Hydrometridae

Hydrometridae – Su Ölçer Böcekler / İğne Böcekleri (Latince: Hydrometridae, "su ölçenler" anlamına gelir; Yunanca "hydor" = su, "metron" = ölçü)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Hydrometroidea
• Familya: Hydrometridae Billberg, 1820

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: İnce ve uzun vücutlu böceklerdir, genellikle 8-15 mm uzunluğundadırlar. Vücutları çubuk benzeri, iğneye benzer bir görünüme sahiptir.
• Baş: Vücuda oranla oldukça uzun ve incedir. Uç kısmında genellikle belirgin gözler bulunur. Ocelli (basit gözler) bulunmaz.
• Antenler: Uzun, ince ve genellikle 4 segmentlidir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) oldukça uzundur ve başın altına doğru uzanır. Avlarını uzak mesafeden yakalamalarına olanak tanır.
• Gövde: Aşırı derecede ince ve uzundur, bu da onlara "iğne böceği" takma adını kazandırmıştır. Genellikle kahverengi, gri veya siyah tonlarda olabilirler. Vücut yüzeyi su itici (hidrofobik) tüylerle kaplıdır.
• Kanatlar: Çoğu türde kanatlar tamamen gelişmiş (makropteröz) olabilirken, sıklıkla kanatsız (apteröz) veya kısmen gelişmiş (brakipteröz) formları da görülür. Kanatlı formların uçuş kasları genellikle iyi gelişmemiştir.
• Bacaklar: Çok uzun, ince ve birbirine eşittir. Su yüzeyinde yavaşça hareket etmeye ve su gerilimine tutunmaya adapte olmuşlardır. Tarsi (ayak bilekleri) genellikle 3 segmentlidir ve uçlarında küçük tırnaklar bulunur.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Yavaş akan veya durgun tatlı su kütlelerinin (göletler, bataklıklar, sazlıklar, yavaş dere kenarları, su basmış orman tabanları) bitki örtüsüyle kaplı, sığ ve kenar bölgelerinde yaşarlar. Genellikle su yüzeyinde bitkilerin arasında veya suya düşmüş yaprakların üzerinde dururlar.
• Ekolojik Rol: Yırtıcı (predatör) böceklerdir. Özellikle su yüzeyine düşen veya suya yakın yaşayan küçük böcekler (sivrisinek larvaları, kollembollar vb.) ve diğer küçük omurgasızlarla beslenirler. Sucul ekosistemde zararlı böcek popülasyonlarını kontrol etmede rol oynarlar.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Su yüzeyindeki küçük avları, uzun rostrumlarını kullanarak avlarlar. Avlarına yavaşça yaklaşır ve aniden saldırırlar.
• Aktivite: Genellikle gündüz aktiftirler, ancak gece de avlanabilirler. Çok yavaş ve metodik hareketlerle su yüzeyinde yürürler, bu da onlara "su ölçer" ismini kazandırır.
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Dişiler genellikle yumurtalarını sucul bitkilerin üzerine veya suya yakın yüzeylere bırakır. Yumurtalar genellikle uzun ve silindirik yapıdadır.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri erginlere benzer ve sucul ortamda gelişirler.
• Dağılım: Kozmopolit bir familyadır; dünya genelinde tropikal, subtropikal ve ılıman bölgelerde yayılış gösterirler.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Hydrometridae familyası Türkiye'de de yayılış gösteren bir gruptur.
• Türkiye'de en yaygın türü Hydrometra stagnorum (Linnaeus, 1758) olarak bilinmektedir. Bu tür, ülkenin çeşitli bölgelerindeki durgun veya yavaş akan sularında gözlemlenebilir.
• Türkiye'deki tür çeşitliliği hakkında detaylı faunistik çalışmalar devam etmektedir.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildir, ısırmaz ve tıbbi önemi bulunmaz. İnsanlarla teması oldukça nadirdir.

Latince Adının Anlamı:

• "Hydrometridae", "su" (hydor) ve "ölçü" (metron) kelimelerinden türemiştir. Bu isim, böceklerin su yüzeyinde adeta bir metre gibi yavaş ve ölçülü hareket etme şekillerine atıfta bulunur.

İlginç Bilgiler:

• Hydrometridae üyeleri, su yüzeyinde yürüyebilen (gerromorf) Hemiptera'nın en ince ve en narin familyalarından biridir.
• Uzun bacakları ve hidrofobik vücut tüyleri sayesinde suyun yüzey gerilimini kullanarak batmadan hareket edebilirler.
• Genellikle sucul bitki örtüsünün yoğun olduğu, sakin bölgelerde kamufle olarak avlanırlar.
• Kanatsız formların yaygınlığı, onların karasal dağılım yeteneklerini sınırlasa da, bulundukları sucul ortamda yaşamlarını sürdürmelerine yardımcı olur.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: Sivrisinek veya başka haşere larvalarını taşırlar.
• Gerçek: Yırtıcıdırlar ve sivrisinek larvalarını avlarlar, taşımazlar. Bu nedenle, aslında sivrisinek kontrolünde doğal bir rol oynarlar.
• Efsane 2: Hızlı ve agresif böceklerdir.
• Gerçek: Yavaş ve metodik hareket ederler, avlarına sabırla yaklaşırlar. İnsanlara karşı agresif değillerdir.
• Efsane 3: Kötü kokulu sıvılar salgılarlar.
• Gerçek: Bazı Heteroptera türleri savunma amaçlı koku salgılayabilir, ancak Hydrometridae üyeleri genellikle bu özellikleriyle bilinmezler.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Andersen, N.M. (1982). The Semiaquatic Bugs (Hemiptera, Gerromorpha). Phylogeny, Adaptations, Biogeography and Classification. Scandinavian Science Press Ltd.
• Polhemus, J.T. & Polhemus, D.A. (2008). Global diversity of true bugs (Heteroptera) in freshwater and marine habitats. Freshwater Animal Diversity Assessment.
• Türkiye Entomoloji Dergisi.
• GBIF.org – Hydrometridae family records.