Metellina merianae

Harika bir örümcek türü daha! Metellina merianae, Tetragnathidae familyasına (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri) ait özel bir örümcek türüdür. "Merianae" ismi, ünlü Alman doğa bilimci ve illüstratör Maria Sibylla Merian'a (1647-1717) ithafen verilmiş olabilir. Bu tür, bilim dünyasında oldukça yaygın ve bilinen bir örümcek türüdür.

Metellina merianae: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Metellina merianae için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Uzun Çeneli Küre Ağ Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. Halk arasında bazen "Gölgeli Küre Ağ Örümceği" gibi isimlerle de anılabilir, zira nemli ve gölgeli yerlerde sıkça görülür.

Metellina merianae, Tetragnathidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik bölgede (Avrupa ve Asya'nın bir kısmı) ve Kuzey Afrika'da geniş bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1761 yılında Scopoli tarafından tanımlanmıştır. Genellikle ormanlık alanlarda, orman kenarlarında, çalılıklarda, bahçelerde, eski binalarda, mağara girişlerinde ve köprü altlarında, özellikle nemli ve gölgeli yerlerde bulunurlar.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Metellina merianae'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder):: Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Tetragnathidae Menge, 1866 (Uzun Çeneli Küre Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Metellina Chamberlin & Ivie, 1941
• Tür (Species): Metellina merianae (Scopoli, 1763)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Metellina merianae, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgede (Avrupa, Kafkaslar, Rusya, Orta Asya, Japonya, Kuzey Afrika) geniş bir yayılışa sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da sıkça yer alan yaygın bir türdür. Bu, türün Türkiye genelinde çeşitli habitatlarda bulunabileceği anlamına gelir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. ormanlık alanlar, parklar, bahçeler, çalılıklar, köprü altları, nemli duvarlar) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir, çünkü bu tür geniş bir habitata tolerans gösterir ve kentsel alanlarda da görülebilir. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4-8 mm civarındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4-6 mm civarındadır.
• Renk: Genellikle değişken kahverengimsi veya grimsi tonlardadır.
• Karapaks (Prosoma): Sarımsı kahverengiden kırmızımsı kahverengiye kadar değişebilir, genellikle koyu bir orta bandı veya radyal çizgileri olabilir.
• Karın (Opisthosoma): En ayırt edici özelliklerinden biridir. Genellikle açık kahverengi, grimsi veya krem rengi bir zemin üzerinde koyu renkli, girintili çıkıntılı, "yaprak şeklinde" veya "ok şeklinde" bir desen bulunur. Bu desen oldukça belirgindir ve tür teşhisinde önemli bir ipucudur. Karının yanları da bazen koyu lekelere sahip olabilir.
• Bacaklar: Uzun ve narin olup, genellikle sarımsı kahverengi ve üzerinde belirgin koyu halkalar veya lekeler taşır. Özellikle eklemlerde koyulaşmalar görülebilir.
• Ayırt Edici Özellikler:Tipik Küre Ağları: Genellikle dikey veya hafif eğimli, ağın ortasında örümceğin avını beklediği boşluk bulunan küre ağları örerler. Ağları genellikle diğer küre ağ örümceklerine göre daha düzensiz ve daha az gergin olabilir.
• Habitat Tercihi: Gölgeli ve nemli yerleri tercih etmesi.
• Karın Deseni: Karındaki belirgin, yaprak şeklindeki desen.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Metellina merianae gibi yaygın ve adaptasyon yeteneği yüksek türler, şehir ekosistemlerinde bile önemli bir yer tutar. Küre ağları, uçan böcek popülasyonlarının kontrolünde etkili bir araçtır. Karın üzerindeki karakteristik desen, doğada bu türü tanımak için iyi bir görsel ipucudur ve onu benzer diğer Metellina türlerinden ayırt etmeye yardımcı olur.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Küre Ağı): Metellina merianae, tipik olarak küçük ila orta büyüklükte, dikey veya hafif eğimli küre ağları (orb web) örer. Ağın ortasında, örümceğin dinlendiği ve avını beklediği bir boşluk bulunur. Bu ağlar genellikle nemli ve gölgeli alanlarda, bitki örtüsü arasına, ağaç gövdelerine, duvarlara veya köprü altlarına kurulur.
• Habitat Tercihi: Bu türler çok çeşitli habitatlarda bulunabilir:
• Ormanlık Alanlar ve Orman Kenarları: Ağaçların alt kısımları, çalılıklar.
• Bahçeler ve Parklar: Bitki örtüsünün yoğun olduğu yerler.
• Eski Binalar, Mahzenler, Köprü Altları: Karanlık, nemli ve korunaklı yerler.
• Mağara Girişleri ve Tüneller: Işığın az olduğu, nemli alanlar.
• Nemli ve Gölgeli Alanlar: Özellikle yüksek nemli ortamları severler.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük uçan böcekler (sinekler, sivrisinekler, güveler) ve diğer küçük eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Yetişkin bireyler genellikle ilkbahar sonundan sonbahara kadar (Nisan-Ekim arası) daha sık görülürler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük uçan böceklerdir.
• Üreme: Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır ve bu keseyi genellikle ağaca, yapraklara, duvar çatlaklarına veya diğer korunaklı yerlere gizlerler. Yumurta kesesi genellikle küresel veya oval şekildedir ve grimsi-kahverengi ipekten yapılır.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Metellina merianae de zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Metellina merianae'nin insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları küçük ila orta arasıdır (genellikle 4-8 mm) ve zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya tahrik edildiklerinde ısırırlar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Bu küçük örümceklerin zehirleri, temel olarak avlarını etkisiz hale getirmeye yöneliktir ve insan sağlığı için bir risk oluşturmaz. Isırık durumunda ortaya çıkan semptomlar genellikle hafif ve lokalizedir, arı sokmasına benzer. Bu türlerle karşılaşma olasılığı yüksek olsa da, zararları yok denecek kadar azdır.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Metellina merianae Kayıtları

Metellina merianae, Türkiye örümcek faunası içinde yaygın olarak kaydedilmiş bir türdür. Geniş bir Palearktik ve Kuzey Afrika yayılışına sahip olması nedeniyle Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde bulunabilir. İstanbul'da da parklar, bahçeler, ormanlık alanlar, köprü altları ve diğer nemli/gölgeli habitatlarda bulunma potansiyeli oldukça yüksektir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Metellina merianae - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/321/Metellina_merianae (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2196885 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Tetragnathidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Metellina merianae'nin Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
8. Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Scopoli, J. A. (1763). Entomologia Carniolica exhibens Insecta Carnioliae indigena et distributa in ordines, genera, species, varietates. Methodo Linnaeana. Vindobonae, 420 pp. (Bu kaynakta M. merianae'nin orijinal tanımı yer almaktadır).

Fotoğraf:Adrian Tync -