Hemiechinus auritus
Genel Özellikler ve Ekoloji
Hemiechinus auritus, Orta Doğu, Orta Asya ve Türkiye’nin doğu ve güneydoğu bölgelerinde görülen bir kirpi türüdür. Vücut uzunluğu 20–25 cm, ağırlığı 250–500 gram arasındadır. Türün en ayırt edici özelliği diğer kirpilerden farklı olarak oldukça uzun ve dik kulaklara sahip olmasıdır. Sırt kısmı dikenlerle kaplıdır ve tehlike anında yuvarlanarak dikenli bir top oluşturur. Tüyleri genellikle kahverengi ve krem tonlarında olur. Gececil bir türdür ve böcekler, solucanlar, küçük omurgalılar ve meyvelerle beslenir; ekosistemde böcek popülasyonu kontrolünde önemli rol oynar. Çöl ve yarı kurak alanlar, taşlık bölgeler, çalılıklar ve kırsal yerleşim alanlarına yakın habitatlarda yaşam gösterir. Yuvalarını taş altlarına, çalılık aralarına veya terk edilmiş hayvan yuvalarına yapar. Kış aylarında kış uykusuna yatarak soğuk dönemleri geçirir. Tür ZEHİRLİ DEĞİLDİR.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Erinaceomorpha
Familya (Family): Erinaceidae
Cins (Genus): Hemiechinus
Tür (Species): Hemiechinus auritus (Geoffroy, 1827)
Davranış ve Üreme
Gece aktif olan tür gündüzleri taş altları, çalılıklar veya yuvalarında dinlenir. Üreme dönemi ilkbahar ve yaz aylarında gerçekleşir. Dişi bir batında 2–5 yavru doğurur. Yavrular gözleri kapalı ve dikenleri gelişmemiş şekilde doğar. Anne yavruların bakımını üstlenir ve birkaç hafta boyunca besler. Yavrular hızlı bir gelişim gösterir ve kısa sürede bağımsız hale gelir. Kış uykusuna yatarken metabolizma hızı düşer ve enerji harcaması minimuma iner.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’nde “Asgari Endişe (Least Concern – LC)” kategorisindedir. Yaygın olmasına rağmen habitat kaybı, pestisit kullanımı, trafik ve şehirleşme popülasyonları olumsuz etkileyebilir. İnsanlarla ilişkisi genel olarak olumludur; tarım ve bahçe alanlarında böcekleri kontrol ederek fayda sağlar. İnsanlara herhangi bir zararı yoktur.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Kirpiler birçok kültürde simgesel anlam taşır. Antik Pers ve Orta Doğu kültürlerinde kirpinin dikenleri, tedbirli ve temkinli davranışın simgesi olarak görülmüştür. Anadolu’da kulaklı kirpinin uzun kulakları, kötü ruhları ve nazarı uzaklaştırdığına inanılan efsanelere konu olmuştur. Halk arasında kirpinin yuvası, bereket ve koruma ile ilişkilendirilmiştir. Bazı yörelerde kirpinin yağı veya dikenleri geleneksel tedavilerde kullanılmıştır.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Kirpilerin dikenlerinin zehirli olduğu ve yuvarlandığında zarar verebileceği düşünülür.
Doğru Bilinenler: Dikenler yalnızca savunma amaçlıdır, tür tamamen zararsızdır ve insan veya hayvana toksik etkisi yoktur.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Amori, G., Hutterer, R. & Kryštufek, B. (2016). Hemiechinus auritus. The IUCN Red List of Threatened Species 2016.
Reeve, N. (1994). Hedgehogs. Poyser Natural History, London.
Kryštufek, B. (1999). Hedgehogs of Europe. Cambridge University Press.
