Rattus rattus rattus
Rattus rattus rattus, bilimsel olarak Çatı Sıçanı (Rattus rattus) türünün eskiden tanınan ve bugün geçerliliğini yitirmiş olan bir alt türünü (subspecies) ifade eder. Günümüzde, bu terim genellikle Rattus rattus türünün siyah veya koyu renkli morfunu (fenotipini) tanımlamak için kullanılmaktadır.
I. Taksonomik Sınıflandırma ve Durum
- Takım (Order): Rodentia
- Aile (Family): Muridae
- Alt Aile (Subfamily): Murinae
- Cins (Genus): Rattus
- Tür (Species): R. rattus (Linnaeus, 1758)
- Eski Alt Tür Adı: Rattus rattus rattus
- Türkçe Adı: Kara Sıçan, Çatı Sıçanı, Gemi Sıçanı.
- Latince Anlamı: Tautonim olan Rattus rattus, basitçe "sıçan" anlamına gelir. Üçüncü rattus kelimesi, bu ismi taşıyan ilk alt türü belirtmek için kullanılmıştır.
II. Taksonomik Geçerlilik ve Renk Morfları
- Durumu (Önemli Not): Güncel taksonomide Rattus rattus rattus geçerli bir alt tür olarak kabul edilmemektedir. Moleküler genetik çalışmalar, daha önce tanımlanmış olan bu morfolojik varyasyonların, tek bir tür olan Rattus rattus içindeki renk morflarından ibaret olduğunu göstermiştir.
- Eski Alt Türler ve Karşılık Gelen Renk Morfları:
- Rattus rattus rattus (Kara Sıçan/Roof Rat): Sırt ve karın bölgesi siyah veya çok koyu gri renkte olan morfu ifade eder.
- Rattus rattus alexandrinus (İskenderiye Sıçanı/Alexandrine Rat): Sırtı grimsi kahverengi, karın kısmı ise açık gri, kirli beyaz veya sarımsı renkte olan morfu ifade eder.
- Rattus rattus frugivorus (Meyve Sıçanı/Fruit Rat): Sırtı kahverengi, karın kısmı ise beyaz renkte olan, genellikle daha çok ağaçlarda (arboreal) bulunan morfu ifade eder.
III. Morfolojik Özellikler (Alt Türü Temsil Eden Morf için)
- Boyut ve Ağırlık: Ergin bireyler 16 ila 22 cm vücut uzunluğuna ve 120 ila 300 g ağırlığa sahiptir.
- Kuyruk Uzunluğu: En belirgin özellik, kuyruğun her zaman baş ve vücut uzunluğundan daha uzun olmasıdır (19 ila 24 cm). Bu özellik, yer altı sıçanı (Rattus norvegicus)'tan ayrımında esastır.
- Kürk Rengi: Bu morfun baskın rengi koyu siyah veya siyahımsı gridir.
IV. Ekoloji ve Tarihsel Önemi
- Habitat Tercihi: Koyu renkli morflar, genellikle binaların çatı katları, tavan araları, duvar boşlukları ve gemilerin üst kısımları gibi kuru ve yüksek yerlerde yuvalanır. İyi bir tırmanıcıdır.
- Tarihsel Rol: Rattus rattus (tüm morflarıyla), Asya'dan yayılırken gemileri kullandığı için Gemi Sıçanı olarak adlandırılmış ve orta çağ Avrupa'sında Kara Veba salgınının yayılmasında (üzerindeki enfekte pireler aracılığıyla) kilit rol oynamıştır.
V. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler
- YANLIŞ (Alt Tür Gerçeği): Rattus rattus rattus'un, kendine özgü bir coğrafyada yaşayan ve genetik olarak farklı bir alt tür olduğu.
- Gerçeklik: Hayır. Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin modern taksonomiye dayalı görüşüne göre, bu adlandırma bugün morfolojik bir varyasyon (renk morfu) olarak kabul edilir. R. rattus popülasyonları, koyu renkli (rattus), kahverengi karınlı (alexandrinus) ve beyaz karınlı (frugivorus) morfları aynı popülasyon içinde barındırabilir.
- DOĞRU (Isı Toleransı Gerçeği): Koyu renkli morfun (rattus), daha soğuk iklimlerde diğer morflara göre daha başarılı olduğu.
- Gerçeklik: Siyah renge sahip olan R. rattus rattus morfunun, güneş ışığını daha iyi absorbe etmesi ve belki de davranışsal farklılıklar göstermesi nedeniyle, türün ana rakiplerinden olan ve daha soğuk iklimleri tercih eden Rattus norvegicus'un yaygın olduğu ılıman bölgelerde üst katlarda (çatılarda) kalmaya devam edebildiği gözlemlenmiştir.
Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kullanılan Harici Kaynaklar
- GBIF & Vikipedi & NCBI Taxonomy: Rattus rattus rattus adının eski bir alt tür olduğunu ve güncel taksonomide alt türlerin genellikle geçersiz sayıldığını belirten bilimsel sınıflandırma bilgileri.
- Animal Diversity Web & Genel Zoolojik Kaynaklar: Morfolojik ayrım (kuyruk uzunluğu > vücut uzunluğu), R.rattus'un üç ana renk morfu (rattus, alexandrinus, frugivorus) ve habitat tercihi (arboreal/çatı katları).
- TÜBİTAK Akademik Dergiler: Türkiye'deki R. rattus popülasyonlarındaki renk varyasyonlarının çok çeşitli olduğuna dair bilimsel gözlemler.
