Talpa ognevi
Genel Özellikler ve Ekoloji
Talpa ognevi, Türkiye’nin doğu ve kuzeydoğu bölgeleri ile Kafkasya’da yaşayan yeraltı memelilerinden biridir. Vücut uzunluğu 12–16 cm, kuyruk uzunluğu 3–5 cm ve ağırlığı 60–120 gram arasındadır. Vücut silindirik ve tüylüdür, burun sivri, gözler küçüktür ve görme yeteneği sınırlıdır. Ön ayaklar geniş ve kürek şeklinde olup kazma ve tünel açma için uyarlanmıştır. Beslenme alışkanlığı toprakta yaşayan solucanlar, böcekler ve diğer küçük omurgasızları içerir. Yeraltı yaşamı ekosistemde toprak havalandırması ve böcek popülasyonlarının kontrolüne katkı sağlar. Tür ZEHİRLİ DEĞİLDİR.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Eulipotyphla
Aile (Family): Talpidae
Cins (Genus): Talpa
Tür (Species): Talpa ognevi (Kryštufek, 1987)
Davranış ve Üreme
Talpa ognevi gündüz ve gece aktiftir; kazdığı tünellerde yaşamını sürdürür. Üreme dönemi ilkbahar aylarında gerçekleşir. Dişi bir batında genellikle 2–4 yavru doğurur. Yavrular kör ve tüysüz doğar; anne yavruların bakımını üstlenir. Yavrular hızla gelişir ve kısa sürede bağımsız hale gelir. Kış uykusuna yatmaz; yıl boyunca aktif kalır.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’nde “Asgari Endişe (Least Concern – LC)” kategorisindedir. Tarım alanlarındaki kazdığı tüneller bazı insanlar tarafından olumsuz algılansa da, ekosistemde toprak havalandırması ve böcek popülasyonlarını kontrol etme açısından faydalıdır. İnsanlara zarar vermez ve toksik değildir.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Köstebekler Anadolu kültüründe yeraltının gizemli bekçileri olarak görülmüştür. Talpa ognevi, toprağın işleyicisi ve doğal dengeyi koruyucu olarak halk arasında saygı görür. Avrupa folklorunda köstebekler toprak işleyicileri ve ekosistemde denge sağlayan canlılar olarak betimlenir.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Köstebekler yalnızca zararlıdır, tarım alanlarına zarar verir ve hastalık taşır.
Doğru Bilinenler: Talpa ognevi tamamen zararsızdır, toksik değildir ve insanlara doğrudan zarar vermez; toprak havalandırması ve böcek kontrolü sağlar.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Hutterer, R. (2005). Order Soricomorpha. In D. E. Wilson & D. M. Reeder (Eds.), Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (pp. 220–311). Johns Hopkins University Press.
Amori, G., & Hutterer, R. (2021). Talpa ognevi. The IUCN Red List of Threatened Species 2021.
Nowak, R. M. (1999). Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press.
