekler, böcekler) ve diğer örümcekleri avlarlar. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, ağlarının içinde, kolayca tanınabilen dikenli/pürüzlü yumurta keseleri bırakırlar. Bir dişi ömrü boyunca çok sayıda kokon üretebilir. Yetişkinlere genellikle ilkbahar sonu ve yaz aylarında rastlanır.
Habitat Tercihi: Bu tür, tropikal ve subtropikal iklimleri tercih eder. İnsan yerleşimlerinin yoğun olduğu kentsel ve banliyö alanlarında oldukça başarılıdırlar. Siyah dul örümceklerine göre daha açık ve dışa dönük alanları tercih etmeleri, insanlarla karşılaşma olasılıklarını artırabilir.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, Latrodectus geometricus zehirlidir ve tıbbi öneme sahip bir türdür. Bu cinsin zehri, alfa-latrotoksin (α-latrotoxin) adı verilen güçlü bir nörotoksin içerir.
İnsanlar İçin Tehlikesi (Latrodectism): Dişi Latrodectus geometricus'un ısırığı insanlarda latrodektizm adı verilen bir sendroma yol açabilir. Ancak, kahverengi dul örümceğinin zehri, siyah dul örümceğininkinden daha toksik olmasına rağmen (farelerde LD50 değeri 0.43 mg/kg iken, siyah dulda bu değerler daha yüksektir), genellikle daha az zehir enjekte etmeleri nedeniyle ısırıkları daha az şiddetli semptomlara neden olur. Bunun temel nedeni, kahverengi dulun zehri boşaltma mekanizmasının daha kısıtlı olmasıdır. Isırıkların çoğu lokalize etkilerle sınırlıdır ve ciddi sistemik komplikasyonlar nadirdir.
Belirtiler:Lokal ağrı: Isırık yerinde genellikle hafif ila orta şiddette ağrı.
Lokal reaksiyon: Kızarıklık, şişlik ve hafif hassasiyet.
Sistemik belirtiler (daha az yaygın): Kas krampları (özellikle karın bölgesinde), mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, terleme, huzursuzluk ve hafif tansiyon yükselmesi gibi semptomlar görülebilir.
Ciddi komplikasyonlar: Nadiren, küçük çocuklarda, yaşlılarda veya bağışıklığı zayıf bireylerde solunum güçlüğü veya ciddi kas spazmları gibi daha ciddi durumlar oluşabilir. Madagaskar'da, yetersiz tedavi gören zayıf durumdaki iki kişinin ölümünün L. geometricus ısırığıyla ilişkilendirildiği vakalar bildirilmiştir, ancak genel olarak ölümcül ısırıklar son derece nadirdir.
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Belirtiler genellikle ısırıktan sonra başlar ve birkaç gün sürebilir. Ağrı genellikle ısırık bölgesiyle sınırlıdır veya yakındaki dokulara yayılabilir. Genellikle siyah dul ısırıklarına göre daha hafif seyreder.

Tedavi Prosedürü (İlk Yardım):Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Yerini Temizleyin: Bölgeyi sabun ve suyla nazikçe temizleyin.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için ısırık bölgesine buz veya soğuk kompres uygulayın.
Tıbbi Yardım Alın: Semptomlar şiddetlenirse veya endişe verici hale gelirse bir sağlık kuruluşuna başvurun. Çoğu durumda semptomatik tedavi (ağrı kesiciler, kas gevşeticiler) yeterlidir. Antivenom genellikle gerekli değildir, ancak ciddi vakalarda veya risk altındaki hastalarda değerlendirilebilir.

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Latrodectus geometricus'un zehri diğer dul örümceklerine göre daha az miktarda enjekte edildiği için ısırıkları genellikle daha az tehlikeli kabul edilir. Ancak yine de, hassas bireylerde ciddi semptomlara yol açma potansiyeli vardır ve bu nedenle ısırık durumunda tıbbi değerlendirme önemlidir. Özellikle ayırt edici yumurta keseleri, bu türün ev ve bahçe gibi insan yerleşimlerine yakın alanlarda varlığını anlamamıza yardımcı olabilir. Doğada bu türle karşılaşıldığında doğrudan temastan kaçınılmalıdır."

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
araneae - Latrodectus geometricus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2135/Latrodectus_geometricus (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2157642 (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
Wikipedia - Latrodectus geometricus: Türün genel bilgileri, habitatı, davranışı ve zehir toksisitesi hakkında detaylı bilgi.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Latrodectus_geometricus (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
Tekniktürk - Kötü Kadın Karadul: Karşınızda Karadul Örümceği: Genel karadul bilgileri ve Latrodectus geometricus hakkında kısa bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://teknikturk.com.tr/TR/bilgi-merkezi/4174/kotu-kadin-karadul-karsinizda-karadul-orumcegi (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
Kırıkkale Üniversitesi Doktora Tezi - Antalya Havzası Bazı Zararlı Böcekler: Antalya havzasında tespit edilen örümcek türleri arasında Latrodectus geometricus kaydı.
Kaynağa Erişim: https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/205463/yokAcikBilim_315728.pdf?sequence=-1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 19 Haziran 2025).
http://www.photography.mattfield.com