Polyommatus guezelmavi
Polyommatus guezelmavi, Lycaenidae familyasına ait, adını Türkçede "güzel mavi" anlamına gelen kelimelerden alan endemik bir kelebek türüdür. Bu kelebek, özellikle erkeklerinin kanatlarının göz alıcı mavi rengiyle tanınır ve Türkiye'nin doğu bölgelerindeki yüksek dağ habitatlarına özgüdür.
1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum
Polyommatus guezelmavi, yaklaşık 25-30 mm kanat açıklığına sahip, orta-küçük boy bir kelebek türüdür. Erkeklerin kanat üstleri, ismine yakışır şekilde parlak ve canlı bir mavi renge sahiptir. Dişiler ise daha mat kahverengi kanatlara ve kenar kısımlarında turuncu noktalara sahip olabilir. Kanat alt yüzeylerindeki beyaz benekli desenler de türler arasında ayırt edici özellikler gösterir.
Taksonomik sınıflandırması şöyledir:
- Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
- Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
- Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
- Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
- Aile (Family): Lycaenidae (Mavi kelebekler)
- Cins (Genus): Polyommatus
- Tür (Species): Polyommatus guezelmavi (Hesselbarth, 1978)
Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları
Polyommatus guezelmavi, Türkiye'ye özgü (endemik) bir türdür. Bilinen yayılış alanı, özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'daki yüksek dağlık bölgeler ile sınırlıdır.
- Habitat Tercihi: Bu tür, 2000 metrenin üzerindeki yüksek rakımlı alpin çayırlarda, kayalık yamaçlarda ve soğuk dağ bozkırlarında yaşar.
2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar
Polyommatus guezelmavi kelebekleri, yılın sadece kısa bir döneminde, genellikle yazın ortasında (Haziran sonu-Temmuz başı) aktiftir.
- Yaşam Döngüsü: Yüksek rakımlı dağ ekosistemlerine uyum sağlamıştır ve tırtıllarının beslendiği ana bitki türleri de bu zorlu koşullara adapte olmuş yerel bitkilerdir. Genellikle yılda tek nesil verirler.
- Davranış: Uçuşları hızlıdır ve genellikle bitki örtüsü üzerinde alçak mesafelerde gezinirler.
3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi
- Ekolojik Rolü: Bulunduğu dağ ekosisteminde tozlaşmaya yardımcı olan önemli bir canlıdır.
- Bilimsel Önemi: Endemik ve aşırı özel bir yaşam alanına sahip olması, bu türü biyocoğrafik araştırmalar ve iklim değişikliğinin etkileri üzerine yapılan çalışmalar için değerli bir model haline getirir.
4. Koruma Durumu ve Tehditleri
- Koruma Durumu: Polyommatus guezelmavi, yayılış alanının çok sınırlı ve izole olması, ayrıca habitatının hassaslığı nedeniyle tehlike altında bir tür olarak kabul edilmektedir. Resmî bir IUCN değerlendirmesi bulunmasa da, yerel ve ulusal düzeyde korunması gereken bir türdür.
- Tehditler:
- Habitat Kaybı: Aşırı otlatma ve dağlık bölgelerdeki altyapı projeleri habitatına zarar verebilir.
- İklim Değişikliği: Yaşam alanı yüksek rakımlı olduğu için, küresel ısınma ve buna bağlı kuraklık türün habitatını doğrudan tehdit etmektedir.
Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi
- Kaynaklar:
- Hesselbarth, G. (1978). Eine neue Art der Polyommatus (Agrodiaetus) art. gruppe aus der östlichen Türkei (Lepidoptera: Lycaenidae). Atalanta.
- Van Swaay, C.A.M. (2010). Polyommatus guezelmavi. The IUCN Red List of Threatened Species 2010: e.T174351A7056073.
- Tolman, T., Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide: The Most Complete Field Guide to the Butterflies of Britain and Europe.
- Kudrna, O., Fric, Z. F., & Hula, V. (2011). Butterflies of Europe: A Guide to the Species and Their Distribution.
