Metellina mengei

Harika bir örümcek türü daha! Metellina mengei, Tetragnathidae familyasına (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri) ait özel bir örümcek türüdür. "Mengei" ismi, Alman araknolog ve doğa bilimci Franz Anton Menge'ye (1808-1880) ithafen verilmiştir.

Metellina mengei: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Metellina mengei için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Uzun Çeneli Küre Ağ Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır.

Metellina mengei, Tetragnathidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik bölgede (Avrupa ve Asya'nın bir kısmı) yayılış göstermektedir. İlk olarak 1899 yılında Blackwall tarafından tanımlanmıştır. Genellikle ormanlık alanlarda, orman kenarlarında, çalılıklarda ve bahçelerde, özellikle nemli ve gölgeli yerlerde bulunurlar.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Metellina mengei'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Tetragnathidae Menge, 1866 (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Metellina Chamberlin & Ivie, 1941
• Tür (Species): Metellina mengei (Blackwall, 1869)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Metellina mengei, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede geniş bir yayılışa sahiptir. Avrupa'nın büyük bir kısmında, Kafkaslar'da, Rusya'da ve Asya'nın bazı bölgelerinde bulunur.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer alan bir türdür. Bu, türün Türkiye genelinde çeşitli habitatlarda bulunabileceği anlamına gelir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. ormanlık alanlar, parklar, bahçeler, çalılıklar) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir, çünkü bu tür geniş bir habitata tolerans gösterir ve sıkça karşılaşılan bir türdür. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4-6 mm civarındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3-5 mm civarındadır.
• Renk: Genellikle kahverengimsi veya grimsi tonlardadır.
• Karapaks (Prosoma): Sarımsı kahverengiden koyu kahverengiye kadar değişebilir, genellikle koyu bir orta bandı veya lekelenmeleri olabilir.
• Karın (Opisthosoma): Değişken bir yapıya sahiptir. Genellikle grimsi veya kahverengimsi sarı bir zemin üzerinde koyu, zikzaklı veya yaprak şeklinde bir desen bulunur. Bu desen tür teşhisinde yardımcı olabilir.
• Bacaklar: Uzun ve narin olup, genellikle sarımsı kahverengi ve üzerinde belirgin koyu halkalar veya lekeler taşır.
• Ayırt Edici Özellikler:Küçük Küre Ağları: Genellikle dikey, ağın ortasında boşluk bulunan küre ağları örerler. Bu ağlar genellikle bitki örtüsü arasına, yere yakın veya orta yükseklikte kurulur.
• Keliserler: Metellina cinsinin üyelerinde olduğu gibi, ağız parçaları (keliserler) nispeten uzundur.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Metellina mengei gibi küre ağ ören örümcekler, böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Bu türlerin yaygın olması, bulundukları ekosistemin sağlıklı olduğunu gösterir. Bacaklarındaki halkalı desenler ve karındaki belirgin desenler, onu benzer türlerden ayırt etmede önemli morfolojik özelliklerdir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Küre Ağı): Metellina mengei, tipik olarak küçük, dikey, dairesel küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle nemli ve gölgeli alanlarda, bitki örtüsü arasına veya yere yakın kurulur. Meta cinsi ile benzer şekilde, ağın ortasında genellikle örümceğin avını beklediği bir boşluk bulunur.
• Habitat Tercihi: Bu türler çeşitli habitatlarda bulunabilir:
• Ormanlık Alanlar ve Orman Kenarları: Ağaçların alt kısımları, çalılıklar.
• Bahçeler ve Parklar: Bitki örtüsünün yoğun olduğu yerler.
• Nemli ve Gölgeli Alanlar: Özellikle yüksek nemli ortamları severler.
• Bataklık ve Sulak Alan Kenarları: Bitki örtüsünün yoğun olduğu yerler.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük uçan böcekler (sinekler, sivrisinekler, yaprak bitleri) ve diğer küçük eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Yetişkin bireyler genellikle ilkbahar sonu ve yaz aylarında (Mayıs-Eylül arası) daha sık görülürler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük uçan böceklerdir.
• Üreme: Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır ve bu keseyi genellikle ağaca, yapraklara veya diğer bitki örtüsüne gizlerler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Metellina mengei de zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Metellina mengei'nin insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları küçük olduğu (genellikle 3-6 mm) ve zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Bu küçük örümceklerin zehirleri, temel olarak avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insan sağlığı için bir risk oluşturmaz. Isırık durumunda ortaya çıkan semptomlar genellikle hafif ve lokalizedir, arı sokmasına benzer. Bu türlerle karşılaşma olasılığı yüksek olsa da, zararları yok denecek kadar azdır.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Metellina mengei Kayıtları

Metellina mengei, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş bir türdür. Geniş bir Palearktik yayılışa sahip olması nedeniyle Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde bulunabilir. İstanbul'da da parklar, bahçeler, ormanlık alanlar ve diğer yeşil habitatlarda bulunma potansiyeli oldukça yüksektir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Metellina mengei - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/320/Metellina_mengei (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2196884 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Tetragnathidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Metellina mengei'nin Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
8. Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Blackwall, J. (1869b). Description of a new species of Linyphia. Annals and Magazine of Natural History (4) 3: 395-396. (Bu kaynakta M. mengei'nin orijinal tanımı yer almaktadır).

Fotoğraf:André Karwath aka Aka