Pyrrhocoridae

Pyrrhocoridae – Ateş Böcekleri / Kırmızı Pamuk Böcekleri (Latince: Pyrrhocoridae, Yunanca "pyrrhos" = ateş kırmızısı, "koris" = böcek anlamına gelir, böceklerin parlak kırmızı renklerine atıf)

Bilimsel Sınıflandırma:

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Hemiptera – Yarım kanatlılar
• Alttakım: Heteroptera – Gerçek yarım kanatlılar
• Üstfamilya: Pyrrhocoroidea
• Familya: Pyrrhocoridae Amyot & Audinet-Serville, 1843

Morfolojik Özellikler:

• Boyut: Orta ila büyük boyutlu böceklerdir, genellikle 6-20 mm uzunluğundadırlar. Vücutları genellikle oval veya hafifçe uzamış, sağlam yapılıdır.
• Baş: Nispeten küçük, ancak belirgin bileşik gözlere sahiptir. Ocelli (basit gözler) bulunmaz.
• Antenler: Nispeten uzun, ince ve 4 segmentlidir.
• Ağız yapısı: Delici-emici tipte olup, rostrum (ağız hortumu) nispeten uzundur ve bitki öz suyu veya tohum öz suyu emmeye adapte olmuştur. Dinlenme halindeyken vücudun altına doğru katlanır.
• Gövde: En belirgin özelliklerinden biri, genellikle parlak kırmızı veya turuncu zemin üzerine siyah desenlere sahip olmalarıdır. Bu desenler genellikle baş, pronotum (ön göğüs), scutellum (kalkan) ve ön kanatlar (hemelytra) üzerinde bulunur. Parlak renkler, yırtıcılara karşı bir uyarı (aposematizm) işlevi görür, çünkü bu böcekler kötü kokulu savunma salgıları üretebilirler. Vücut yüzeyleri genellikle pürüzsüz veya hafifçe kıllıdır.
• Kanatlar: Çoğu türde kanatlar tamamen gelişmiştir (makropteröz) ve uçmaya yeteneklidirler. Dinlenme halindeyken kanatlar sırt üzerinde düz bir şekilde katlanır. Ön kanatların (hemelytra) membranöz (zarsı) kısımları genellikle belirgin damarlara sahiptir ve çoğu zaman siyahtır.
• Bacaklar: Nispeten güçlü ve incedir. Bitki üzerinde veya yerde hızlı hareket etmeye adapte olmuştur. Tarsi (ayak bilekleri) genellikle 3 segmentlidir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol:

• Habitat: Çok çeşitli habitatlarda bulunurlar: otlaklar, tarlalar, bahçeler, yol kenarları, ormanlık alanlar ve açık alanlar. Genellikle otsu bitkilerin, çalıların ve ağaçların tohumları ve meyveleri üzerinde yaşarlar.
• Ekolojik Rol: Fitofaj (bitki yiyen) böceklerdir. Özellikle tohumlarla beslenirler, ancak bitki öz suyu, meyveler ve hatta ölü böceklerle de beslenebilirler. Bazı türler, özellikle pamuk gibi tarım ürünleri için önemli zararlılar olabilirler. Örneğin, Dysdercus cinsine ait türler pamukta ciddi ekonomik kayıplara neden olabilir.

Davranış ve Yaşam Döngüsü:

• Beslenme: Konakçı bitkilerinin tohumlarından (özellikle olgunlaşan veya yere düşen), meyvelerinden veya bitki öz suyundan beslenirler. Pamuk gibi bitkilerde tohumların içine girerek zarar verirler.
• Aktivite: Genellikle gündüz aktiftirler. Parlak renkleri ve bazen toplu halde yaşamaları nedeniyle kolayca fark edilebilirler. Tehdit altında olduklarında genellikle yavaşça hareket eder veya yere düşerler.
• Üreme: Yumurta ile çoğalırlar. Dişiler yumurtalarını genellikle toprağa, bitki kalıntılarına veya tohum kapsüllerinin yakınına bırakır.
• Gelişim: Yarım başkalaşım (hemimetabol) gösterirler. Nimf evreleri erginlere benzer, ancak kanatsızdır ve genellikle daha küçük, parlak kırmızı veya turuncu renkte olabilirler. Nimfler de bitki öz suyu ve tohumlarla beslenirler.
• Dağılım: Kozmopolit bir familyadır; Antarktika hariç tüm kıtalarda çok geniş bir yayılış gösterirler. Özellikle ılıman ve tropikal bölgelerde tür çeşitliliği fazladır.

Türkiye'deki Varlığı ve Türler:

• Pyrrhocoridae familyası, Türkiye faunasında yaygın olarak bulunan bir gruptur.
• Ülkenin çeşitli bölgelerinde, özellikle yol kenarlarında, bahçelerde, parklarda ve tarım alanlarında Pyrrhocoridae üyelerine rastlamak mümkündür.
• En bilinen ve yaygın türlerden biri, halk arasında "Ateş Böceği" veya "Kırmızı Kara Böcek" olarak bilinen Pyrrhocoris apterus (Linnaeus, 1758)'dur. Bu tür genellikle toplu halde ağaç gövdelerinde veya duvar diplerinde görülür. Pamukta zararlı olan Dysdercus cinsine ait türlerin bazıları da (örneğin Dysdercus cingulatus veya Dysdercus fasciatus gibi, ancak Türkiye'de bu türlerin kesin yayılışı farklılık gösterebilir) potansiyel olarak bulunabilir veya görülme riski vardır.

İnsana Zararlılığı:

• İnsana doğrudan hiçbir zararı yoktur. Zehirli değildirler ve ısırmazlar.
• Ancak, Dysdercus cinsi gibi bazı türler, pamuk gibi önemli tarım ürünlerinin tohumlarında ve liflerinde emgi yaparak ekonomik kayıplara neden olabilirler. Pamuk tohumlarının kalitesini düşürebilir ve liflerde lekelenmelere yol açabilirler.

Latince Adının Anlamı:

• "Pyrrhocoridae", familyanın tip cinsi olan Pyrrhocoris'ten gelir. Yunanca "pyrrhos" (ateş kırmızısı) ve "koris" (böcek) kelimelerinden türemiştir. Bu isim, böceklerin en karakteristik özelliği olan parlak kırmızı ve siyah renklerine atıfta bulunur.

İlginç Bilgiler:

• Pyrrhocoris apterus türü, kanatsız (apteröz) olabilen yaygın bir türdür ve genellikle bahar aylarında toplu halde görülürler.
• Bu böcekler, düşmanlarını uzaklaştırmak için kötü kokulu kimyasallar salgılayabilirler.
• Pamukta zararlı olan Dysdercus türleri, "cotton stainer bugs" (pamuk lekeleyen böcekler) olarak bilinirler, çünkü beslenmeleri sırasında pamuk liflerini lekeleyebilirler.
• Pyrrhocoridae, Lygaeoidea üstfamilyası içinde bazen Largidae ile birlikte değerlendirilmiş, ancak artık Coreoidea'dan ayrı bir üstfamilya olan Pyrrhocoroidea içinde yer almaktadır.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler:

• Efsane 1: Kırmızı renkli tüm böcekler "ateş böceği"dir ve ışık saçarlar.
• Gerçek: Pyrrhocoridae, "ateş böceği" olarak adlandırılsa da, ışık saçan Lampyridae familyasındaki böceklerle (gerçek ateş böcekleri) karıştırılmamalıdır. Pyrrhocoridae ışık yaymaz.
• Efsane 2: İnsanları ısırırlar veya evcil hayvanlara zarar verirler.
• Gerçek: İnsanları ısırmazlar ve zehirli değildirler. Sadece bitki öz suyu ve tohumlarla beslenirler.
• Efsane 3: Tüm Pyrrhocoridae türleri pamuk zararlısıdır.
• Gerçek: Sadece Dysdercus cinsine ait türler pamukta zararlı olabilirken, Pyrrhocoris apterus gibi diğer yaygın türler genellikle ekinlere zarar vermezler ve daha çok tohumlarla beslenirler.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayvanı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Schuh, R.T. & Slater, J.A. (1995). True Bugs of the World (Hemiptera: Heteroptera). Cornell University Press.
• Schaefer, C.W. & Panizzi, A.R. (2000). Heteroptera of Economic Importance. CRC Press.
• Kment, P., & Bryja, J. (2007). A new record of Pyrrhocoris marginatus (Hemiptera: Heteroptera: Pyrrhocoridae) from the Czech Republic. Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae.
• Türkiye Entomoloji Dergisi.
• GBIF.org – Pyrrhocoridae family records.