Homoptera

  1. Anasayfa
  2. Homoptera

Homoptera

Tarihî Takson: Homoptera Latreille, 1810

(Homoptera – "Eşkanatlılar")

Bugünkü Taksonomik Durumu: Dağılmış bir grup; artık geçerli değildir. Türler Hemiptera takımı içinde farklı alt takımlara ayrılmıştır.

Latince Adın Anlamı

  • Homo-: aynı
  • -ptera: kanat
  • Anlamı: “Eş kanatlılar” — ön ve arka kanatların yapı ve doku bakımından benzer olması nedeniyle bu ad verilmiştir.

Bilimsel Sınıflandırma (Güncel Yaklaşım)

Eski sınıflandırma (artık terk edilmiştir):

  • Alem: Animalia
  • Şube: Arthropoda
  • Sınıf: Insecta
  • Takım: Hemiptera
  • Alt takım: Homoptera (geçersiz)

Günümüzde bu grup şu alt takımlar altında yeniden sınıflandırılmıştır:

  • Auchenorrhyncha (ör. cikletler, yaprak pireleri)
  • Sternorrhyncha (ör. yaprak bitleri, unlu bitler, kabuklu bitler)
  • Coleorrhyncha (yalnızca güney yarımkürede, az sayıda relikt tür)

Genel Özellikler

  • Homoptera üyeleri genelde küçük-orta boylu, yumuşak vücutlu ve delici-emici ağız yapısına sahip böceklerdir.
  • Ağız parçaları bitki özsuyunu emmek için evrimleşmiştir.
  • Kanatlar genellikle zar yapılı ve şeffaftır, dinlenme anında çatılı biçimde sırt üzerine kapanır.
  • Tümü fitofag (bitki özsuyu ile beslenen) türlerden oluşur.
  • Vücutlarında balözü (honeydew) üretimi yapan türler bulunur.
  • Bazı türlerde koloni halinde yaşama ve karınca–bit simbiyozu gelişmiştir.

Habitat ve Yayılım

  • Karasal ortamların neredeyse tümünde yaygındırlar.
  • Özellikle ılıman iklim kuşaklarında, tarım alanlarında, yapraklı bitki örtüsünde bol bulunurlar.
  • Türkiye’de tüm alt gruplar yaygındır ve ülke genelinde yüzlerce tür ile temsil edilir.

Türkiye’de Sık Görülen Cinsler (Alt gruplarına göre):

Auchenorrhyncha (cikletler ve yaprak pireleri):

  • Cicadetta spp., Empoasca spp., Delphacodes spp.

Sternorrhyncha (yaprak bitleri, unlu bitler):

  • Aphis fabae, Myzus persicae, Planococcus citri

İnsana Zararlılık Durumu

  • İnsan için doğrudan tehlikeli değildirler.
  • Ancak bitkiler için ciddi zararlılardır, çünkü:
  • Bitki özsuyunu emerler (fitofag)
  • Balözü ile mantar enfeksiyonlarını tetiklerler
  • Birçok bitki virüsünün vektörüdürler (özellikle yaprak bitleri)

Beslenme ve Ekoloji

  • Tümü fitofag (bitki özsuyu ile beslenen) böceklerdir.
  • Beslenme sırasında floem dokusunu delerler ve sürekli emiş yaparlar.
  • Çok sayıda tarımsal üründe zarara yol açarlar: sebzeler, meyve ağaçları, hububat ve süs bitkileri.
  • Ekosistemde karıncalarla simbiyotik ilişkileri sayesinde besin ağı zincirlerinde önemlidirler.

Üreme Bilgisi

  • Yumurtalarını bitki dokularının içine veya altına bırakırlar.
  • Tam başkalaşım (holometabolik değil), yarı başkalaşım (hemimetabolik) gelişim gösterirler.
  • Nimfler erginin küçük versiyonları gibidir ve birkaç evre geçirerek olgunlaşırlar.
  • Bazı türlerde partenogenez (eşeysiz üreme) görülür.

Zehir Durumu

  • Zehir taşımazlar.
  • Ancak dolaylı olarak virüs taşıyıcılığı, balözü üretimi ile mantar bulaşısı ve bitki deformasyonları gibi sonuçlar yaratabilirler.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

  1. Efsane: Homoptera hâlâ geçerli bir sınıflandırmadır.
  2. Gerçek: Homoptera, taksonomik olarak geçersiz kılınmıştır. Artık Hemiptera içinde 3 alt takıma dağılmıştır.
  3. Efsane: Yaprak bitleri sadece zararsız böceklerdir.
  4. Gerçek: Virüs taşıyıcısı olduklarından, tarımsal açıdan çok tehlikeli olabilirler.
  5. Efsane: Bitki özsuyunu emen böcekler zehirlidir.
  6. Gerçek: İnsanlara zarar vermezler, zehirli değillerdir.
  7. Efsane: Bu böcekler yalnızca nemli ortamlarda yaşar.
  8. Gerçek: Hem nemli hem de kuru alanlarda (örneğin bozkırlarda bile) türleri yaygındır.
  9. Efsane: Cicada türleri (ağustos böcekleri) bu gruba ait değildir.
  10. Gerçek: Cicadidae, tarihsel olarak Homoptera içinde yer almıştır; günümüzde Auchenorrhyncha alt takımı altındadır.


Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi


Kaynaklar:

  • Gullan, P.J. & Cranston, P.S. (2020). The Insects: An Outline of Entomology
  • Dietrich, C.H. (2005). Auchenorrhyncha classification and phylogeny
  • Drosopoulos, S. & Claridge, M.F. (2005). Insect Sounds and Communication
  • Fauna Europaea (2024 veritabanı)
  • Türkiye Entomoloji Dergisi, 2018–2023 arşivi


0 Yorum

Henüz yorum yapılmamış...

Yorum yapabilmek için giriş yapmanız gerekmektedir. Giriş yap