Platnickina nigropunctata

Platnickina nigropunctata, "Dolaşık Ağ Örümcekleri" veya "Tarak Ayaklı Örümcekler" olarak bilinen Theridiidae familyasına ait küçük bir örümcek türüdür. Bu familya, tipik olarak düzensiz, yapışkan ağlar örerek avlanan türleri barındırır. Platnickina cinsi, özellikle canlı renkleri ve belirgin siyah lekelere sahip olmalarıyla dikkat çeken türleri içerir.

Platnickina nigropunctata, Theridiidae familyasına ait küçük, zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1846 yılında Lucas tarafından tanımlanmıştır. "Nigropunctata" tür adı Latince'de "siyah noktalı" anlamına gelir ve bu örümceğin vücudundaki, özellikle karapaks (baş-göğüs) ve sternum (göğüs plakası) üzerindeki belirgin siyah noktalara veya lekelere atıfta bulunur. Bu özellik, türün tanınmasında ayırt edici bir morfolojik özelliktir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Platnickina nigropunctata'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Theridiidae Sundevall, 1833 (Dolaşık Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Platnickina Koçak & Kemal, 2008
• Tür (Species): Platnickina nigropunctata (Lucas, 1846)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Platnickina nigropunctata, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir. Bu, Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya'nın bazı kısımlarını kapsayan bir coğrafyadır. Arnavutluk'ta da yeni bir kayıt olarak belirtilmiştir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, özellikle Marmara ve Ege bölgeleri gibi ılıman iklime sahip bölgelerden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Örneğin, Bursa ilinin Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçelerinden ve özellikle Longoz Ormanı, Uluabat Gölü çevresi (Manastır Adası, Şeytan Adası, Halilbey Adası) gibi sulak ve bitki örtüsü zengini alanlardan örnekler bildirilmiştir. Bu durum, türün Türkiye'deki yayılışının belirli coğrafi ve habitat tipleriyle ilişkili olabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Platnickina nigropunctata küçük boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 4 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2.5 ila 3.5 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, parlak renkleri ve üzerindeki siyah noktalarla karakterizedir.
• Genel Görünüm: Prosoma (baş-göğüs) genellikle beyazımsı renktedir, ancak ortasında belirgin bir siyah orta bant ve yanlarında da siyah işaretler bulunur. Sınırları da siyah bir çizgi ile çevrilidir. Sternum (göğüs plakası) beyazımsı olup, ön kısmında tek bir siyah nokta ve her iki yanında üçer adet koyu nokta bulunur.
• Çeliserler (ağız parçaları): Promargin (ön kenar) dişsizdir.
• Bacaklar: Genellikle açık renkli olup, üzerinde koyu bantlar veya noktalar bulunabilir. Üçüncü bacak çiftinin metatarsusunda (bir bacak segmenti) trikobotri (duyusal kıllar) bulunur; bu, Platnickina cinsini diğer Theridiidae cinslerinden ayıran özelliklerden biridir.
• Karın (Opisthosoma): Karın oval ve vücuttan daha yüksek değildir. Genellikle açık renkli bir zemin üzerinde siyah noktalı veya benekli bir desen bulunur.
• Ayırt Edici Özellikler: Parlak renkli prosoma ve sternum üzerindeki belirgin siyah noktalar bu türün görsel olarak tanınmasında önemli ipuçlarıdır. Ancak kesin teşhis için üreme organlarının (erkek palpal organları ve dişi epigyne) mikroskopik incelenmesi gereklidir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Platnickina nigropunctata, adını vücudundaki 'siyah noktalardan' alan, oldukça çekici görünüme sahip küçük bir Theridiidae türüdür. Özellikle prosoma ve sternumundaki desenler, onu diğer türlerden ayırmada yardımcıdır. Bu örümcekler genellikle alçak bitki örtüsünde, çalılıklarda ve nemli ormanlık alanlarda yaşarlar. Ağları tipik Theridiidae örgüsüdür ve küçük böcekleri avlayarak doğal ekosistemde faydalı bir dengeleyici rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir ve doğada insanlarla temastan aktif olarak kaçınma eğilimindedirler."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Platnickina nigropunctata, diğer Theridiidae üyeleri gibi pasif avcılardır. Düzensiz, yapışkan ağlarını kurar ve avlarının ağa takılmasını beklerler. Ağları genellikle küçük bitki dalları arasında veya alçak bitki örtüsünde kurulur.
• Avlanma Davranışı: Genellikle ormanlık alanlar, çalılıklar ve kıyı kumulları gibi bitki örtüsü açısından zengin habitatlarda bulunurlar. Özellikle Akdeniz iklimine sahip bölgelerde, nemli orman zeminleri veya sazlık alanlar gibi nemli yerlerde de görülebilirler. Küçük böcekleri ve diğer küçük eklembacaklıları avlarlar. Ağlarına takılan avları, Theridiidae familyasına özgü olan dördüncü bacak çiftindeki taraklı yapıyı kullanarak ipekle sarar ve zehirleyerek etkisiz hale getirirler.
• Üreme: Dişiler, ağlarının içinde ipekten yapılmış yumurta keseleri bırakırlar. Yetişkin bireylere genellikle ilkbahar ve yaz aylarında rastlanır.
• Habitat Tercihi: Bu tür, geniş bir habitat yelpazesine sahip olsa da, özellikle Akdeniz iklimi olan bölgelerdeki ormanlık alanlar, çalılıklar, kıyı kumulları ve sulak alanların kenarları gibi yerlerde daha yaygındır.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Platnickina nigropunctata da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Theridiidae familyasındaki Karadul örümcekleri (Latrodectus spp.) hariç, çoğu türün zehri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Platnickina nigropunctata da insanlar için tehlikeli değildir. Isırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Bir tehdit hissettiklerinde veya ezilme riski altında kaldıklarında ısırabilirler. Ancak ısırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Theridiidae familyasının büyük çoğunluğu gibi, Platnickina nigropunctata da insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri, avladıkları küçük böcekler üzerinde etkilidir ve ekolojik dengenin önemli bir parçasıdır. Yanlışlıkla ısırılma durumunda bile, semptomlar genellikle hafif ve geçicidir. Bu küçük örümcekler, doğadaki böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı bir role sahiptir."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde iyileşir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
3. araneae - Platnickina nigropunctata - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve fiziksel özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2209/Platnickina_nigropunctata (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/4550688 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
7. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
9. Uludağ Üniversitesi Açık Erişim Sistemi - Bursa İli Karacabey ve Mustafakemalpaşa İlçeleri Örümcek (Arachnida, Araneae) Faunası'nın Belirlenmesi: Türkiye'deki bazı bölgelerden Platnickina nigropunctata gözlem kayıtları.
10. Kaynağa Erişim: https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstreams/2761ba25-28f0-4d97-8ee2-418b92ef2ea9/download (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
11. ResearchGate - Medically significant spiders (Arachnida: Araneae) and hymenopterans (Insecta: Hymenoptera) of Albania: A comprehensive review of ecology and venom toxicity: Arnavutluk'taki yeni kayıtlar ve genel zehir bilgileri.
12. Kaynağa Erişim: https://www.researchgate.net/publication/388412966_Medically_significant_spiders_Arachnida_Araneae_and_hymenopterans_Insecta_Hymenoptera_of_Albania_A_comprehensive_review_of_ecology_and_venom_toxicity_Polish_Journal_of_Entomology_94null_13-35 (Erişim tarihi: 20 Haziran 2025).
13. https://inaturalist.lu/photos/169901155