Mesoveliidae

Mesoveliidae – Su Yüzü Kaygan Koşucuları

(İngilizce karşılığı: “Water treaders”; Latince “meso” = orta, “velia” = küçük böcek)

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia

Şube: Arthropoda

Sınıf: Insecta

Takım: Hemiptera

Alttakım: Heteroptera

Enfra takım: Gerromorpha

Familya: Mesoveliidae Douglas & Scott, 1867

Morfoloji ve Anatomik Özellikler

Mesoveliidae familyası, boyları 1.5–3.5 mm arasında değişen küçük ve narin yapılı böceklerden oluşur. Gövdeleri genellikle uzun ve ince, yeşilimsi, sarımsı veya kahverengimsi tonlardadır. Antenleri dört segmentlidir. Gözleri gelişmiştir. Ön bacakları avlanmaya ve tutunmaya uyum sağlamıştır. Arka bacakları uzun ve suda kayma hareketine olanak tanır. Bazı türlerde hem kanatlı (makropter) hem de kanatsız (brachypter) formlar bulunur. Kanatlı bireylerde ön kanatlar zar yapılıdır ve bazen belirgin damarlar içerir. Pronotum genellikle kısa ve kubbemsi yapıdadır.

Habitat ve Ekolojik Rol

Mesoveliidae bireyleri çoğunlukla tatlı suya yakın nemli habitatlarda yaşar. Su yüzeyinde ya da hemen kıyıdaki bitki örtüsü üzerinde hareket ederler. Su kenarındaki yosunlar, çamurlu kenarlar, bitki sapları üzerinde bulunabilirler. Bazı türler mağaralarda veya dalgalı su altı yüzeylerinde de kayıt altına alınmıştır. Besin kaynakları arasında algler, küçük omurgasızlar ve çürümüş organik maddeler yer alır. Bazı türler yırtıcıdır, özellikle küçük su organizmalarına saldırırlar.

Yaşam Döngüsü ve Davranış

Yumurta ile ürerler. Yumurtalar su kenarındaki yüzeylere ya da bitkilere bırakılır. Gelişim hemimetaboliktir; yumurtadan çıkan nimfler erişkinlere benzer yapıdadır. Suda dengeli ve kaygan bir şekilde yürümeye adapte olmuşlardır. Özellikle sabah ve akşam saatlerinde daha aktif olabilirler. Bazı türler gruplar hâlinde gözlemlenebilir.

Türkiye’deki Durumu

Türkiye’de Mesovelia cinsine ait türlerin varlığı tespit edilmiştir. Özellikle Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde, göletler, küçük akarsular ve sazlık alanlarda gözlemlenebilir. Türkiye faunasında yer alan türler detaylı biçimde çalışılmamış olmakla birlikte, gözlemler artmaktadır.

İnsanla Etkileşim ve Zararlılık Durumu

İnsanla doğrudan bir etkileşimi bulunmaz. Zehirli değildir, ısırmaz, zarar vermez. Sucul ekosistemin doğal bir parçasıdır ve biyolojik çeşitlilik açısından önemlidir.

İlginç Bilgiler

• Mesoveliidae, Gerromorpha alt takımının en erken evrimleşmiş ailelerinden biridir.
• Su yüzeyine temas eden ayaklarında özel hidrofobik kıllar bulunur; bu sayede suyun gerilimini bozmadan yüzeyde yürüyebilirler.
• Bazı mağara türleri gözsüzdür ve yalnızca mikroskopla fark edilebilecek kadar küçüktür.
• Bazen su yüzeyinde diğer böceklerin yumurtalarını yiyerek beslenirler (yumurta yırtıcılığı).

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Su pireleriyle akrabadırlar.
2. Gerçek: Hayır. Su pireleri Crustacea (kabuklular) grubuna aittir; Mesoveliidae ise böceklerdir.
3. Efsane: İnsan cildine yapışır ve ısırır.
4. Gerçek: Tamamen zararsızdır; insanla temas kurmaz ve ısırmaz.
5. Efsane: Kanatsız olan bireyler larvadır.
6. Gerçek: Ailede hem erişkin kanatsız hem de kanatlı formlar yaygındır; bu gelişimsel bir farklılık değil, çevresel adaptasyondur.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• Andersen, N.M. (1982). The Semiaquatic Bugs (Hemiptera, Gerromorpha).
• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World.
• Fauna Europaea veritabanı.
• Türkiye sucul heteroptera gözlem kayıtları (TÜBİTAK destekli projeler, çeşitli entomoloji dergileri).

Fotoğraflar

• Mesovelia furcata: Fotoğraf: A. Roca-Cusachs – iNaturalist (CC BY 4.0)