Podarcis taurica

Podarcis tauricus – Duvar Kertenkelesi

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pulllular

Alt takım: Lacertilia – Kertenkeleler

Familya: Lacertidae – Gerçek kertenkeleler

Cins: Podarcis

Tür: Podarcis tauricus (Pallas, 1814)

Latince Adın Anlamı

tauricus, Latince’de “Toros’a ait” ya da “dağlık bozkır bölgesinden gelen” anlamına gelir. Adını Karadeniz’in kuzeyinde yer alan antik “Taurica” (Kırım) bölgesinden alır.

Tanım ve Morfoloji

Orta boylu bir türdür. Erişkin bireylerde kuyruk dahil toplam uzunluk 18–22 cm civarındadır.

Sırt bölgesi açık kahverengi, gri-yeşil ya da yeşilimsi tonlardadır. Erkeklerde özellikle ilkbaharda sırt canlı yeşil renge döner.

Sırt boyunca genellikle koyu bantlar ve açık renkli uzunlamasına çizgiler bulunur. Karın kısmı beyaz, sarı ya da turuncumsu olabilir.

Kuyruk oldukça uzun ve incedir; gövdeden daha uzundur. Ayaklar ince, uzun parmaklı ve hızlı harekete uygundur.

Habitat ve Yayılım

Tür, Doğu Avrupa, Balkanlar, Kırım ve Batı Asya'da yaygındır.

Türkiye’de Trakya, Marmara’nın güneybatısı ve Karadeniz’in batı kıyıları boyunca yayılış gösterir.

Tipik yaşam alanları: bozkır alanlar, çayır kenarları, taşlık otlaklar, tarla sınırları, kıyı düzlükleri ve açık çalılıklar.

Rakım: 0–800 metre arasında yaygındır; ancak daha yüksek noktalarda da görülebilir.

Davranış ve Yaşam Döngüsü

Gündüzcül ve oldukça çevik bir türdür. Güneşli alanlarda aktif olur. Taş yığınları, moloz kenarları ve çimenlik açıklıklarda gözlenir.

Tehlike anında hızla kaçabilir ya da taş altına gizlenir. Kuyruk bırakma davranışı yaygındır.

İlkbahar başında aktifleşir, kışın hibernasyona girer.

Beslenme

Sinekler, böcekler, larvalar, örümcekler ve küçük çekirgelerle beslenir. Avını aktif takip ederek yakalar.

Zaman zaman küçük yumuşakçalar ve bitki parçaları da tüketebilir.

Üreme Bilgisi

Çiftleşme dönemi Nisan – Haziran ayları arasıdır.

Dişi bireyler yılda bir kez 2–8 yumurta bırakır. Yumurtalar nemli toprak altına veya taş altlarına gizlenir.

Kuluçka süresi 5–7 haftadır. Yavrular yaz sonunda ortaya çıkar. Cinsel olgunluk 1–2 yıl içinde kazanılır.

İnsana Zararlılık Durumu

Zehirli değildir. Isırmaz, saldırmaz. İnsanla teması oldukça sınırlıdır.

Doğaya faydalı ve zararsız bir türdür.

Ekolojik Rolü

Otlak ve çayır ekosistemlerinde böcek populasyonlarını kontrol eder.

Kendisi de kuşlar ve yılanlar için önemli bir avdır. Tarım alanlarına yakın yaşadığından dolaylı olarak zararlı böcek kontrolünde rol oynar.

Kıyı habitatlarının bozulması ve yapılaşma bu türü yerel ölçekte tehdit edebilir.

Bilimsel Araştırmalarda Kullanımı / Endüstriyel Önemi

Podarcis cinsinin ekolojik plastisite gösteren örneklerinden biridir.

Habitat tercihi, renk değişimi, üreme davranışları ve kentsel adaptasyon üzerine yapılan çalışmalarda model tür olarak kullanılır.

Türkiye'de Bulunan Türleri / Alt Türleri

Türkiye’de yaygın olarak P. tauricus tauricus alt türü bulunur.

Bazı kaynaklarda P. tauricus ibrahimi şeklinde bir formdan da söz edilmektedir, ancak bu taksonomik olarak tartışmalıdır.

Yayılım: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul Avrupa yakası, Zonguldak, Düzce, Sakarya çevresi.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

Efsane: “Duvar kertenkeleleri sıçrayarak saldırır.”
Gerçek: Tamamen ürkek ve kaçınmacı bir türdür; saldırgan değildir.
Efsane: “Yeşil kertenkeleler zehirlidir.”
Gerçek: Renkler mevsimsel değişir; tür tamamen zararsızdır.
Efsane: “Şehirde yaşaması mümkün değildir.”
Gerçek: Boş arsalar, bahçeler, moloz alanlar gibi kentsel kenar habitatlarda da yaşar.
Efsane: “Kuyruğunu bırakırsa ölür.”
Gerçek: Kuyruk bırakma savunma mekanizmasıdır; zamanla yeniden uzar.