Anatololacerta danfordi

Anatololacerta danfordi – Danford’un Anadolu Kaya Kertenkelesi

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pulllular

Alt takım: Lacertilia – Kertenkeleler

Familya: Lacertidae – Gerçek kertenkeleler

Cins: Anatololacerta

Tür: Anatololacerta danfordi (Günther, 1876)

Latince Adın Anlamı

danfordi, İngiliz zoolog Charles G. Danford’a ithafen verilmiştir.

Cins adı Anatololacerta, “Anadolu kertenkeleleri” anlamına gelir; bu türün ve akrabalarının coğrafi yayılımına atıfta bulunur.

Tanım ve Morfoloji

Orta boylu ve sağlam yapılı bir kertenkeledir. Yetişkin bireylerde toplam uzunluk kuyruk dahil 18–24 cm arasındadır.

Sırt rengi genellikle gri, zeytin yeşili veya kahverengi tonlarındadır. Sırt boyunca düzenli sıralanmış koyu benekler ya da çizgisel desenler görülür.

Yan bölgelerde siyah noktalar ve karın kısmında açık beyaz veya sarımsı renk hakimdir.

Kuyruk gövdeden uzun ve kalın yapıdadır. Pullar pütürlü ve sağlamdır, kayalık arazilerde tutunmayı kolaylaştırır.

Habitat ve Yayılım

Tür, Türkiye’ye özgü (endemik) bir kertenkeledir. Özellikle Güneybatı ve Orta Anadolu’nun dağlık alanlarında yaygındır.

Yayılım alanı: Muğla, Antalya, Isparta, Burdur, Konya, Karaman, Afyonkarahisar ve çevresi.

Tipik habitatları yüksek rakımlı kayalıklar, orman açıklıkları, taşlık yamaçlar ve çalılık alanlardır.

Genellikle 1200–2300 m rakımda yaşar. Kaya yüzeylerinde güneşlenir, taş aralarında saklanır.

Davranış ve Yaşam Döngüsü

Gündüzcül ve çok çevik bir türdür. Sabah erken saatlerde güneşlenir; en sıcak saatlerde taş altına çekilir.

Nisan başında aktifleşir, Kasım ayına kadar faaldir. Kışın hibernasyona girer.

Oldukça hızlı hareket eder; savunma durumunda kuyruğunu bırakabilir.

Beslenme

Karınca, çekirge, örümcek, sinek, küçük larvalar ve kabuklu böceklerle beslenir.

Avını aktif takip eder. Bazı dönemlerde çiçek parçaları veya meyve de tükettiği gözlenmiştir.

Üreme Bilgisi

Çiftleşme dönemi Mayıs – Haziran aylarıdır.

Dişiler genellikle 3–8 yumurta bırakır. Yumurtalar taş altı, toprak oyukları gibi korunaklı yerlere bırakılır.

Yavrular yaz sonunda çıkar. Yavrular doğar doğmaz bağımsızdır ve hızla gelişir.

İnsana Zararlılık Durumu

Zehirli değildir. İnsana saldırmaz. Oldukça ürkek yapılıdır, insan yaklaşımında hızla kaçar.

Zararsız ve doğada dengeli popülasyonlarla yaşayan faydalı bir türdür.

Ekolojik Rolü

Böcek populasyonlarının kontrolünde görev alır. Aynı zamanda bazı yılan ve yırtıcı kuş türleri için besin kaynağıdır.

Taşlık dağ yamaçlarının doğal parçasıdır. Habitat tahribatı ve madencilik faaliyetleri bu türün yayılımını lokal düzeyde tehdit edebilir.

Bilimsel Araştırmalarda Kullanımı / Endüstriyel Önemi

Bu tür, Anadolu’daki Lacertidae çeşitliliği ve dağlık habitatlara adaptasyon mekanizmaları üzerine yapılan çalışmalarda önemli bir model türdür.

Morfolojik varyasyonları ve mikrohabitat tercihleri bakımından detaylı olarak incelenmiştir.

Türkiye'de Bulunan Türleri / Alt Türleri

Bazı kaynaklarda farklı alt türler tanımlanmıştır; ancak güncel sınıflamalarda genellikle tek tür olarak değerlendirilir.

Yayılımı Türkiye ile sınırlıdır; Yunanistan’da bulunan Anatololacerta anatolica ile yakın akrabadır.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane: “Kayalıklarda yaşayan kertenkeleler zehirlidir.”
Gerçek: Bu tür tamamen zararsızdır ve insanla teması yoktur.
Efsane: “Dağlık alanlarda sürüngen yaşamaz.”
Gerçek: Bu tür özellikle yüksek rakımlara adapte olmuş, taşlık habitatlarda yaşayan bir sürüngendir.
Efsane: “Kuyruk koparsa ölür.”
Gerçek: Kuyruğunu bırakması bir savunma mekanizmasıdır; kısa sürede yeniden uzayabilir.
Efsane: “Yalnızca ağaçlık yerlerde yaşar.”
Gerçek: Orman açıklıkları, taşlık ve kayalık alanları tercih eder.