Mugil cephalus
Mugil cephalus, Kefaller (Mugilidae) familyasının en bilinen ve ticari açıdan en önemli türlerinden biridir. Kozmopolit bir dağılıma sahip olup, dünyanın tropikal, subtropikal ve ılıman kıyı sularında yaygındır. Tuzluluk ve sıcaklık değişimlerine karşı yüksek toleransı (örihalin) ile bilinir.
Taksonomik Sınıflandırma
SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaTürkçe AdıHas Kefal, İnce Kefal, Topbaş Kefal, Çizgili Kefal(İngilizce'de Flathead Grey Mullet olarak geçer.)Bilimsel AdıMugil cephalus (Linnaeus, 1758)Latince AnlamıMugil: Latince'de "Kefal" anlamına gelir. Cephalus: Antik Yunanca kephalos kelimesinden türemiştir ve "kafa" anlamına gelir, türün belirgin, geniş ve basık kafasına atıfta bulunur.Âlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Mugilidae (Kefaller)Cins (Genus)Mugil
Genel Özellikler ve Ekoloji
Fiziksel Özellikler:
- Boyut: Yaygın uzunluğu 30 ila 75 cm arasındadır. Maksimum boyu 100 cm, bazı kaynaklarda 120 cm olarak bildirilmiştir. Maksimum ağırlığı 8 kg civarındadır.
- Renk ve Desen: Sırtı zeytin yeşili veya mavimsi gri, yanları gümüşi ve karnı beyaza yakındır. Vücudun üst yarısında, pul sıralarını takip eden 6 ila 7 belirgin koyu yatay çizgi bulunur.
- Karakteristik Özellikler:
- Kafa: Geniş, basık ve küt burunludur.
- Yağlı Göz Kapağı: Gözbebeğinin çoğunu kaplayan gelişmiş yağlı göz kapağı (adipoz göz kapağı) mevcuttur.
- Yan Çizgi: Gözle görülür bir yan çizgiye sahip değildir.
Habitat ve Dağılım:
- Dağılım Alanı: Dünya çapında kozmopolit bir dağılıma sahiptir; tropikal, subtropikal ve ılıman suların kıyı bölgelerinde bulunur. Akdeniz ve Karadeniz dahil olmak üzere Doğu Atlantik'te yaygındır.
- Tuzluluk Toleransı (Örihalin): Çok geniş bir tuzluluk aralığına toleranslıdır (örihalin); deniz suyundan (35 ppt) tatlı suya (0 ppt) kadar uyum sağlayabilir. Nehir ağızlarına, acı su körfezlerine ve lagünlere girer.
- Derinlik ve Sıcaklık: 0 ila 120 metre derinlikte, genellikle kıyıya yakın sığ sularda (0-10 m) ve 8°C ile 24°C arasındaki sıcaklıklarda bulunur.
Davranış ve Diyet:
- Davranış: Genellikle gündüzleri aktif olan, sürü halinde yaşayan bir türdür. Kumlu veya çamurlu dipler üzerinde gezinirler.
- Diyet: Bentik (dipte yaşayan) organizmalarla ve tortullarla beslenir. Diyetini temel olarak mikroalgler, detritus (organik kalıntılar) ve zooplankton oluşturur. Besin zincirinin tabanında önemli bir halkadır.
- Mide: Yuttuğu tortulları öğütmeye yarayan taşlık benzeri bir mide yapısına sahiptir.
Üreme:
- Üreme Şekli: Katadrom bir türdür (büyümek için tatlı veya acı sulara göç eder, ancak üremek için deniz suyuna geri döner).
- Göç ve Yumurtlama: Yetişkinler, yumurtlamak için derin ve açık deniz sularına göç ederler.
- Yumurtalar ve Larvalar: Yumurtalar pelajiktir (suda yüzer). Larvalar ve genç yavrular, yırtıcılardan korunmak ve beslenmek için tekrar kıyıya yakın sığ sulara geri dönerler.
- Olgunluk: Erkekler genellikle 3 yıl, dişiler 4 yıl civarında cinsel olgunluğa ulaşır. Bir dişi 800 bin ila 2.6 milyon yumurta bırakabilir.
Zehirlilik ve Korunma Durumu
- Zehirlilik: Mugil cephalus zehirli değildir ve insanlar için zararsızdır.
- Ticari Önemi: Dünyadaki en önemli ticari balık türlerinden biridir. Taze, kurutulmuş, tuzlanmış ve dondurulmuş olarak pazarlanır. Özellikle yumurtaları (havyarı) çok değerlidir ve taze veya isli olarak satılır (Bottarga veya Avgotaraho gibi).
- Korunma Durumu (IUCN): IUCN Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren (Least Concern - LC) kategorisinde listelenmiştir (2022 değerlendirmesi).
Araştırma ve Kaynaklar: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
(Bilgiler, Ichthyoloji, FishBase, IUCN ve deniz biyolojisi veri tabanlarından derlenmiştir.)
