Helotrephidae
Helotrephidae – Küresel Gövdeli Su Böcekleri
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Animalia
Şube: Arthropoda
Sınıf: Insecta
Takım: Hemiptera
Alttakım: Heteroptera
İnfratakım: Nepomorpha
Familya: Helotrephidae Esaki & China, 1927
Genel Bilgiler
Helotrephidae familyası, çok küçük boyutları, yarı küresel vücut yapısı ve tamamen sucul yaşamı ile bilinir. Bu familya, çoğunlukla tropikal bölgelerdeki durgun sularda, özellikle yoğun bitki örtüsüne sahip gölet ve bataklıklarda yaşar. Su altında tüm yaşamını geçiren bu böcekler oldukça nadir bulunur ve bilimsel olarak hâlâ çok az çalışılmışlardır.
Morfolojik Özellikler
- Boy: 1–3 mm
- Vücut: Yarı küre şeklinde, kısa ve geniş.
- Renk: Genellikle opak kahverengi, koyu gri veya siyah.
- Gözler: Küçük ve başın yan kenarına yakın yerleşmiş.
- Kanatlar: Genellikle kısa; uçma yetileri yoktur.
- Bacaklar: Yüzmeye uygun modifiye olmuş; arka bacaklar kürek benzeri.
- Solunum: Su altında kalabilmek için abdominal hava kabarcığı taşıyabilir (plastron).
Yaşam Alanı ve Ekoloji
- Tropikal Asya, Afrika ve Okyanusya'nın durgun tatlı su habitatlarında yaşar.
- Suyun dibinde veya yoğun bitki örtüsü arasında yaşar.
- Çok küçük oldukları için çıplak gözle tespit edilmeleri zordur.
- Genellikle göl kıyısındaki ölü yapraklar ve çamur altında bulunurlar.
Beslenme
- Küçük omurgasızlar, mikroskobik larvalar ve bakteriyel birikintilerle beslenirler.
- Ağız yapıları delici-emicidir; sıvı gıda emerler.
- Avcılık davranışı pasiftir; hızlı hareket etmezler.
Üreme ve Gelişim
- Yumurtalarını su altı bitkilere bırakırlar.
- Eksopterygot gelişim gösterir (yumurta → nimf → ergin).
- Nimfler de tamamen su altında gelişir ve benzer morfolojiye sahiptir.
Türkiye’deki Durumu
Türkiye sularında Helotrephidae familyasına ait doğal bir tür kaydı yoktur.
Bu familyanın yayılımı Güneydoğu Asya ve Afrika’nın tropikal bölgeleriyle sınırlıdır.
Ancak iklim değişikliği ve egzotik tür taşınımı göz önünde bulundurularak dikkatle izlenmesi önerilmektedir.
Latince Adın Anlamı
“Helotrephes” adı, Antik Yunanca helos (bataklık) ve trepho (beslemek, yaşamak) köklerinden gelir. Bu isim, türlerin bataklık habitatlara özgü yaşamını yansıtır.
Ekolojik Rol
- Planktonik ve mikroskobik canlıların kontrolünü sağlar.
- Tropikal bataklık ekosistemlerinin düşük düzeyli yırtıcısıdır.
- Sucul mikrohabitatlarda önemli rol oynar.
İnsanla Etkileşim ve Zararlılık Durumu
- İnsanlarla doğrudan etkileşimi yoktur.
- Ne toksik, ne de parazitik özellik taşır.
- Çoğu insan tarafından fark edilmeden yaşar.
Yanlış Bilinenler ve Efsaneler
- Efsane: Bu familya sivrisinek larvasıdır.
- Gerçek: Görünüm olarak benzese de yapısal ve taksonomik olarak farklıdır.
- Efsane: Tüm dünyada yaşar.
- Gerçek: Yalnızca tropikal bölgelerle sınırlıdır.
- Efsane: Zararlıdır.
- Gerçek: Ekolojik olarak yararlı, insan açısından zararsızdır.
Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar:
- Hebard, R. (1942). Systematics of Helotrephidae.
- Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera)
- Fauna of South Asia, 2023
- GBIF.org
Görsel Kaynakları ve Lisans Açıklamaları
Unidentified Helotrephidae türü – Yakın plan makro çekim
Lisans: Kamu malı / telifsiz – IISDW kaynaklı zenodo.org
+7insectaintegration.com
+7youtube.com
+7biodiversity4all.org
Helotrephidae bireyi (muhtemelen Helotrephes sp.) – Dorsal görünüm, iNaturalist gibi topluluk paylaşımı
Lisans: CC0 / özgür – Biodiversity4All’ta yer alıyor biodiversity4all.org
Helotrephes nainamalaii (holotype) bilimsel çizim + dorsal/lateral görünüm
Lisans: CC BY‑4.0 – Plazi / Zenodo üzerinden özgür bilimsel kullanım researchgate.net
+8researchgate.net
+8commons.wikimedia.org
+8zenodo.org
Mixotrephes türlerine ait dorsal ve frontal görünüm serisi
Lisans: Kamuya açık – Zenodo / Plazi yayınları zenodo.org
