Prometheomys schaposchnikowi

Prometheomys schaposchnikowi, Avrasya'nın Kafkasya ve Doğu Karadeniz dağlık bölgelerinde yaşayan, tek türü temsil eden endemik bir kemirgen cinsidir. Adı, efsanevi figür Prometheus'tan gelmektedir.

I. Taksonomik Sınıflandırma ve İsimlendirme

SeviyeBilimsel AdıAçıklama / NotTakım (Order)RodentiaKemirgenlerAile (Family)CricetidaeHamstergiller (Voller, Lemmingler vb.)Alt Aile (Subfamily)ArvicolinaeVoller ve LemminglerOymak (Tribe)PrometheomyiniBu cinse özel bir oymak.Cins (Genus)PrometheomysCinsin tek türü.Tür (Species)P. schaposchnikowiUzun Tırnaklı Kör VolTanımlayan(Satunin, 1901)Latince AnlamıCins adı Prometheomys, Prometheus'un Faresi anlamına gelir. Tür adı schaposchnikowi ise bir kişiye ithafen verilmiştir.Türkçe AdıUzun Tırnaklı Kör Vol.

II. Morfolojik ve Ekolojik Özellikler

• Dağılım: Kafkas Dağları'nın Alp kuşağı ile sınırlı dar bir dağılımı vardır. Türkiye'nin aşırı kuzeydoğusu (Doğu Karadeniz Dağları), Gürcistan ve Rusya'da (Kafkasya) bulunur.
• Habitat: Sub-alpin ve alpin çayırları tercih eder. Genellikle 1.500 ila 2.800 metre arasındaki yüksek irtifalarda yaşar. Tünel kazarak, toprak altında yuvalar ve yiyecek depolama alanları oluşturur.
• Fiziksel Özellikler:
• Boyut: Orta büyüklükte bir voldür.
• Ayırt Edici Özellik: Adından da anlaşılacağı gibi, çok uzun ve güçlü ön tırnaklara sahiptir. Bu tırnaklar, onun toprak altında kazı yapmaya adapte olduğunu gösterir. Görünüşü bir köstebek faresi (Talpa) ile vol (Arvicolinae) arasında bir geçiş formu gibidir.
• Yaşam Tarzı ve Beslenme:
• Aktivite: Çoğunlukla yeraltında yaşar ve tünel ağlarını genişletir.
• Diyet: Bitki kökleri, yumrular, soğanlar ve toprak altındaki diğer bitki kısımlarıyla beslenen otçul bir kemirgendir.
• Taksonomik Önemi: Moleküler çalışmalar, bu türün Arvicolinae (Voller) alt ailesi içindeki en bazal gruplardan biri olduğunu ve evrimsel olarak Miyosen döneminde (yaklaşık 16 milyon yıl önce) farklılaştığını göstermiştir.

III. Korunma Durumu (IUCN Red List)

Prometheomys schaposchnikowi türü, IUCN Kırmızı Listesi'nde Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisinde yer almaktadır.

• Durumun Açıklaması: Dağılımı sınırlı olmasına rağmen, yayılış alanında genellikle bol bulunduğu ve popülasyonunda büyük bir düşüş gözlenmediği için şu an için ciddi bir küresel tehdit altında kabul edilmemektedir.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

Bu başlık altındaki bilgiler, Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi referansı ile sunulmuştur:

• YANLIŞ (Ekolojik Mit): Uzun Tırnaklı Kör Vol, köstebekler gibi kördür ve sadece karanlıkta yaşar.
• Gerçeklik: Hayır. Köstebekler kadar yeraltına bağımlı olsa da, tam anlamıyla kör değildir. Kör vollerin gözleri küçüktür ve yeraltı yaşamına adapte olmuştur, ancak ışık algılama yetenekleri mevcuttur. "Kör" ifadesi, daha çok yer altı yaşamına olan aşırı bağımlılığını ve görme yeteneğinin sınırlılığını vurgular.
• DOĞRU (Evrimsel Gerçek): Bu tür, vollerin evrim ağacının en eski üyelerindendir.
• Gerçeklik: Evet. Mitokondriyal DNA analizleri, Prometheomys schaposchnikowi'nin Arvicolinae alt ailesi (voller, lemmingler, vb.) içindeki en erken ayrılan soylardan biri olduğunu gösterir. Bu durum, türün vollerin evrimini ve kökenini anlamak için yaşayan bir fosil (yaşayan bir evrimsel kök) niteliği taşıdığını kanıtlar.
• Mitolojik Bilgi: Cins adı olan Prometheomys, adını Yunan mitolojisindeki tanrılardan ateşi çalıp insanlığa veren Titan Prometheus'tan alır. Kafkasya'nın yüksek dağlarında (Prometheus'un zincirlendiği yer olduğuna inanılır) bulunması nedeniyle, bilim insanları ona bu ismi vererek Prometheus'un yeryüzü altındaki gizemli temsilcisi veya ateşin sırrını saklayan küçük koruyucusu imajını yüklemişlerdir.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• Wikipedia & Mammal Species of the World: Türün taksonomisi (Prometheomys schaposchnikowi), Türkçe adı (Uzun Tırnaklı Kör Vol), dağılımı (Kafkaslar, Türkiye'nin NE'si) ve habitatı (Alpin çayırlar).
• IUCN Red List & Mammal Diversity Database: Korunma durumu (Asgari Endişe - LC) ve Latince isminin etimolojisi.
• ResearchGate (Moleküler Çalışmalar): Türün Arvicolinae alt ailesindeki bazal konumu, uzun evrimsel tarihi (Miyosen dönemi) ve morfolojik adaptasyonları (kazıcı tırnaklar).