Polyommatus buzulmavi–

Polyommatus buzulmavi, adını kanatlarının eşsiz, parlak, buz mavisi renginden alan, Lycaenidae familyasına ait endemik bir kelebek türüdür. Bilim dünyasına yeni kazandırılan bu nadir ve güzel kelebek, Türkiye'nin yüksek rakımlı dağlık bölgelerinde yaşar ve ülkemizin biyolojik çeşitliliğinin ne kadar zengin olduğunu gösteren önemli bir örnektir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Polyommatus buzulmavi, yaklaşık 25-30 mm kanat açıklığına sahip, orta-küçük boy bir kelebek türüdür. Erkeklerinin kanat üstleri, güneşte parlayan, soğuk, buz mavisi bir renge sahiptir. Dişileri ise daha mat, koyu kahverengidir ve kanat altlarında belirgin beyaz noktalar bulunur. Bu türün taksonomik statüsü, üzerinde devam eden araştırmalar nedeniyle bazen alt tür olarak da sınıflandırılabilir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
• Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
• Aile (Family): Lycaenidae (Mavi kelebekler)
• Cins (Genus): Polyommatus
• Tür (Species): Polyommatus buzulmavi (Yağmur, 2024)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Polyommatus buzulmavi, Türkiye'ye özgü (endemik) bir türdür. Bilinen yayılış alanı, özellikle Doğu Anadolu'nun yüksek rakımlı dağlık bölgeleridir.

• Habitat Tercihi: Genellikle 2000 metrenin üzerindeki yüksek rakımlarda, alp tipi çayırlarda, kayalık yamaçlarda ve bol güneşi olan bozkırlarda yaşar.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Polyommatus buzulmavi kelebeği, genellikle yılda bir nesil verir ve uçuş dönemi, habitatının yüksek rakımlı doğası nedeniyle kısa bir döneme, genellikle yaz aylarına (Haziran-Ağustos) denk gelir.

• Yaşam Döngüsü: Dişiler, tırtıllarının beslendiği ve yüksek dağlık bölgelere adapte olmuş özel bitkilerin üzerine yumurtalarını bırakır. Tırtılları da diğer Polyommatus türleri gibi karıncalarla simbiyotik bir ilişki kurabilir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

• Ekolojik Rolü: Bulunduğu ekosistemde tozlaşmaya yardımcı olan önemli bir canlıdır. Yüksek dağ ekosistemlerinin sağlığı için bir gösterge türü olarak da işlev görebilir.
• Bilimsel Önemi: Endemik ve uzmanlaşmış bir tür olması, onu evrimsel biyoloji, genetik ve adaptasyon çalışmaları için değerli bir model organizma yapar.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Polyommatus buzulmavi, çok sınırlı bir coğrafi alana özgü olduğu için hassas bir tür olarak kabul edilir. Bu tür, iklim değişikliğinden ve insan faaliyetlerinden doğrudan etkilenme riski taşımaktadır.
• Tehditler:
• İklim Değişikliği: Yaşam alanları yüksek rakımlı olduğu için küresel ısınmadan en çok etkilenen türlerden biridir. Habitatlarının yukarı doğru kayması, yaşam alanını daraltmaktadır.
• Habitat Kaybı: Yüksek dağ bölgelerinde gelişen turizm (örneğin kayak merkezleri) ve hayvancılık faaliyetleri, türün hassas yaşam alanlarını tahrip edebilir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Yağmur, E. A. (2024). A new species of Polyommatus from Turkey.
• Kunt, K. B. (2018). Checklist of butterflies (Lepidoptera: Rhopalocera) of Turkey.
• European Environment Agency.
• Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.

Fotoğraf:(c) Murat Kurtel – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)