Hermatobatidae

Hermatobatidae – Resif Böcekleri / Gelgit Böcekleri (Latince: Hermatobatidae, cins ismi Hermatobates 'ten gelir; Yunanca "herma" = sığ kayalık/resif, "batēs" = yürüyen)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Gerroidea
• Familya: Hermatobatidae Coutière & Poisson, 1951

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: Küçük ila orta büyüklükte deniz yüzeyi böcekleridir, genellikle 2-5 mm uzunluğundadırlar.
• Baş: Genellikle vücuda göre nispeten küçük, belirgin bileşik gözlere sahiptir. Ocelli (basit gözler) bulunmaz.
• Antenler: Nispeten kısa ve kalındır, genellikle 4 segmentlidir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) kısadır.
• Gövde: Kısa, oval ve dorsoventral (sırt-karın yönünde) yassılaşmış bir vücut yapısına sahiptirler. Genellikle koyu renklerde (koyu kahverengi, siyah) ve mat bir görünüme sahiptirler. Vücutları su itici (hidrofobik) tüylerle kaplıdır.
• Kanatlar: Bu familyanın en dikkat çekici özelliklerinden biri, bilinen tüm türlerinin kanatsız (apteröz) olmasıdır. Hiçbir kanatlı veya kısmen kanatlı forma rastlanmamıştır.
• Bacaklar: Güçlü ve nispeten kısadır. Ön bacaklar av yakalamaya adapte olmuştur. Orta ve arka bacaklar, su yüzeyinde hızlı hareket etmeye ve dalgalı ortamlara tutunmaya yardımcı olan özelleşmiş yapılar ve tırnaklara sahiptir. Tarsi (ayak bilekleri) 2 veya 3 segmentli olabilir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Denizel ortamlarda, özellikle mercan resifleri, mangrov ormanları ve kayalık kıyılarda, gelgit zonunda yaşarlar. Gelgitin çekildiği zamanlarda kaya yarıklarında, midye yataklarında veya bitki köklerinin arasında saklanırlar. Gelgitin yükseldiği zamanlarda ise su yüzeyinde aktif olurlar.
• Ekolojik Rol: Yırtıcı (predatör) böceklerdir. Su yüzeyine düşen veya suya yakın yaşayan küçük omurgasızlarla (örneğin diğer böcekler veya denizel artropodlar) beslenirler. Denizel kıyı ekosistemlerinin mikrofauna döngüsünde önemli bir rol oynarlar.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Gelgitin etkisiyle su yüzeyine düşen veya gelgit havuzlarında sıkışan küçük avları avlarlar. Avlarına hızlıca yaklaşır ve delici ağız yapılarıyla beslenirler.
• Aktivite: Gelgit döngüsüne sıkı sıkıya bağlıdırlar. Yüksek gelgitte su yüzeyinde aktifken, düşük gelgitte saklanarak kuraklıktan korunurlar.
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Yumurtalarını gelgitin etkilemediği, nemli ve korunaklı kaya yarıklarına veya kıyı bitkilerine bırakabilirler.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri erginlere benzer ve denizel kıyı ortamında gelişirler.
• Dağılım: Genellikle tropikal ve subtropikal denizel kıyı bölgelerinde, Pasifik, Hint ve Atlantik Okyanusu'nun sıcak sularında yayılış gösterirler.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Hermatobatidae familyasının Türkiye'de doğal olarak bulunan herhangi bir tür kaydı bulunmamaktadır. Familyanın yayılış alanı genellikle tropikal ve subtropikal denizel bölgelerle sınırlı olması nedeniyle, Türkiye'nin daha ılıman denizel sularında bulunma ihtimali çok düşüktür.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildir, ısırmaz ve tıbbi önemi bulunmaz. İnsanlarla teması oldukça nadirdir, ancak kıyı bölgelerindeki araştırmacılar tarafından gözlemlenebilirler.

Latince Adının Anlamı:

• "Hermatobatidae", cins ismi Hermatobates 'ten gelir. "Herma" (sığ kayalık/resif) ve "batēs" (yürüyen) kelimelerinden türemiştir, bu da onların resiflerde veya kayalıklarda yürüme davranışlarına atıfta bulunur.

İlginç Bilgiler:

• Hermatobatidae üyeleri, denizel ortama tamamen adapte olmuş çok az sayıdaki Heteroptera familyasından biridir.
• Kanatsız olmaları, onların dalgalı denizel ortamlarda sürüklenmemeleri ve habitatlarına sıkıca bağlı kalmaları için bir adaptasyondur.
• Gelgit döngüsüne olan bağımlılıkları, yaşam stratejilerinin önemli bir parçasıdır ve biyolojik saatleri son derece gelişmiştir.
• Küresel iklim değişikliği ve mercan resiflerinin yok olması gibi çevresel tehditler, bu özel familya üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: Denizde yaşayan diğer böceklerle karıştırılırlar (örneğin deniz sinekleri).
• Gerçek: Hermatobatidae, gerçek bir böcek (Heteroptera) familyasıdır ve denizde yaşayan diğer artropodlardan (örneğin kabuklular) morfolojik ve taksonomik olarak farklıdır.
• Efsane 2: Denizciler için tehlikeli olabilirler.
• Gerçek: Tamamen zararsızdırlar ve insanlarla hiçbir etkileşimleri yoktur. Küçük boyutları nedeniyle kolayca fark edilmezler.
• Efsane 3: Sadece açık denizde yaşarlar.
• Gerçek: Kıyısal alanlardaki resifler, mangrovlar ve kayalıklar gibi gelgit zonu habitatlarına sıkı sıkıya bağlıdırlar, açık denizde yaşamazlar.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Cheng, L. (1974). Biology of the sea-skater Hermatobates. Oceanography and Marine Biology an Annual Review.
• Polhemus, J.T. & Polhemus, D.A. (2008). Global diversity of true bugs (Heteroptera) in freshwater and marine habitats. Freshwater Animal Diversity Assessment.
• Andersen, N.M. (1982). The Semiaquatic Bugs (Hemiptera, Gerromorpha). Phylogeny, Adaptations, Biogeography and Classification. Scandinavian Science Press Ltd.
• GBIF.org – Hermatobatidae family records.