Nesticidae

Nesticidae, Araneae (örümcekler) takımına ait bir örümcek familyasıdır. Genellikle küçük ila orta büyüklükte örümcekleri içerirler ve dünya çapında yayılış gösterirler. Bu familyanın en bilinen özelliği, genellikle nemli ve karanlık, kapalı habitatlarda bulunmalarıdır.

Taksonomik Sınıflandırma

Nesticidae familyasının bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Üst Familya (Superfamily): Araneoidea
• Familya (Family): Nesticidae Simon, 1894

Nesticidae Familyasına Bağlı Bazı Cinsler:

• Nesticus Thorell, 1869 (En yaygın cinslerden biridir)
• Nesticella Lehtinen & Saaristo, 1980
• Canarionesticus Wunderlich, 1992
• Carpathonesticus Lehtinen & Saaristo, 1980
• Eidmannella Roewer, 1935
• Gaucelmus Keyserling, 1884
• Typhlonesticus Kulczynski, 1914

Genel Özellikler

• Boyut: Çoğu Nesticidae türü küçük ila orta büyüklüktedir. En büyük türlerin vücut uzunluğu yaklaşık 2,5 cm'ye (1 inç) kadar ulaşabilir.
• Görünüm: Genellikle Theridiidae (Küresel Ağ Örümcekleri) familyasındaki bazı türlere ve Linyphiidae (Cüce Ağ Örümcekleri) familyasındaki bazı türlere benzerler. Karın (opisthosoma) kısmı genellikle dorsalde koyu desenlere sahiptir.
• Ağ Yapısı: Düzensiz, dağınık (uzay ağı) ağlar kurarlar. Bu ağlar genellikle çatlaklarda, mağaralarda, mahzenlerde, kuyularda ve benzeri kapalı, karanlık ve nemli yerlerde inşa edilir. Ağın merkezinde genellikle örümceğin saklandığı bir tüp veya sığınak bulunur.
• Ayırt Edici Özellikler: Taksonomik olarak ayırt edici özellikleri arasında pedipalplerin ve dişi epigynlerinin morfolojisi bulunur. Mağara adaptasyonları gösteren türlerde gözlerde körelme veya tamamen gözsüzlük görülebilir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Habitat Tercihi: Nesticidae familyası üyeleri, genellikle kapalı ve nemli habitatları tercih ederler. Bu nedenle "mağara örümcekleri" olarak da bilinirler. Başlıca habitatları şunlardır:
• Doğal kireçtaşı mağaraları
• Yapay mağaralar, sığınaklar
• Mahzenler (kilerler)
• Terk edilmiş madenler
• Kuyular
• Binaların nemli ve karanlık kısımları
• Bazı türler epigeik habitatlarda (yer yüzeyi habitatları) da bulunabilir, ancak genellikle saklanma gerektiren nemli ve karanlık mikrohabitatları tercih ederler.
• Yaşam Tarzı: Genellikle pusu kurarak avlanan örümceklerdir. Ağları, avların yakalanması için stratejik olarak yerleştirilir.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Ağlarına takılan küçük böcekler ve diğer eklembacaklılarla beslenirler.
• Üreme: Dişiler, genellikle bir ipek kesesi içinde yumurtalarını bırakır ve bu keseyi ağlarına asarlar veya korunaklı bir yere gizlerler. Yumurta kesesi (ootheca) genellikle küresel veya oval şekillidir. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra dağılırlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Nesticidae familyası üyeleri de zehirlidir. Avlarını etkisiz hale getirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Nesticidae türlerinin insanlara karşı tehlikesi genellikle düşüktür. Isırık vakaları nadirdir ve zehirleri insanlar üzerinde ciddi sistemik etkilere yol açmaz.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Mağara örümceklerinin zehirleri genellikle avlarını felç etmek ve sindirmek için yeterli güçtedir, ancak insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Çoğu durumda, ısırık belirtileri lokalize ve hafiftir, arı sokmasına benzer semptomlarla sınırlıdır.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Nesticidae ısırığı için özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatiktir ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Isırık bölgesini sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için ısırık bölgesine temiz bir bez içine sarılmış buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse, yayılırsa, alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.

Türkiye'deki Nesticidae Kayıtları

Türkiye'nin mağaraları, Nesticidae familyası üyeleri için önemli habitatlardır. Türkiye'den Nesticus eremita gibi türlerin faunistik kayıtları bulunmaktadır. Bu da Türkiye'nin zengin bir mağara örümceği faunasına sahip olduğunu göstermektedir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
3. Vikipedi (Nesticidae): Nesticidae familyası hakkında genel bilgiler ve taksonomik sınıflandırma.
4. Kaynağa Erişim: Nesticidae - Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Nesticidae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
5. ResearchGate (NEW FAUNISTIC RECORDS FROM TURKISH CAVES FOR THE FAMILY NESTICIDAE): Türkiye mağaralarından Nesticidae familyası için yeni faunistik kayıtları içeren akademik çalışma.
6. Kaynağa Erişim: Özüt, M. (2016). NEW FAUNISTIC RECORDS FROM TURKISH CAVES FOR THE FAMILY NESTICIDAE (ARACHNIDA; ARANEAE). https://www.researchgate.net/publication/299461439_NEW_FAUNISTIC_RECORDS_FROM_TURKISH_CAVES_FOR_THE_FAMILY_NESTICIDAE_ARACHNIDA_ARANEAE (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
7. Pholcidae.de (Nesticidae): Nesticidae familyasının genel özelliklerini ve Nesticus cellulanus gibi türlerin fotoğraflarını içeren bir kaynak.
8. Kaynağa Erişim: Nesticidae - Pholcidae.de. http://www.pholcidae.de/spider_key/Nesticidae.html (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
9. ZooKeys (A survey of the spider family Nesticidae...): Asya ve Madagaskar'daki Nesticidae türlerinin incelenmesi ve yeni türlerin tanımlanması üzerine akademik makale.
10. Kaynağa Erişim: Lin, Y. C., Komposch, C., & Li, S. Q. (2016). A survey of the spider family Nesticidae (Arachnida, Araneae) in Asia and Madagascar, with the description of forty-three new species. ZooKeys, 419, 87-102. https://zookeys.pensoft.net/article/8629/ (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
11. Fotoğraf:Marshal Hedin - http://www.bio.sdsu.edu/pub/spiders/Aty/index.html