Polyommatus theresiae

Polyommatus theresiae, halk arasında Theresa'nın Mavisi Kelebeği olarak bilinen, Türkiye'ye özgü (endemik) ve nadir bulunan bir kelebek türüdür. Lycaenidae ailesine mensup olan bu tür, sadece Toros Dağları'nın belirli bir bölümünde yaşar. Sınırlı ve hassas yaşam alanı, onu bilimsel araştırmalar ve koruma çalışmaları için kritik bir tür haline getirmektedir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Theresa'nın Mavisi Kelebeği, 30-35 mm kanat açıklığına sahip, orta büyüklükte bir kelebektir. Erkeklerin kanat üstleri, canlı ve parlak mavi renktedir. Dişilerin kanatları ise kahverengimsi olup, kenar kısımlarında turuncu ve mavi benekler taşıyabilir. Kanat altlarındaki karakteristik siyah benekli desen, onu diğer benzer türlerden ayıran önemli bir özelliktir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
• Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
• Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
• Aile (Family): Lycaenidae
• Cins (Genus): Polyommatus
• Tür (Species): Polyommatus theresiae (Schurian, Van Oosten, Koçak, 1999)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu kelebek, dünyada sadece Türkiye'nin güneyindeki Toros Dağları'nın çok dar bir bölgesinde, özellikle belirli yayla ve tepelerde bulunur.

• Habitat Tercihi: Genellikle 1500 metreden daha yüksek irtifalardaki dağlık yamaçları, kayalık alanları ve otlakları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Polyommatus theresiae'nin yaşam döngüsü, yaşadığı benzersiz ve zorlu dağ ekosistemine sıkı sıkıya bağlıdır.

• Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan çeşitli geven (Astragalus) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkinin yaprakları ve genç sürgünleriyle beslenir.
• Davranış: Uçuşu hızlı ve çeviktir. Genellikle alçaktan uçar ve besin bitkilerinin yakınında görülür.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

• Ekolojik Rolü: Theresa'nın Mavisi Kelebeği, endemik bir tür olması nedeniyle Toros Dağları'nın biyolojik çeşitliliğinin bir göstergesidir. Sınırlı yaşam alanı, bu türün korunmasının, bölgenin eşsiz ekosisteminin korunması için ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Polyommatus theresiae, IUCN Kırmızı Listesi'nde henüz değerlendirilmemiş olsa da, dar ve sınırlı yaşam alanı nedeniyle ulusal düzeyde kritik derecede tehlike altında (Critically Endangered) olarak kabul edilmektedir. Tek bir yerel tehdit veya doğal afet, türün tamamen yok olmasına neden olabilir.
• Tehditler: Türün popülasyonları üzerindeki en büyük tehdit, habitat tahribatıdır. Bölgedeki aşırı otlatma, bilinçsizce toplanma ve iklim değişikliğinin getirdiği olumsuz etkiler, bu hassas kelebeğin yaşam alanını daraltmaktadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• IUCN Red List of Threatened Species - Polyommatus theresiae (Not Assessed)
• The Butterflies of Turkey - Turkish Butterflies.com
• European Butterflies and Moths - https://www.google.com/search?q=Lepidoptera-photos.com
• Schurian, K., van Oosten, B., & Koçak, A. (1999). A new species of Polyommatus Latreille from Turkey.

Fotoğraf: (c) Paul Cools – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)